Hebben we straks allemaal een rechtstreekse digitale bankrekening bij de Europese Centrale Bank (ECB)? Almaar meer centrale banken experimenteren met eigen digitale munten, waarbij in sommige gevallen de klassieke banken overbodig worden.
Overal ter wereld schieten CBDC’s, of ‘central bank digital currencies’, als paddenstoelen uit de grond. Het gaat om puur digitale munten die draaien op blockchain-technologie en uitgegeven worden door centrale banken. Een greep uit de recente aankondigingen:
- De centrale bank van Canada kondigde via een jobadvertentie aan te werken aan een digitale munt ‘met cash-achtige eigenschappen’, bestemd voor het grote publiek.
- De Banque de France voerde vorige maand een succesvolle test rond digitale euro’s uit met de bank Société Génerale.
- De centrale bank van Litouwen lanceert volgende maand een digitale verzamelmunt, de LBCoin.
- Ook Thailand kondigt een pilootproject aan.
Bitcoin en libra
Met hun massale offensief lijken de centrale banken in het gat te springen die cryptomunten als bitcoin en de Facebookmunt libra laten. Bitcoin slaagt er vooralsnog niet in uit te groeien tot een breedgedragen betaalmiddel, terwijl de libra nog te veel met zichzelf worstelt en op zich laat wachten.
De crypto-aficionado’s van het eerste uur huiveren. Want terwijl de CBDC’s technologisch op bitcoin en co lijken, is de achterliggende maatschappelijke visie diametraal tegenovergesteld. Crypto is gedecentraliseerd en wil los van de overheid staan, terwijl de CBDC’s net hun oorsprong vinden bij een overheidsinstelling, de centrale bank.
De Bank voor Internationale Betalingen (BIS), zeg maar de bank van de centrale banken, relativeert. ‘De uitgifte van CBDC’s is niet zozeer een reactie tegen cryptomunten en ‘stablecoins‘ uit de private sector, maar eerder een technologische inspanning van de centrale banken om verscheidene beleidsobjectieven in een keer te bereiken’, schrijft de BIS in een woensdag verschenen rapport. De koepelorganisatie verwijst onder meer naar cyberveiligheid en het efficiënter maken van geldtransacties.
Zichtrekening bij de centrale bank?
De centrale banken testen twee vormen van CBDC’s uit:
- Een digitale munt voor transacties tussen de centrale bank en de commerciële bank, zoals in het Franse proefproject met Société Générale. Zo’n ‘groothandelstoepassing‘ is technologisch vernieuwend, maar verandert weinig aan de structuur van het financieel stelsel. De commerciële bank blijft het aanspreekpunt voor de klanten.
- Een digitale munt voor het grote publiek, zoals in het Canadese project. Die ‘retailtoepassing‘ heeft wél verregaande gevolgen voor het bankenstelsel.
‘Of het nu groothandel of retail is, het doel is om veilige en betrouwbare afwikkelingsinstrumenten te creëren voor transacties in de digitale economie’, zegt Benoît Coeuré, directeur innovatie bij de BIS en ex-directeur bij de ECB.
Nog veel vragen
Een grootschalige uitrol in de eurozone is nog ver af. Volgens de ECB is er op dit moment niet meteen een business case, maar moet de centrale bank zich wel voorbereiden. ECB-voorzitster Christine Lagarde creëerde eind vorig jaar een task force die niet alleen de voordelen, maar ook alle neveneffecten van CBDC’s in kaart moet brengen. Bij rechtstreekse zichtrekeningen bij de centrale bank rijzen er tal van juridische, technologische en financiële vragen:
- Wordt een zichtrekening bij een commerciële bank dan overbodig?
- Betaalt de centrale bank een spaarrente?
- Kan de centrale bank dan al mijn transacties bijhouden?
- En praktisch: wat als de elektriciteit of het mobiele netwerk uitvalt?
Volgens de ECB is er naast een systeem van rechtstreekse zichtrekeningen bij de centrale bank theoretisch ook een ander systeem mogelijk: digitale ’tokens’ die op een gedecentraliseerde manier circuleren en anonimiteit garanderen tegenover de centrale bank.
‘Een digitale munt voor het grote publiek geeft de gebruikers rechtstreekse digitale toegang tot geld van de centrale bank, en biedt potentieel een veilig, betrouwbaar en universeel toegankelijk betalingsinstrument, net zoals cash vandaag. Maar de voordelen moeten voorzichtig afgewogen worden tegen de gevolgen voor het functioneren van het financieel systeem’, besluit de BIS.
Lees verder: