Het lijkt fictie, maar de kans wordt steeds reëler: de volgende wereldoorlog zou wel eens in de ruimte kunnen plaatsvinden. De Verenigde Staten kijken angstvallig naar de ontwikkelingen van Rusland en China.

De essentie: Amerika is bezorgd om ruimtevliegtuigen van andere landen en houdt de ruimte in de gaten.

• De United States Space Force is de ruimtetak van het Amerikaanse leger, opgericht in 2019. Het observeert voornamelijk raketlanceringen, zo’n vijftien per dag. Dat zijn raketten uit alle uithoeken van de wereld: van Oekraïne en Rusland naar China, Irak en Noord-Korea. Die missies zijn grotendeels geheim.
• Missies met langeafstandsraketten houden een potentieel gevaar in. Raketten die ladingen kunnen opvangen en afleveren en van baan kunnen veranderen, kunnen ingezet worden als wapens. Concreet kennen we een aantal missies, zo beschrijft The Economist:
  • Begin december vertrok de Chinese Shenlong-raket, of Divine Dragon. De VS reageerden twee weken later met een X37-B. Het doel van beide raketten is niet geweten.
  • Rusland lanceerde in oktober Cosmos 2570. Deze raket cirkelt in een baan om de aarde en heeft een tweede satelliet losgelaten, die daarop een derde losliet. Dergelijke acties doen Amerikaanse commandanten denken aan een test van een zogenoemd ‘kill vehicle‘: een projectiel voor het vernietigen van satellieten.
• Rusland voert ook gerichte aanvallen uit: het kan met cyberaanvallen volledige satellietnetwerken platleggen. Dat deed het al in 2022: toen werd het KA-SAT-netwerk van het Amerikaanse bedrijf Viasat aangevallen. Het doel van de Russen werd bereikt: de aanval schakelde Oekraïens defensie- en communicatiemateriaal uit.

In de ruimte moet je offensief zijn

The Bigger Picture: De derde fase van het ruimtetijdperk is aangebroken.

• Volgens de Amerikaanse generaal John Shaw, voormalig onderbevelhebber van Space Command, is de wereld is begonnen aan ‘het derde ruimtetijdperk’.
  • Het eerste tijdperk vond plaats tijdens de Koude Oorlog en werd gedomineerd door grootmachten. Inlichtingen inwinnen was toen het doel. Hoewel er een nucleaire dreiging was, is het ook bij waarschuwingen gebleven.
  • De tweede fase zag de intrede van private firma’s. Met GPS-systemen werd oorlogsvoering vanuit de ruimte aangestuurd. Dit werd bepalend voor de Golfoorlog en de latere War on Terror. Langeafstandsdrones en precisiebombardementen deden hun intrede.
  • De derde fase van het ruimtetijdperk, waar we nu in beland zijn, wordt gekenmerkt door dreigingen en een potentieel conflict in de ruimte, waardoor ruimtevaart essentieel wordt voor militaire operaties op aarde. Ruimtediensten zijn steeds nauwer verweven met het burgerleven, en ruimtetechnologie maakt defensie op andere domeinen krachtiger.
• Hoewel de US Space Force een plotse ingeving leek van toenmalig president Donald Trump, bestond het idee al sinds 2001. En het kwam niets te vroeg, vinden topmensen bij de Amerikaanse defensie. Want in de ruimte zou offensief gedrag beter zijn dan defensief observeren.
  • Volgens huidig leider generaal Chance Saltzman “kan je je nergens achter verschuilen” en zal vermoedelijk degene die begint met vechten, de bovenhand krijgen.

Space Force wordt getraind met hypothetische scenario’s

Om te volgen: Is het dan wachten tot het eerste gevecht begint?

• In 1967 sloten een groot aantal landen, waaronder Rusland, China en de VS, een Ruimteverdrag af. Daarin werd bepaald dat niemand gebied mag claimen op hemellichamen en er mag ook geen nucleaire oorlog plaatsvinden in de ruimte. Over een ‘gewone’ oorlog zegt het verdrag niets.
• De Space Force wil niet afwachten en werkt aan dynamische ruimteoperaties, waarbij ruimtevaartuigen meer manoeuvreervermogen nodig hebben en gericht zijn op het ontwikkelen van defensieve capaciteiten en precisieaanvallen.
• De Amerikaanse astronauten worden ook op aarde getraind met simulaties. Deze variëren van een nucleaire bom die in de ruimte door Noord-Korea tot ontploffing wordt gebracht of Pakistaanse terroristen die Indiase satellieten met raketten onder vuur nemen.
• Het grote gevaar zijn foutieve berekeningen en miscommunicatie. Wat als een grootmacht een maneuver uitvoert dat verkeerd begrepen wordt? Brian Weeden van de Secure World Foundation waarschuwt er alvast voor: “Als een Amerikaanse waarschuwingssatelliet wordt geraakt, dan gaat Washington uit z’n dak en denkt het misschien dat het een nucleaire aanval was”.
• Daarmee lijkt de Koude Oorlog weer helemaal terug. Een ruimterace, militaire paraatheid en dreiging langs allerlei kanten. We moeten dan maar hopen dat de geschiedenis zich herhaalt, en dat er ook deze keer geen echte oorlog komt.