Twintig jaar lang kon het niet: het Vlaams Parlement dat haar eigen leden een onderzoek liet starten, met een heuse Parlementaire Onderzoekscommissie. Dat is een van de stevigste instrumenten in de koffer van een Parlementslid om zijn of haar job te doen: het Parlement krijgt dan de macht van een onderzoeksrechter om iets uit te spitten.

• Bij het losbarsten van het PFOS-schandaal kreeg men de meerderheid zo ver om daar een commissie rond op te richten. Eindelijk, de eerste dus in decennia.
• Gisteren forceerde oppositiepartij Vooruit, dat voorzichtige lobbying had gepleegd bij de meerderheid, én de juiste timing hanteerde, het opnieuw, voor een tweede keer in een paar maanden: een voorstel van Hannes Anaf, nota bene de voorzitter van de PFOS-commissie, haalde het om rond het wanbeheer van de crèches in Vlaanderen een grondig onderzoek te gaan voeren.
• De vraag kwam er op moment dat de positie van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) uiterst wankel is: na de dood van een 6 maanden oude baby in een crèche in het Gentse bleek dat onvoldoende de alarmbellen waren afgegaan over wangedrag van de uitbaters. Beke zelf communiceerde daarbij aanvankelijk veel te weinig empathisch. Groen en Vlaams Belang vroegen ronduit zijn ontslag, hij weigerde.
• En daarna kwamen meerdere aberraties bij andere Vlaamse crèches naar boven: een cascade waar de minister maar moeilijk een antwoord op kon formuleren in de commissie Welzijn deze week in het Parlement, behalve dan door te wijzen naar zijn administratie, de werking van Kind & Gezin, die doorgelicht wordt.
• Politiek gezien hadden coalitiepartners Open Vld en N-VA niet veel zin om een onderzoekscommissie tegen te houden. En ook CD&V en Beke zelf konden dat niet maken: dan zou het teveel lijken alsof ze het vel van de minister zouden proberen te redden. En zo stemde de meerderheid dus mee met het voorstel van oppositiepartij Vooruit.
• Maar dat betekent niet dat Beke nu automatisch zal moeten gaan, door de zet om een heuse onderzoekscommissie in het leven te roepen. Die beslissing ligt uiteindelijk bij CD&V zelf, waar wel onvrede leeft bij een aantal misnoegde Vlaamse Parlementsleden (Beke sprong in 2019 over hun hoofden om Vlaams minister te worden), maar waar de top hem eigenlijk nooit heeft laten vallen. Zeker voorzitter Joachim Coens (CD&V) blijft aarzelend in het dossier staan, ook al leeft het besef dat Beke de partij schade berokkent.
• Bij de oppositie klinkt het vandaag ook dat Beke niet per se hoeft te gaan, na de Commissie: “Hoe langer hij blijft zitten, hoe meer wij daar uiteindelijk van winnen”, zo klinkt het cynisch bij een tenor.
• Toch circuleerden er al scenario’s over een mogelijke opvolger binnen CD&V, moest het zover komen. De naam van Nawal Farih viel daarbij: zij liet zich tijdens de coronacrisis als jong Kamerlid uit Limburg opvallen door haar stevige en onderbouwde tussenkomsten over gezondheidszorg. Ze kan gelden als een wissel op de toekomst in Limburg, en heeft de steun van lokale sterke man Jo Vandeurzen.
• Overigens zal het voorzitterschap van de Onderzoekscommissie meer dan vermoedelijk naar N-VA gaan: dat werkt via een beurtrol, en het is deze keer normaal aan de grootste fractie. Namen daarvoor zijn er nog niet, maar onder meer kopstuk Lorin Parys zou passen voor de job. Diegene die in de Commissie tot nu toe het dossier beheerde voor N-VA is Koen Daniëls, het actieve Parlementslid uit Beveren, die vooral als Onderwijsspecialist bekendstaat.