De crisis en de instabiliteit in Afghanistan hebben diepe wortels. Door de dataverzameling van verschillende onderzoeksinstituten is het mogelijk om verschillende fasen van het conflict te reconstrueren vanaf 1989. 

Escalatie sinds 1996

1996 is een sleuteljaar. Niet alleen veroveren de taliban voor het eerst Kaboel, maar Al Qaida-leider Osama Bin Laden trekt het land binnen. Vanaf dat moment pleegt de terroristische organisatie een reeks aanslagen tegen de Verenigde Staten, met als hoogtepunt de aanslag op de Twin Towers op 11 september 2001. De reactie van de toenmalige Amerikaanse president, George W. Bush, lijkt geen onmiddellijk effect te hebben op de situatie in het Midden-Oosten: conflicten blijven zich ongeveer op hetzelfde niveau voordoen als in de voorgaande maanden.

De temperatuur loopt op vanaf 2004. Toen was Hamid Karzai president. Hij was de eerste Afghaanse leider na de eerste nederlaag van de taliban. Het geweld blijft toenemen in de daaropvolgende jaren. Afghanistan leek al snel na de dood van Bin Laden enige rust te kennen, maar toen de NAVO in 2014 besloot de gevechten te staken, nam het geweld weer bijna exponentieel toe.

Strategie van de VS

We krijgen bijna dezelfde grafiek wanneer het aantal doden als gevolg van conflict in Afghanistan, zoals geschat door het Uppsala-programma voor conflictgegevens, vergeleken wordt met Amerikaanse presidentstermijnen. Het aantal doden begon te stijgen in de tweede termijn van George W. Bush en bereikte een hoogtepunt in de jaren van Donald Trump.

Osama Bin Laden wordt in mei 2011 vermoord. De gegevens suggereren dat de Amerikaanse regering op dat moment streefde naar een exit-strategie uit Afghanistan, zonder rekening te houden met de stabiliteit van het land. 

Het aantal doden stijgt enorm in 2013, toen de historische leider van de taliban, Mullah Omar, werd vermoord. Het geweld is sindsdien echter niet gestopt.

De terugkeer van de taliban

De kaart laat zien hoe de strijd tussen de Afghaanse regering, de taliban en andere groepen de afgelopen jaren bijna onophoudelijk is geweest. Het aantal doden is een gemiddelde schatting van Acled (The Armed Conflict Location & Event Data Project).

Klik op de jaartallen om ze te verbergen of weer te selecteren.

De humanitaire crisis

Het aantal mensen dat dakloos is geworden als gevolg van het conflict, blijft toenemen in Afghanistan. In 2011, tien jaar geleden, waren er zo’n 186.000 nieuwe vluchtelingen bij gekomen. In 2016 was de piek: 653.000 mensen. Veel van hen hebben geen nieuwe thuis gevonden, want totaal aantal daklozen is blijven stijgen tot 3,5 miljoen. Dat is iets meer dan het aantal inwoners van de metropool Milaan: 3,2 miljoen.

Sinds 2009 registreerde het Europese grensagentschap Frontex bijna een half miljoen migranten uit Afghanistan. De meesten van hen gebruikten de oostelijke vluchtroute van de Middellandse Zee, waarbij ze hun leven riskeerden tussen Turkije en Griekenland. De Afghaanse migratiegolf liep wat vooruit op de laatste vluchtelingencrisis, waardoor er voor de route via zee een piek werd bereikt in 2015.

Gebruik de filter om andere routes te bekijken

Het aantal grensoversteken is overigens niet per se gelijk aan het aantal vluchtelingen. Dezelfde persoon kan een grens immers meerdere keren oversteken. Tenslotte zien we dat in het najaar van 2019, het aantal grensoversteken opnieuw begon te stijgen. Rond die tijd belandde Afghanistan in de chaos die tot de laatste dramatische uitkomsten heeft geleid.

(lb)