De feiten: een jaar gekenmerkt door radicale veranderingen.

• Oorlog in Oekraïne, verslechterende betrekkingen met Rusland en de start van een beweging in de richting van afzonderlijke handelsblokken. De Europese afhankelijkheid van China wordt, in het licht van de problematische energieband met Rusland, ter discussie gesteld. Diplomatiek handelsgevecht tussen Europese hoofdsteden en de VS over de “concurrentievervalsende” subsidies van Washington.
• Na een schijnbare opleving van de wereldhandel, door het wegebben van de coronacrisis en de heropstart van de supplychain aan het begin van het jaar, werd de handel in 2022 opnieuw ernstig verstoord. Landen grijpen steeds meer terug naar protectionistische maatregelen.
• Maar niet alles is zwart-wit. Sommige hebben het goed gedaan en andere niet. Politico maakte de balans op van de winnaars en verliezers.

Winnaars

Grondstoffen: en de landen die ze winnen en uitvoeren.

• Chili, Australië en alle landen die rijk zijn aan grondstoffen, sluiten 2022 als winnaars af. Om de energietransitie te doen slagen, heeft Europa namelijk veel materialen nodig, zoals ‘het witte goud’: lithium.
• Nu de Europese Unie haar afhankelijkheid van China in vraag stelt en haar hulpbronnen wil diversifiëren, kunnen andere landen die lithium, koper, kobalt en gelijkaardige materialen leveren zich dus in de handen wrijven.
• Chili beet twee weken geleden de spits af door een handelsovereenkomst te ondertekenen met de EU, gericht op de toegang tot Chileense mineralen. De gesprekken met Australië zijn nog gaande.

Taiwan en zijn halfgeleiders: TSMC, de grootste chipbakker ter wereld, wordt door de hele wereld het hof gemaakt.

• Na de hortende productieketen tijdens de coronacrisis en de hernieuwde spanningen tussen Beijing en het eiland Taiwan probeert het Westen zijn bevoorrading veilig te stellen, met name door fabrikanten van de technologie naar het continent te halen. TSMC bouwt een fabriek in de Verenigde Staten, een andere in Japan en er is ook een fabriek in Europa gepland.

Erdogan: de draaideur tussen het Westen en Rusland.

• De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft zich onderscheiden als de belangrijkste gesprekspartner tussen Rusland en Oekraïne, maar ook tussen het Westen en Rusland. Het akkoord over de export van Oekraïense gewassen is bijvoorbeeld dankzij zijn bemiddeling tot stand gekomen.
• Maar Turkije profiteert ook van de handel met Rusland. De miljonairs die Rusland verlaten, vestigen zich er vaak en spijzen de Turkse economie. De handel tussen Moskou en Ankara, dat geen EU-sancties toepast, is toegenomen. Het land hoopt ook een nieuw gasknooppunt te worden tussen Rusland en Europa.
  • Maar de Turkse bevolking is niettemin een verliezer, door de galopperende inflatie.

Verliezers

Rusland en Vladimir Poetin: embargo’s en prijsplafonds.

• Na de invasie van Oekraïne verlieten veel westerse bedrijven Rusland. Europa en de VS begonnen de import van steeds meer Russische producten aan banden te leggen, zoals bijvoorbeeld kolen en ruwe olie (evenals andere olieproducten, onder embargo vanaf februari 2023). Europa legt ook een prijsplafond op voor Russische olie die aan andere klanten wordt geleverd met schepen die onder Europese verzekering staan (bijna de hele markt).
• In ieder geval was het een slecht jaar voor de handel, behalve voor de weinige producten die niet of pas sinds kort onder de sancties vallen en die nog konden worden uitgevoerd (vooral energieproducten schraagden de Russische begroting in 2022). Intussen is ook de invoer door de Russen ingestort. Op middellange tot lange termijn zou dit gevolgen moeten hebben voor de Russische overheidsfinanciën en de economie als geheel.

China: Amerikaanse chips.

• De VS heeft besloten de uitvoer van de krachtigste chips naar China te beperken, evenals de apparatuur die nodig is om ze te produceren. De ontwikkeling van Chinese technologie en de wens van Beijing om vooruitgang te boeken op het gebied van AI worden zo afgeremd.
• Maar het besluit treft ook Amerikaanse merken zoals Nvidia, die een belangrijke markt verliezen.

Europa: ‘made in the USA’ wint.

• De ‘Inflation Reduction Act’, gesteund door president Biden, wil de productie in de groene industrie (batterijen, voertuigen, zonnepanelen, enz.) stimuleren met subsidies tot 369 miljard dollar. Maar deze zullen alleen worden toegewezen aan bedrijven die in de Verenigde Staten produceren, wat de vrees wekt voor een massaal verlies van investeringen op het Oude Continent.
• Europa is in actie gekomen, onder meer door een bezoek van Macron aan het Witte Huis. Biden beloofde concessies, maar daar is nog niets concreets uit voortgekomen. Gevangen tussen de wens om de vrije markt te verdedigen en het verlangen om Washington te antwoorden met een gespierd pakket stimulusmaatregelen om de “eigen” productie aan te jagen, lijkt Europa niet te weten waar het aan toe is.

(lb/as)