Decennialang waren het de Amerikanen die klaar stonden om Europa te helpen wanneer de nood het hoogst was. Dat is vandaag wel even anders. Nu ook een globale respons op een globale crisis uitblijft, zijn Rusland en China er als de kippen bij om het door de VS gelaten vacuum op te vullen.

De Italiaanse krant La Repubblica publiceerde zaterdag een artikel waarin stond te lezen dat een voor Italië bestemde Chinese zending met 680.000 mondmaskers en duizenden beademingstoestellen door de regering Babis in Tsjechië was geconfiskeerd om onder de eigen medische diensten uit te delen. Volgens Praag gaat het om ‘een vergissing’. Op Twitter verschijnen ondertussen foto’s en filmpjes van net in Rome gelande Russische  IL-76 vliegtuigen, die 8 mobiele medische teams en medisch materiaal naar Rome vlogen, artsen en verpleegsters inbegrepen. 

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan heeft men het zelf niet onder de markt. De trage reactie van de regering Trump op de coronacrisis maakt dat het land volledig achter de feiten aanholt.  De Financial Times publiceert dagelijks een grafiek waarin het aantal bijkomende bevestigde gevallen van het coronavirus per land wordt bijgehouden. Naast Spanje bevinden enkel de VS zich aan die kant van de grafiek waar er dagelijks een stijging van meer dan 33% wordt genoteerd. Het ergste moet dus nog komen in een land waar gouverneurs, burgemeesters en de overheid alle verschillende beslissingen nemen en chaos heerst.

Beijing en Washington voeren een diplomatieke oorlog

Dat heeft de Amerikaanse overheid er niet van weerhouden om een diplomatieke oorlog tegen Beijing te starten. Op 25 januari dankte Trump zijn Chinese collega Xi Jinping nog voor het hard werk dat hij leverde. Twee maanden later is de toon volledig anders. ‘We’re at war’ doet het altijd goed in verkiezingsjaren.

De coronacrisis heeft de Amerikaans-Chinese relaties op een absoluut dieptepunt gebracht. Eerder dan samen te werken lijken ’s werelds twee grootste economieën op weg naar een steeds verder escalerend conflict.

Trump verwijt China dat ze de zaak veel te lang in de doofpot hebben trachten te houden. Toen hij donderdag een speech voorlas, slaagde een fotograaf van het persagentschap Getty er in een close-up op beeld vast te leggen waarin te zien was hoe het woord ‘coronavirus’ met een zwarte viltstift was geschrapt en vervangen was door ‘Chinese virus’. Iets dat tegen elke conventie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ingaat. Trump heeft absoluut een punt, want de Chinezen speelden vuil spel. Maar covid-19 nu het ‘Chinese virus’ noemen zal de relatie tussen beide landen – na drie jaar van Amerikaans-Chinese handelsoorlog – zeker niet vooruithelpen.

Een nieuwe Koude Oorlog?

Anderen de schuld geven werkt in 2020 op politiek vlak nog altijd best. Ook de Chinezen doen volop mee. Verschillende Chinese staatsmedia doen hun best om de eigen bevolking ervan te overtuigen dat het Amerikaanse leger het virus ontwikkelde. Om het daarna in Wuhan los te laten. Een desinformatiestrategie vergelijkbaar met de onzin die bij het begin van de Koude Oorlog de wereld rondging.

Vorige week raakt bekend dat China alle journalisten van de Wall Street Journal, de New York Times en de Washington Post uit het land zette. Dat was weinig meer dan een respons op de begin deze maand door Washington aangekondigde beperking van journalistenvisa voor Chinese reporters.

China leidt

Dat de Chinezen de coronacrisis in eigen land beter onder controle hebben dan westerse landen, moet blijken uit de cijfers die Beijing dagelijks aan het WHO overmaakt. Voor zover die cijfers de werkelijkheid weergeven. Toch zou het verwonderen moest China zijn medisch materiaal en zijn topexperts de wereld rondzenden, mocht de crisis in eigen land nog niet tot behandelbare proporties zijn teruggebracht.

Het hoofd van het Chinese Rode Kruis was vrijdag in Milaan. Daar waarschuwde hij de Italianen dat de maatregelen die ze nemen totaal onvoldoende zijn. Hij pleitte voor de volledige stopzetting van elke economische activiteit. Raad die 24 uur later door premier Conte werd opgevolgd.

Een nieuwe wereld na covid-19?

China en Rusland zenden noodhulp en expertise naar een reeks landen die de coronacrisis zelfstandig niet meer aankunnen. Steeds meer westerse landen doen een beroep op Chinese hulp. Het was Jack Ma en niet Jeff Bezos die België in allerijl een half miljoen mondmaskers en 30.000 testkits in de strijd tegen het nieuwe coronavirus stuurde. De Verenigde Staten houden zich grotendeels afzijdig in die internationale respons. Net als er een wereld was vóór 11 september 2001 en een andere wereld erna, zullen we straks over de wereld vóór het coronavirus en die erna spreken.

Zuid-Korea en Singapore hebben efficiëntst op de crisis geantwoord. Ze krijgen nu een tweede golf te verwerken, veelal geïmporteerd vanuit het Westen, maar het zou verbazen moesten ze daar niet gepast op reageren. Ook, China lijkt – na zijn eerder vermelde fouten – goed te hebben gereageerd.

De kans dat vele EU-landen Azië en vooral China in die nieuwe wereld als een concurrent voor Amerikaans wereldleiderschap zullen zien, wordt elke dag een beetje groter. Een trend die al een tijd merkbaar was, zal enkel versnellen. Die trend wil dat vele – ook Europese – landen China en niet langer de VS als het centrum van de wereld zullen beschouwen.

De Verenigde Staten hopen onder Trump hun eigen veiligheid te kunnen garanderen door enkel naar binnen te kijken. Een idee die eerst door de klimaatwijziging en nu covid-19 elke dag een beetje meer aan geloofwaardigheid verliest.