Rusland kondigde dinsdag aan als allereerste natie in de wereld een vaccin tegen Covid-19 te hebben goedgekeurd. President Poetin zei dat het vaccin – dat de naam ‘Sputnik V’ meekreeg – ‘effectief en veilig’ was en dat zijn eigen dochter het toegediend had gekregen, zonder bijwerkingen. Het zou gaan om zijn oudste dochter Maria Vorontsova, een endocrinologe, die persoonlijk bij de ontwikkeling van het vaccin betrokken was. Volgens de Russische president kan de massale vaccinatie van de bevolking in oktober al van start gaan. De rest van de wereld lijkt minder enthousiast. Vele vragen blijven dan ook onbeantwoord.
Het vaccin werd ontwikkeld door het Gamaleya Instituut in Moskou, maar raakte nooit tot aan de Fase III-tests. Die zijn cruciaal omdat tienduizenden mensen dan in de tests worden betrokken om te weten te komen of het geneesmiddel immuniteit geeft zonder bijwerkingen te vertonen.
‘Sputnik V’ daarentegen werd op exact 76 mensen getest. Onder hen de wetenschappers die het vaccin ontwikkelden en nu erg tevreden lijken over hun werk. Het vaccin zou in twee keer moeten worden toegediend en zou 2 jaar immuniteit verzekeren.
Het snelst ontwikkelde vaccin ooit is dat tegen bof. De ontwikkeling duurde vier jaar. ‘Sputnik V’ kwam er op minder dan 5 maanden.
Het Amerikaanse farmabedrijf Moderna kondigde recent aan Fase III-tests te zijn opgestart met 30.000 mensen. Wat uit zo’n massale test volgt, zal mensen meer vertrouwen inboezemen dan een test bij 76 mensen. Vraag is dus wat Poetin te winnen heeft door een fenomenale ‘shortcut’ te nemen. En wat hij te verliezen heeft?
Wat zijn de voordelen?
Een enorme PR-coup: Indien het vaccin inderdaad veilig en effectief blijkt scoort Rusland hier een enorme PR-coup. Poetin beloofde niks. Het is Donald Trump die al maanden staat te roepen dat er snel een vaccin zal zijn. Dat het vaccin de naam ‘Sputnik V’ meekreeg is zeker geen toeval. 1957 – ruim 63 jaar geleden – was de laatste keer dat de Russen de VS konden kloppen door als eerste een satelliet in de ruimte te sturen.
Een enorme boost voor de Russische economie: Russen kunnen dan als eerste terug 100% aan de bak. Indien ook andere landen massaal ‘Sputnik V’ gaan bestellen krijgt Rusland ook grote invloed op wat in de rest van de wereld gebeurt. Volgens Moskou hebben al 20 landen zich voor het vaccin gemeld. Onder hen Brazilië, de Filippijnen, Saudi-Arabië, de VAE en Kazachstan. En wanneer was de laatste keer dat u op een product ‘Made in Russia’ zag staan?
Een enorme hoeveelheid cash komt het land binnen: Er zouden al 1 miljard dosissen besteld zijn. De cash die dat genereert komt in Rusland sowieso in handen van mensen die in de inner circle van Poetin zitten, wat zijn macht verder uitbreidt.
Een opstoot in de populariteit van Vladimir Poetin: Vanwege de onhandige manier waarop zijn land met Covid-19 omging, was Poetins populariteit de voorbije maanden tot een absoluut dieptepunt gedaald.
Wat zijn de nadelen?
Als het vaccin niet of gebrekkig blijkt te werken zullen de gevolgen niet te overzien zijn. Mensen die zich veilig achtten zullen dat niet zijn, wat het aantal bevestigde gevallen opnieuw zal doen stijgen. Anderen kunnen met bijwerkingen worden geconfronteerd. De economie wordt even aangezwengeld, waarna ze opnieuw vertraagd. Dat geldt ook voor andere landen die vertrouwen hadden in ‘Sputnik V’ en hun burgers hebben laten inenten.
De vier voormelde voordelen zouden dan worden omgevormd tot kolossale nadelen, met massa’s rechtszaken tot gevolg en een verdere hypothekering van de nu al vaak twijfelachtige status van Rusland in het Westen.
Een gebrekkig vaccin zou ook koren op de molen betekenen van de globale antivaccinatiebeweging, die zich steeds verder uitbreidt. Eerder deze week raakte bekend dat minder dan de helft van de Amerikanen die als Republikein staan geregistreerd (47%) bereid zouden zijn zich ‘een gratis vaccin tegen Covid-19 te laten toedienen’. Onder Democraten is dat 19%. Met andere woorden: niet vaccins, maar vaccinaties doen het werk. Indien het Russische vaccin niet doeltreffend is, zet de vaccinatiebeweging een gigantische stap achteruit. De introductie van een werkend vaccin op een later tijdstip zal dan met veel argwaan worden bekeken.
Tenslotte zou een werkend vaccin dat op minder dan zes maanden ontwikkeld werd het einde betekenen van de gangbare regels in de medische wereld, waar transparantie en het respecteren van een streng protocol meer dan honderd jaar heeft geregeerd. Dat zou vooral populistische politici ten goed komen, die lak hebben aan internationale samenwerking en instellingen zoals de Wereldgezondheidsorganisatie WHO.
We moeten dus allemaal hopen dat ‘Sputnik V’ het beloofde wondervaccin is
Ondanks dat andere vaccins hoopvolle resultaten hebben gegenereerd in de testfases I en II, is de algemene verwachting dat geen daarvan immuniteit zal verschaffen. Wel zullen ze de symptomen van Covid-19 verzachten, al dan niet met bijwerkingen.
Het Russische ‘succes’ zal de andere laboratoria nu ongetwijfeld aanzetten om nog sneller tot resultaten te komen, met alle gevolgen van dien.
Als de eerste Covid-vaccins mislukken, zal het vertrouwen van het publiek in de wetenschap verder worden aangetast en zal de de pandemie met al haar hatelijke gevolgen enkel langer duren. Zelfs als er daarna een veilig en effectief vaccin komt, zal dat wantrouwen aanhouden.
We moeten dus allemaal hopen dat ‘Sputnik V’ het beloofde wondervaccin is.
