U hebt het wellicht ook gemerkt in uw rekeninguittreksels. Almaar meer banken verhogen allerhande kosten voor dagelijks bankieren, zoals geldafhalingen, een extra bankkaart of de maandelijkse vergoeding voor een bankrekening. De ‘schuldige’? De Europese Centrale Bank.
Vanaf 1 juli verhogen de kosten voor de ‘Groene rekening’ bij de bank ING in een klap met 23 procent, tot 54 euro per jaar. Het is maar een van de vele tariefverhogingen die de banken doorvoeren. Ze verwijzen doorgaans naar ‘de marktomstandigheden’, maar wat zijn die dan precies?
De Nationale Bank (NBB) geeft in haar jaarrapport over de financiële stabiliteit een antwoord. De rente-inkomsten van de banken dalen, en dat is traditioneel hun belangrijkste inkomstenbron. De Europese Centrale Bank (ECB) joeg de rentestanden naar historische laagten om de economie snel uit het coronadal te krijgen. Maar doordat de rentestanden zo laag en ineengedrukt zijn, is er voor de banken almaar minder winstmarge tussen hun renteopbrengsten uit kredieten en hun rentekosten om geld aan te trekken.
Lagerenteklimaat
Het gaat vooralsnog niet om een spectaculaire daling, omdat de kredietvolumes verrassend goed standhielden tijdens de coronacrisis en omdat de ECB enkele uitzonderlijke compenserende maatregelen invoerde voor de banken. De rente-inkomsten van alle Belgische banken zakten met 3 procent tot 14,6 miljard euro in 2020. Maar het is wel al de vijfde daling op rij.
‘Het lagerenteklimaat begint de inkomsten van de banken op te eten’, concludeert de Nationale Bank. ‘De netto rente-inkomsten zijn goed voor bijna twee derde van de operationele inkomsten van de banken. Het lagerenteklimaat is een van de grote uitdagingen voor de Belgische banksector in de komende jaren.’
Vooral kleine spaarbanken dreigen onder druk te komen. Meer nog dan bij de grote spelers bedreigt de ultralage rente hun traditionele zakenmodel: het inspelen op renteverschillen. Hun winstgevendheid daalt al vier jaar op rij en ligt beduidend lager dan dat van de vier grootbanken (KBC, BNP Paribas Fortis, ING en Belfius), becijferde de NBB.
Hogere banktarieven, negatieve spaarrente
De toezichthouder bevestigt dat de banken de neerwaartse druk proberen te compenseren met tariefverhogingen voor bankdiensten en met een grotere focus op de verkoop van beleggingsproducten waarmee ze commissies kunnen opstrijken. Dat de spaarbank Argenta een einde maakte aan kosteloze loketverrichtingen en meer inzet op de verkoop van beleggingen, wordt in de sector gezien als een dijkbreuk.
Een andere oplossing voor de banken is om de lage rente – en sommige gevallen zelfs negatieve rente – waarmee ze geconfronteerd worden bij hun beleggingen, bijvoorbeeld in obligaties, door te rekenen aan hun klanten. ING België rekent sinds begin dit jaar een negatieve spaarrente aan vanaf bedragen boven 1 miljoen euro. Dat wordt vanaf 1 juli verder verstrengd, waarbij voor bedragen boven 250.000 euro een nulrente of een negatieve rente zal gelden. De kleine speler Triodos schafte het traditionele spaarboekje, waarvoor een wettelijke minimumrente van 0,11 procent geldt, gewoon af.
Zo wordt de nul- of negatieve rente toch voelbaar voor sommige Belgische spaarders. De Nationale Bank is tevreden dat de Belgische banken vooralsnog alleen voor hoge spaarbedragen een negatieve rente invoeren. Voor het gros van de spaarboekjes blijft de spaarrente van 0,11 procent gelden.
‘Als ook lagere spaarbedragen met negatieve rentes geconfronteerd zouden worden, dreigt dat de Belgische spaarboekjes, die een financieringsbron zijn voor de kredietverlening, te destabiliseren’, waarschuwt NBB-directeur Jean Hilgers. ‘Maar voorlopig is de impact op de Belgische spaarders erg beperkt.’
Het volledige rapport vindt u hier.
(NS)