Hoelang zal het duren voor het internationale vliegtoerisme zich van de coronaklap herstelt? Op basis van eerdere wereldschokken zit een snelle comeback niet in de kaarten.
Aanvankelijk vergeleken toerisme-experts de coronacrisis met de SARS-epidemie in 2003. SARS leidde tot een terugval van het toeristische vliegverkeer die na zowat een jaar weer gecompenseerd was. Maar inmiddels is duidelijk dat de coronacrisis van een heel andere orde is.
‘De huidige crisis is een cocktail van drie evenementen: een virale epidemie die wijder verspreid is dan SARS, een economische terugval scherper dan tijdens de bankencrisis en een vliegangst die vergelijkbaar is met de periode na de aanslagen van 9/11’, zegt James Reilly, economist bij vermogensbeheerder Schroders.
Volgens de huidige stand van zaken zal het aantal toeristen dat per vliegtuig reist dit jaar 58 tot 78 procent lager liggen dan in 2019, zo schat de Wereldtoerismeorganisatie (UNWTO) in. Dat is in historisch perspectief een nooit eerder gezien infarct. Ter vergelijking: de bankencrisis leidde in 2009 tot een daling met amper 4 procent, terwijl SARS en 9/11 over een volledig jaar bekeken alleen maar tot een stagnatie, en geen zware terugval, geleid hebben.
Zaventem: 4 miljoen reizigers minder in juli-augustus
De cijfers van Brussels Airport bevestigen hoe uitzonderlijk zwaar de klap is. Zaventem kwam in juni uit op 83.589 passagiers, tegenover nog 2,4 miljoen in dezelfde maand een jaar eerder. De luchthaven verwacht wel verder herstel en rekent voor de maanden juli en augustus op 1 miljoen reizigers in totaal. Dat zou een forse comeback tegenover de periode maart-juni, maar wel nog steeds vijf keer minder dan een jaar eerder (ruim 5 miljoen reizigers in juli-augustus).
Arnaud Feist, de topman van Brussels Airport, verklaarde afgelopen week in de commissie Mobiliteit in de Kamer te verwachten dat de luchthaven tegen het einde van het jaar weer de helft van de normale passagiersactiviteit zal halen.
Vliegtickets duurder?
Uiteraard zal het toeristische vliegverkeer wereldwijd pas kunnen normaliseren eens landen en regio’s de internationale inreisverboden en andere beperkingen voor toeristen uit hogerisicogebieden weer opheffen. Daarnaast zal de toerist zelf zin moeten hebben om van een auto- of andere vakantie weer over te schakelen op een vliegvakantie, met alle bijhorende anti-coronapoespas in de luchthaven en op het vliegtuig.
Reilly wijst erop dat ook financiële elementen gaan meespelen:
- De economische crisis leidt tot koopkrachtverlies en kan consumenten aanzetten tot meer sparen.
- Vliegtickets worden op middellange termijn wellicht duurder, omdat coronabeperkingen, bijvoorbeeld een verplicht aantal lege zitjes in een vliegtuig, kunnen leiden tot een te lage capaciteit die financieel niet vol te houden is voor luchtvaartmaatschappijen.
- De herstructureringen en faillissementen in de luchtvaart leiden mogelijk tot minder concurrentie en oligopolies op bepaalde lijnen, waardoor prijsstijgingen makkelijker door te voeren zijn.
Blik op 2024
Wanneer zal het internationale vliegverkeer dan volledig herstellen? Bij SARS duurde het 11 maanden vooraleer de passagiersaantallen weer hun oude niveau bereikten, bij de 9/11-aanslagen 14 maanden en bij de bankencrisis 19 maanden.
Hoelang het deze keer zal duren, weet niemand, maar een volledig herstel binnen de twee jaar wordt door vrijwel alle luchtvaartexperten uitgesloten. Ook al is de kans redelijk groot dat er in die tijdsspanne een vaccin tegen Covid-19 zal zijn, de economische klap zal blijven nazinderen.
In mei verklaarden enkele luchtvaarttoppers volledig herstel te verwachten in 2023. Maar sindsdien is het pessimisme toegenomen. Veelzeggend was dat Air France bij zijn sanering sprak van ‘een herstel ten vroegste in 2024’. Ook Brussels Airport-baas Feist zegt dat het vermoedelijk tot 2024 zal duren voor de passagiersaantallen op Zaventem weer het niveau van 2019 bereiken.