Was het een misverstand of zit er toch meer achter? Nadat cd&v-voorzitter Sammy Mahdi niet meer rond de tafel wilde gaan zitten omdat er volgens hem niet meer te onderhandelen was over de nota van Vlaams formateur Matthias Diependaele (N-VA), gaf die laatste aan dat er wel nog ruimte was. Resultaat: donderdagmiddag komen N-VA, cd&v en Vooruit weer bijeen. Maar daarmee zijn de moeilijkheden niet van de baan.

Genoteerd: Bij N-VA klinkt Diependaele vastberaden, maar is er interne irritatie over cd&v.

• Volgens Diependaele was zijn derde nota wel degelijk evenwichtig. En er is nog ruimte om te onderhandelen, zegt hij. Mahdi had publiekelijk luide kritiek op de tekst van Diependaele, en ook Conner Rousseau (Vooruit) bracht de verpakte boodschap dat de socialisten eveneens aanpassingen willen. Diependaele van zijn kant lijkt opgelucht te zijn dat er ten minste weer gepraat zal worden.
• Cd&v en Vooruit gaven aan wat ze veranderd willen zien. Voor cd&v gaat dat om extra geld voor de zorg, een minder controlerend onderwijssysteem, een herverdeling van de subsidies voor gemeenten en een betere deal voor de landbouw. Vooruit wil ook meer geld naar welzijn en onderwijs en vraagt verdere klimaatinspanningen.
• Diependaele heeft verzuchtingen en bedenkingen, zo laat hij blijken aan persagentschap Belga. “Elke partij heeft wensenlijstjes, hervormingsvoorstellen en rode lijnen. We moeten zorgen dat we daar een evenwicht in vinden. Het is zeer verleidelijk om daarop in te gaan, want ik hoor zeer veel zaken rondgaan waar ik op z’n minst wel een keer mijn wenkbrauwen bij frons en die trouwens ook niet altijd helemaal waar zijn. Maar het is niet verstandig om die discussie voor de camera te gaan voeren”.
• Andere N-VA’ers uitten wel kritiek, off the record, in De Morgen. “Mahdi’s show was overbodig. Ook al omdat hij onwaarheden verkocht”, vertelt iemand. “Er wordt niet bespaard op de kinderbijslag, we hebben wel afspraken over landbouwgrond klaar, er zijn wel grootschalige investeringen in de kinderopvang voorzien”.
• De vraag die N-VA intern stelt, is of cd&v hier iets mee kan bereiken. “Misschien is dit het spelletje dat Mahdi speelt: straks zijn die ‘pijnpunten’ plots geschrapt uit de tekst – quod non- en is hij de winnaar van de formatie”.

Tactisch spel van Mahdi of niet?

Om te volgen: De sfeer van het gesprek donderdagmiddag lijkt alvast koetjes te zullen worden.

• N-VA heeft weinig zin om veel toe te geven aan Mahdi na zijn persoonlijke aanval. Nadat intern eerst duidelijk was dat de partij eigenlijk hoopte dat de derde poging van Diependaele om tot een landingsnota te komen ook de laatste zou zijn, lijkt het nu haast onvermijdelijk dat de tekst opnieuw opengebroken zal worden.
• De ‘landingsdatum’ van 23 september wordt bij N-VA intern losgelaten. “Dit krijg je niet meer rechtgetrokken voor de verkiezingen”, zegt iemand in De Morgen. Voor de camera reageert Diependaele nog altijd vastberaden. “Wat mij betreft wel”, antwoordt hij op de vraag of 23 september nog mogelijk is. “Liefst zo snel mogelijk, de Vlaming verwacht dat ook van ons”.
• Het idee dat dit een tactische zet is van Mahdi, om vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen aan zijn achterban te tonen dat cd&v wil strijden om zijn punten binnen te halen, leeft sterk. Een gewaagde zet van cd&v, want als het Mahdi niet lukt om strijdpunten binnen te halen, kan de kiezer zich bedrogen voelen. Het gevoel dat cd&v wil blijven inzetten op het behouden van de burgemeestersposten bij de aankomende verkiezingen, is niet nieuw. Evenals het feit dat cd&v dit ’tactisch plan’ blijft tegenspreken: die interpretatie zou niet kloppen.
• Ook Vooruit maakt zich er druk over. “Ofwel ga je dan aan de tafel zitten tot je een compromis vindt, het liefst nog voor de lokale verkiezingen. Ofwel zeg je nu tegen iedereen: wij willen voor half oktober geen akkoord maken en zijn naar campagnemodus overgeschakeld. Maar nu trekt Mahdi naar de tv én zegt hij dat cd&v aan de tafel wil blijven zitten”, klinkt het bij iemand in De Morgen.
• Tegelijk weten de drie partijen dat ze samen zullen moeten werken om tot een akkoord te komen. Andere opties zijn er niet. Op persoonlijk vlak loopt het niet goed tussen Mahdi en Diependaele, liet die laatste woensdag verstaan. “Het cruciale probleem binnen de Vlaamse formatie is dat er onvoldoende goede interpersoonlijke relaties zijn en dat er te weinig vertrouwen is. Maar er is geen alternatief. Punt aan de lijn. Die 3 partijen zullen samen een regeerakkoord moeten sluiten”, besluit ook politicoloog Carl Devos (UGent) bij VRT NWS.

Ook gevolgd: De partijen die straks in de oppositie zullen zitten, laten al van zich horen.

• Tom Van Grieken (Vlaams Belang) herhaalt zijn oproep aan N-VA om toch nog voor Vlaams Belang te kiezen. Hij wil dat “de twee grootste partijen van Vlaanderen aan tafel gaan zitten”. Die kans lijkt onbestaande: al voor de verkiezingen sloot De Wever meerdere keren krachtig de deur voor Vlaams Belang. Het is zelfs goed mogelijk dat N-VA daardoor stemmen van Vlaams Belang wist te winnen. Bovendien hebben beiden nipt geen meerderheid in het Vlaams Parlement en zijn andere partijen niet te vinden voor een samenwerking. Ook het federale niveau speelt een rol: het feit dat MR en Les Engagés met N-VA willen samenwerken, heeft die laatste te danken aan het feit dat Vlaams Belang ook op Vlaams niveau geen rol van betekenis speelt in de formatie.
• Open Vld voert al oppositie. Kersvers voorzitter Eva De Bleeker (Open Vld) halt uit op X: “De kiezer heeft aan een aantal partijen een mandaat gegeven. We zijn drie maanden verder en de formatie wordt op live tv in de koelkast gestoken voor electorale spelletjes. Beschamend. Elke dag dat er niet wordt hervormd, is een dag dat ons land achteruitgaat”.