De Congocommissie in de Kamer komt nog voor kerst met conclusies. Maar dat leidt tot grote zenuwachtigheid en ergernis binnen de meerderheid. Want die bijzondere commissie, die het koloniaal verleden bekijkt, gaat uitdraaien op een discussie over ‘restitutie’: herstelbetalingen of een andere diepgaande vorm van compensaties. Een voorstel van cd&v om een nieuwe stichting het leven in te roepen, die dan gedurende 20 tot 30 jaar 100 miljoen euro zou krijgen, om die restitutie te verwezenlijken, veroorzaakte deze week kortsluiting. Initiatiefnemer Jan Briers (cd&v) stelt dat het “uit een technische werkgroep kwam” en “ondertussen is afgevoerd”, maar alle lichten staan nu wel op rood voor MR, Open Vld maar ook Vooruit, die van dergelijke financiële plannen niets willen horen. Een stevig deel van Vivaldi zit dus op een heel andere lijn: “Dit is echt waanzin, hier hebben de mensen bij ons maar ook daar niets aan. Die commissie moet zo snel mogelijk gewoon stoppen”, zo stelt een hoge Vivaldi-bron.

In het nieuws: Na hun reis naar Rwanda, Burundi en Congo gaat de bijzondere commissie haar conclusies bekendmaken.

De details: Dat wordt nog een heel hartig rondje pokeren, want de meerderheid is diep verdeeld.

• Komen er herstelbetalingen aan Congo, Rwanda en Burundi? Het is een wat vreemde vraag, op het moment dat België kreunt onder een enorme energiecrisis en een compleet ontsporend federaal budget. Maar de bijzondere commissie Congo, die ondertussen al een heel tijdje loopt, en in hoorzittingen 144 mensen en organisaties zag, plus een heel panel experten aan het werk zette, moet die vraag beantwoorden voor het eind van het jaar. Dat nemen commissievoorzitter Wouter De Vriendt (Groen) en zijn adjunct Jan Briers (cd&v) zich voor.
• Meteen komt zo het heikele punt van die herstelbetalingen, of ‘restitutie’ in gelijk welke vorm dan ook, politiek opnieuw op tafel: liefst vindt de commissie in de Kamer een zo breed mogelijke meerderheid rond haar slotconclusies. Daarbij proberen zowel De Vriendt als Briers “over partijgrenzen heen, en zelfs over meerderheid en oppositie heen”, een consensus te vinden.
• Niet evident, want zelfs de reis naar de drie oud-kolonies, afgelopen zomer, van de commissie was omstreden: niet alleen de oppositie van N-VA en Vlaams Belang haakte af, maar ook Open Vld ging ostentatief niet mee, wegens “niet gepast op dit moment”. Vooruit en MR gingen niet mee “om familiale redenen”, enkel de groenen, de PS, cd&v en PVDA reisden af.
• “Ik weet dat de oppositie van N-VA en Vlaams Belang probeert de Vlaming bang te maken, met het beeld dat wij met deze commissie enkel zouden bezig zijn met herstelbetalingen, maar dat is niet zo. Wij blijven rustig en sereen”, zo stelt De Vriendt, die “binnen een aantal weken zal afronden, met de werken”.
• “Die reis, een deel van de commissie was niet mee. Maar eigenlijk wilden die wel, zo zegden ze mij informeel, maar politiek gezien was dat ‘niet mogelijk’ vanuit hun partij: die particratie moet stoppen”, zegt Jan Biers (cd&v) daarover.

De essentie: Het gaat wel over centen. Veel centen.

• Hoewel zowel De Vriendt als Briers willen focussen op “het hele sterke proces dat al is afgelegd met de commissie”, is er toch meer aan de hand. Want hoewel het idee van pure herstelbetalingen van staat tot staat van de baan is (zoals onder meer Duitsland deed met Namibië, waar het 1,1 miljard euro aan gaat betalen), circuleren wel andere voorstellen binnen de meerderheid. En die zetten alle lichten op rood, bij een aantal Vivaldi-partners.
• Zo wil Briers “daadwerkelijke actie: op vlak van onderwijs en ook landbouw”, “want de realiteit is dat er honger heerst”. Daarvoor denkt hij aan een stichting, “een soort Koning Boudewijnstichting, voor relaties met die drie landen”. Die zou “voor de restitutie kunnen instaan”, zo licht Briers toe. “Maar ook om elkaars cultuur beter te leren kennen: om festivals te organiseren, of tentoonstellingen of films te produceren.” Dat zou dan naast Ontwikkelingssamenwerking moeten komen: “Want dit is iets anders.”
• Plus Briers voegt er aan toe dat er wél een consensus is binnen de commissie “dat restitutie naar heel gerichte groepen moet”. “Dat willen we allemaal, bijvoorbeeld naar de Metissen. We moeten dat juridisch goed uitklaren. Maar we mogen het zeker niet minimaliseren, we zijn het erover eens dat we zware foute begaan hebben in het verleden.”
• In de meetings van de Commissie legde cd&v vervolgens een technisch voorstel neer, dat deze nieuwsbrief kon inkijken. Het gaat om een uitgewerkt idee van zo’n stichting. De recent toegekende budgetverhoging tot 0,7 procent van ons bbp van het budget voor Ontwikkelingssamenwerking binnen Vivaldi (een deal die mee in het pakket rond Defensie zat) zou men willen gebruiken, om een stichting op te richten en “een aparte budgetlijn te voorzien, vanaf de begroting 2024, met een jaarlijkse dotatie van 100 miljoen euro gedurende 20 tot 30 jaar“.
• Dat voorstel werd bijzonder slecht onthaald bij onder meer MR, Open Vld, maar ook Vooruit, dat met Meryame Kitir (Vooruit) de minister van Ontwikkelingssamenwerking levert. “Wij hebben het al in het voorjaar gezegd, en wij blijven het herhalen: van herstelbetalingen kan geen sprake zijn. Net zoals plannen om meer vrije inreisvisa te gaan geven aan Congolozen, Rwandezen of Burundezen. Wel kunnen we praten over meer culturele samenwerking, of militaire opleidingen, waar we goed in zijn”, zo reageert Open Vld-ondervoorzitter Jasper Pillen. Ook MR en Vooruit waarschuwden voor de reactie van de publieke opinie en “andere prioriteiten met overheidsgeld”.
• Briers zelf slikt ondertussen het voorstel van zijn partij in, in een reactie: “Het ging om een technische werkgroep, niet een politiek voorstel. Dit was dus een technisch voorstel, die 100 miljoen is afgevoerd. We moeten het nu nog niet over centen hebben“, zo stelt hij. Andere partijen binnen de meerderheid spreken tegen dat dit om een “technisch voorstel” ging: “cd&v was dit echt van plan, 100 miljoen per jaar. Waanzin.”
• “Er circuleren inderdaad verschillende ideeën. Ook cd&v heeft voorstellen gedaan, bij een eerste gedachtewisseling; Maar er komen nog meetings, voor ons finaal rapport”, zo stelt commissievoorzitter De Vriendt. “Iedereen participeert, alle meerderheidsfracties werken goed mee”, zo sust hij.
• Ook de groenen willen wel stevig middelen vrijmaken, om straks in de regio nog een rol te spelen. “We moeten daar blijven met een sterk engagement, ook in de toekomst. Wij hebben belangen in dat gebied, we mogen die niet opgeven. De natuurlijke grondstoffen, daarover wordt letterlijk gevochten, België kan daarin een mediërende rol spelen”, zo zegt De Vriendt.
• Maar dat niet iedereen op één lijn zit, binnen Vivaldi, mag wel duidelijk zijn. “Bij cd&v en Groen is men blijkbaar doorgedraaid. Cd&v wil zelfs betalingen aan privépersonen. Gaan ze dan case by case aflopen wie schade gehad heeft 60 jaar geleden? Dit is waanzin, hier hebben de mensen bij ons maar ook daar niets aan. Die commissie moet zo snel mogelijk gewoon stoppen”, zo zegt een hoge meerderheidsbron.

Om te volgen: Vivaldi schaaft volop aan haar begroting. Maar het gaat niet echt vooruit.

• Het klassieke blufpoker vooraf aan een groot begrotingsconclaaf, dit weekend gepland, is volop bezig in de Wetstraat. Daarbij zitten we in de fase van hard-tegen-hard: het gaat moeilijk, zo is bij verschillende bronnen te horen. Want, ieder heeft zijn eisen, of zijn veto’s. De kern komt vandaag nog samen, maar iedereen kijkt naar de discussies van eind deze week: dinsdag is er dan de State of the Union.
• Voor het weekend kan er niet echt versneld worden, omdat premier Alexander De Croo (Open Vld) er niet is: hij zit in Praag, donderdag voor een brede top met EU-landen en een hele reeks landen daarrond in Europa, en vrijdag dan voor een informele top van de 27 landen. Die belooft fel te worden: Duitsland zal moeten komen uitleggen waarom het geen Europese maatregelen wil, maar wel een eigen pakket van 200 miljard noodhulp besliste.
• Interessant daarbij is dat de Europese Commissie vandaag alvast toch weer de deur openzet naar het ondertussen roemruchte prijzenplafond. Ursula von der Leyen kreeg scherpe kritiek, omdat ze als Commissievoorzitter niet 16 Europese landen wilde volgen die daar voorstander van zijn maar eerder naar de Duitse ‘njet’ leek te luisteren.
• Vanmorgen in het Europees Parlement gaf von der Leyen toe dat zo’n prijzenplafond “een tijdelijke oplossing” kan zijn, als “de bevoorradingszekerheid niet in het gevaar komt”. En dus komt er vrijdag op de informele top in Praag toch een voorstel van de Commissie in die richting. Meteen goed nieuws dus voor De Croo, die daar al maanden mee leurt. 
• Intussen dus het federale spel rond de centen. Zeker de MR probeerde het handig te spinnen: voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) koppelde daarbij luidruchtig nieuwe hervormingen voor de arbeidsmarkt (het beperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd) aan de rest van de onderhandelingen. Zonder zo’n toegeving voor de liberalen, weigerde hij om te beginnen aan de gedroomde fiscale hervormingen, die de socialisten maar zeker ook cd&v nu eindelijk wel willen.
• En kijk: blauwe bronnen signaleren nu “dat er van beiden geen sprake is”, zeker niet nu met de begrotingen. “Dat is voor na de State of the Union”, is te horen. Enkel een ingreep op de effectentaks zou nog kunnen.
• Bij de socialisten is een andere uitleg te horen: “Tja, plots willen de liberalen hier niet meer over praten. Maar het is zo doorzichtig als iets: Bouchez rijdt het vast, omdat hij het zogezegd over de arbeidsmarkt wil hebben.”
• Bij cd&v, met minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) als grote voorvechter van die fiscale hervormingen, willen ze er alvast ook niet van horen. “Wij hebben toch niet de indruk dat hij niet al een deel van fiscale hervorming wil laten ingaan? Integendeel, ook tijdens zijn hoorcollege in Gent gisteren heeft hij dit duidelijk gezegd”, zo is in de wandelgangen te horen.
• Onder meer het verder afschaffen van de bijzondere bijdrage, een crisisbelasting uit de tijd van Jean-Luc Dehaene (cd&v) zou wat meer zuurstof aan de gezinnen moeten geven: een mini-taks shift waar Van Peteghem al langer van droomt, blijft dus toch een optie, ondanks dat anderen dit al van tafel hebben geveegd. “Ach, er wordt zoveel gespind. De premier noemt dat zelf dus ‘scheten’, die afleiden van de kern van de zaak. Waarvan akte”.
• Waar wel een consensus over lijkt te ontstaan: een ingreep(je) in de index. Geen indexsprong of morrelen aan de stijgingen voor de werknemers. Dat is taboe voor de socialisten, ook al dringen de werkgevers erop aan. Maar het is de overheid die wél iets kan doen: de MR legt al langer op tafel om de index niet meer bruto, maar netto toe te kennen. Dat betekent dat de werkgevers op het extra deel door de index geen bijdrage moeten betalen, of die bijdrage uitgesteld gaan mogen betalen.
• En kijk: ook de socialisten lijken akkoord. “Wij zijn daar in tijden van crisis ten gronde niet tegen”, zo is te horen. “’Maar het zal een deel uitstel en een deel afstel zijn”, zo is te horen. Alleen kom je zo alleen weer heel snel bij een extra uitgave, net op moment dat er een tekort van al 23 miljard is. Want minimale berekeningen gaan uit van een extra loonkost van tussen de 8 tot 10 miljard euro, voor alle werkgevers, door de index, in 2023. Daar zitten dan voor rond de 2 miljard euro aan werkgeversbijdragen bij volgend jaar. Een enorme som dus, als men die wil gaan kwijtschelden, of zelfs later innen.
• “Wij hebben wel een lijst liggen met fiscale maatregelen die daarbij zouden kunnen helpen inkomsten te vinden”, zo is te horen bij de socialisten. Of hoe we terug zijn bij de start: fiscale hervormingen.

Waar u weinig over gaat lezen in de papieren kranten: bpost vraagt nog meer geld om te bussen.

• De overheidsdotatie van bpost is ondertussen geregeld, met een forse verhoging van 40 procent. De Vivaldi-regering kende voor de komende vijf jaar liefst 634 miljoen euro toe, om ‘kerntaken’ te doen, “diensten van algemeen economisch belang”, zoals postkantoren openhouden.
• Maar voor een ander luik, de bedeling van papieren kranten en tijdschriften, krijgt bpost traditioneel ook nog een gigantisch potje overheidsgeld. Op die manier kan ze aan erg gunstige tarieven de papieren pers van onder meer DPG Media, Mediahuis en Rossel in de brievenbus van de Belgen krijgen. Dat contract moet nog steeds geregeld worden, zo bevestigt het kabinet van bevoegd minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS).
• Het gaat daarbij niet om drinkgeld. Want bpost vraagt nu nog meer centen, veel meer zelf, zo bericht Knack. Op vijf jaar, tussen 2023 en 2027 eisen ze liefst 861 miljoen euro, of liefst 111 miljoen euro meer dan wat de overheid eigenlijk voorzien had.
• Ook dat bedrag, 650 miljoen euro die voorzien was, blijft gigantisch als ondersteuning voor een media-sector die het helemaal niet nodig heeft: de jaarresultaten van alle grote mediagroepen, ook in de COVID-jaren, waren schitterend. De groepen van miljonairs Thomas Leysen (Mediahuis) en Christian Van Thillo (DPG Media) ronden in het buitenland de ene overname na de andere af: in Nederland leidde dat overigens tot spanningen met de politiek, “betaalden Belgische subsidies die overnames dan?”
• Maar bpost wil dus boter bij de vis. De vraag is of men binnen Vivaldi gaat volgen. Open Vld is altijd een koele minnaar van heel het systeem geweest. En met de MR van Georges-Louis Bouchez lijken ze nu een stevigere bondgenoot te hebben dan in het verleden: de Franstalige media-bedrijven lobbyden altijd bijzonder hard voor die financiële doping vanuit de overheid. Bouchez stelt nu voor om voortaan enkel de kranten nog te steunen, niet meer de magazines. Dat zou een derde van de kost verminderen.
• De PS, die het dossier beheert, wil wel meegaan in de vraag van bpost: “In tijden van crisis gaan we niet besparen op zoiets”, is de redenering die men al langer maakt. Men zou bpost wel 30 miljoen euro willen laten beknibbelen op hun vraagprijs.
• De papieren pers zelf is overigens altijd bijzonder schaars met informatie over zulke sommen overheidsgeld: terwijl aan de werking en de middelen van de VRT pagina na pagina besteed wordt, is de afgelopen jaren nauwelijks bericht over deze stroom overheidsgeld.

Belangrijk: België mist Europese miljoenen uit RepowerEU-steun.

• Ook afgeklopt: naast de enorme financiële bazooka die Europa inzette na de corona-crisis om aan relancebeleid te doen, besliste de EU om nog eens 20 miljard uit te delen, specifiek voor de energiecrisis. Dit was het zogenaamde RepowerEU-plan.
• En zoals altijd is het daarbij een hele rondedans in de EU om te zien wie wat precies krijgt. Want voor dat geld ging men oorspronkelijk dezelfde verdeelsleutels gebruiken als voor het corona-geld. En die waren al niet schitterend voor België: daar werden vooral Zuid-Europa en Polen en Hongarije bijzonder royaal bedeeld. En ondanks het feit dat België heel zwaar door corona getroffen werd, kwam men er bekaaid vanaf: eerst was het 5,7 miljard, maar omdat België het uiteindelijk nog ‘beter’ deed economisch, werd dat op het eind maar 4,5 miljard.
• Op basis van diezelfde sleutel zou België dan nu 269 miljoen euro gaan krijgen. Maar daarbij houdt men geen rekening met onder meer de energieafhankelijkheid en het bevolkingsaantal,  alternatieve methodes, die België liefst 506 miljoen euro hadden opgeleverd. Na heronderhandelingen is het nu dus 282 miljoen geworden, nauwelijks meer dan oorspronkelijk.
• Lastig, zeker omdat 16 lidstaten veel meer dan België uit de brand sleepten, met daarbij 12 landen die nochtans een kleinere economie hebben. Nederland wist bijvoorbeeld te klimmen van 280 naar liefst 455 miljoen euro. En de Polen sleepten een verdubbeling uit de brand: van 1,4 miljard naar nog eens 2,7 miljard uiteindelijk. Niet echt fantastisch onderhandeld dus. 

Genoteerd: het leger wordt nog meer “Made in Belgium”.

• Gisteren verzamelden de captains of industry van de Belgische defensieindustrie in de Koninklijke Militaire School in Brussel. Daar stelden vicepremier en minister van Economie Pierre-Yves Dermagne en minister van Defensie Ludivine Dedonder (beiden PS) de DIRS voor (Defence, Industry and Research Industry. Dit is de strategie om de geplande investeringen in onderzoek en ontwikkeling voor Defensie, voorzien in het STAR-plan, te structureren.
• Concreet wordt een budget van 1,8 miljard euro vrijgemaakt, tussen 2022 en 2030. Daarmee moet het leger meer Belgisch worden: de afhankelijkheid van buitenlandse partners voor de ontwikkeling van nieuw materiaal en technologie moet worden afgebouwd, en door Belgische bedrijven onder de arm te nemen moet het Belgisch leger op Europees niveau een belangrijke technologische partner worden.
• Als voorbeeld haalde Dedonder Sonaca aan: het Waalse defensiebedrijf, dat onder meer een deel van de staartvleugel zal leveren voor de Belgische F-35’s, werd samen met twaalf andere Europese bedrijven geselecteerd om een Europees schild tegen hypersonische raketten te ontwikkelen. Sonaca zal hierbij aan de interceptor-raketten werken. Voor het project wordt 110 miljoen euro voorzien, waarvan 100 door Europa wordt voorzien via het Europees Defensiefonds. De overige 10 miljoen komt van de lidstaten, België past zelf 700.000 euro bij.
• Luitenant-generaal Frédéric Goetynck, die aan het hoofd staat van de Algemene Directie Material Resources, sprak op de persconferentie ook al over twee concrete projecten:
  • FN Herstal, de wapenfabrikant in handen van de Waalse overheid, zal productielijnen opzetten om “kleine intelligente munitie” te maken voor handvuurwapens en geweren van klein kaliber. Als onderdeel van het project worden Nederland, Frankrijk en Luxemburg partners, waarbij ook zij met dezelfde munitie en wapens zullen werken. Dat maakt gemeenschappelijke wapenstocks mogelijk, iets wat tot nu toe moeilijker lag gezien de verschillende wapens en munitie.
  • Op het militair domein in Rocourt moet vanaf 2023 gebouwd worden aan een “garage” om de Griffon en Jaguar te onderhouden, twee van oorsprong Franse pantservoertuigen die tegen 2025 in dienst worden genomen door Defensie. De aankoop van die voertuigen, 60 Jaguars en 417 Griffons, kadert in het CaMo (Capacité Motorisée), een samenwerkingsakkoord tussen de Belgische Landcomponent en het Franse leger.

Onderliggend: De PS die zich bezighoudt met wapens: altijd opletten dan.

• Dat het over veel overheidsgeld gaat, met grote impact op de vooral zware industrie én dus werkgelegenheid, kan niemand ontgaan. Met een geschiedenis van wapenproductie in Wallonië, zit dat soort producenten veelal ten zuiden van de taalgrens. Dat FN Herstal nu al een pilootproject krijgt, is veelzeggend.
• In Vlaanderen leeft deze sector veel minder, en gaat het vooral om meer technologische bedrijven, die onder meer kijkers en beeldschermen leveren. De eeuwige vraag is dus telkens: zitten de verdeelsleutels netjes ineen, zoals steeds bij grote militaire uitgaven? Dermagne anticipeerde op die vraag, en gaf aan dat de bedoeling is om “met iedereen samen te werken”, en ook Dedonder fietste rond de kwestie, door aan te geven dat bedrijven “zelf met voorstellen moesten komen”.
• Luitenant-generaal Goetynck ging de kwestie niet uit de weg: hij stelde dat er in totaal ruim 640 Belgische bedrijven actief zijn in de defensiesector, “ongeveer evenveel in Vlaanderen als in Wallonië”. Goetynck gaf aan dat Defensie via technologiefederatie Agoria in contact staat met die bedrijven, en hen later deze maand uitnodigt om over projecten binnen de DIRS te praten.

Opvallend: Jambon herontdekt ‘Flanders Technology’, het ideale middel om zijn coalitie weer te smeren blijkbaar.

• De creatieveling-speechschrijver die zowaar Paul van Ostaijen smokkelde in de Septemberverklaring van Jan Jambon (N-VA), sloeg die dag meermaals toe in de tekst van de Vlaams minister-president. Zo had die laatste het op het spreekgestoelte van het Vlaams Parlement plots over de ‘doe-komst’, een neologisme dat blijkbaar lekker moet bekken. U mag zelf invullen wat het zou kunnen betekenen, wij wagen er ons niet aan.
• Maar Jambon gebruikt nu dezelfde flauwe woordspeling, om na 25 jaar de comeback van Flanders Technology & Innovations te vieren: “Welkom in de Doe-komst”, zo luidt de slogan, waar hij mee te velde trekt. Of tenminste naar de tv- en radio-studio’s.
• Want Jambon lanceerde dus een nieuwe versie van dat project van de jaren ‘80 in flashy televisiestudio’s van Lint: een stoet Vlaamse ministers, maar ook CEO’s en specialisten legden uit hoe belangrijk technologie is, en wat dat kan betekenen. Die talkshow staat vanaf morgen op VRT Max, Twitter en Facebook.
• De timing van het project komt erg handig voor Jambon, die niets liever wil dan de lastige regeringscrisis rond de Vlaamse begroting helemaal vergeten. Niet toevallig trok hij daarom vanmorgen, met naast zich Vlaams minister Jo Brouns van cd&v, naar de studio’s van Radio 1: zo kreeg je toch weer lekker het beeld van ‘samenhorigheid’. Dat Brouns zo opnieuw in duo verscheen, als tweede man telkens, na zijn tweespan met Benjamin Dalle (cd&v) op vrijdag, het maakte Jambon z’n zaak niet: voor de minister-president telde het beeld van ‘cohesie’ met cd&v.
• In zijn gekende stijl had Jambon het vervolgens over “de vijfde industriële revolutie, rond data en toestanden (sic)”. En hij haalde de originele jaren ’80 aan: “We moeten mensen warm maken voor technologie. Dat was toen ook zo. Ik deed ingenieursstudies en er zaten bijna geen meisjes bij ons.” Brouns voegde toe “dat de Vlaming van nature heel bescheiden is”, maar op vlak van technologie “mogen we heel fier zijn op wat we hebben”.
• Beiden kwamen nog eens terug op de crisis: “Het was een moeilijk moment, maar dat komt in de beste huishoudens hé”, zo stelde Jambon. Brouns reageerde daarop door te stellen dat ook hij eruit had geleerd, want “dat het cruciaal is dat we de partijpolitieke afwegen toch moeten kunnen overstijgen”.

Met bijdragen van Kasper Goossens.