De zweeppartij, dat blijft PVDA. Voorzitter Peter Mertens ziet zich als de leider van een ‘links authentiek blok’ in oppositie, dat ‘moet duwen waar het pijn doet’, tegen deze Vivaldi-ploeg. Kop van Jut? Vooral de PS:

• ‘De PS is echt een machtspartij. Zoals de CVP heel lang de staatspartij in Vlaanderen is geweest, is de PS tot vandaag de staatspartij in Wallonië. Zonder lidkaartje wordt er niet veel geregeld daar.’
• ‘Dat men vanuit de PS akkoorden heeft gezocht met de N-VA, wij verschieten daar niet zo van. De PS is tot veel bereid om haar macht te behouden en heeft dat in de geschiedenis ook altijd gedaan.’

2020 was een speciaal jaar. Als u het zelf een score moet geven tussen nul en tien?

‘Ik denk dat er twee parameters zijn. Er is een parameter van de eenzaamheid, de mensen die hun jobs kwijt zijn, de ellende eigenlijk. Dat is twee op tien, dat is weinig perspectief. Faillissementen.’

‘Maar dan, zoals Camus het zegt, hij heeft een boek geschreven over de pest. In elke plaag zie je de andere kant van de mens. En op het gebied van de weerbaarheid, de solidariteit, de onderlinge hulp, zeker tijdens de eerste golf, zag je ook iets heel creatiefs gebeuren en iets moois. En dat is dan zeven, acht op tien.’ 

‘Dus het zal ertussen liggen, naargelang de parameter.’ 

Onbevangen en een beetje brutaal. Conner Rousseau (Vooruit) spreekt nog steeds geen ‘Wetstratees’, maar eerder de taal van de gewone man. En hij neemt geen blad voor de mond:

• ‘Heel veel politici claimen dat ze opkomen voor een bepaalde groep. Maar ze doen dat op een manier dat die bepaalde groep dat niet eens verstaat. Ik wil ook dat mensen mij verstaan. Iedereen voor wie ik opkom.’
• Over paars-geel: ‘We hadden wel een verhaal, we overstegen al het gedoe tussen Vlamingen en Walen. Dat was wel een momentum geweest, corona aangrijpen om dat land sterker te maken. Ook wel wat contradictorisch langs een kant, want de N-VA die het land mee sterker maakt, dat is raar. Maar het kan werken.’

Als u 2020 moet becijferen van nul tot tien, welk cijfer geeft u dan?

‘Ik zou zeggen min tien, maar het mag maar van nul tot tien.’

Dat is wel heel negatief. 

‘Nul misschien, omdat het tussen min tien en tien zit. Het was een heel bewogen jaar. Professioneel voor mij, heb ik wel veel bijgeleerd, maar het is wel een jaar waarin we meer onze virologen gezien hebben dan onze eigen vrienden. Dat zou ik toch wel graag anders zien volgend jaar.’

‘Het is een jaar waarin iedereen toch wel getest is geweest, tot zijn limieten gedreven is. Ik denk dat heel veel mensen in heel veel sectoren op hun tandvlees zitten, dus ik denk niet dat je heel positief kunt zijn in het algemeen over dat jaar.’

Een breed, ‘menselijk liberalisme’, dat is waar Egbert Lachaert (Open Vld) zijn partij naartoe wil sturen: ‘We moeten een menselijke taal spreken, er niet alleen zijn voor de mensen die gestudeerd hebben en overal ter wereld kunnen gaan werken.’ 

• ‘Dat menselijk liberalisme, dat er niet alleen is voor mensen die het goed hebben, ik denk dat het een enthousiasmerend iets is wat onze partij wel veel kan verbeteren.’ 
• Over de regering is hij erg tevreden: ‘Negen op tien, ik geef ze echt veel punten voor de aanpak nu. Die is consequent, doordacht, er wordt goed gecommuniceerd.’ 
• Over N-VA en Bart De Wever is hij helder: ‘Ik denk dat we nu vooruit moeten kijken. Ik ben blij dat er een regering is. Ik vind dat Alexander dat fantastisch doet en we moeten dit land nu uit de crisis leiden.’

2020 was een heel speciaal jaar. Als je het op een schaal moet zetten tussen 0 en 10?

‘Vijf op tien. In mijn professioneel leven kan ik zeggen: Het is natuurlijk fantastisch om dit jaar voorzitter te worden van de partij waar ik al toen ik klein was voor militeerde, briefjes uitdeelde, campagne voerde. Voorzitter worden, dat was fantastisch, natuurlijk. En die regering ook mee kunnen vormen. Dus professioneel een heel mooi jaar, tien op tien.’ 

‘Maar menselijk nul op tien. Vrienden niet kunnen zien, mensen die overlijden, mensen die ziek zijn. Mensen die hun zaak kapot zien gaan. Dus eigenlijk vijf op tien om de balans te houden.’

Meer filosoof dan (onder)handelaar: Joachim Coens (CD&V) wil vooral ‘lessen trekken uit het vreemde jaar 2020′. De voorzitter van de christendemocraten maakt z’n balans op en heeft een paar voorstellen. Hij wil graag het ‘Zwitsers model’ voor België: ‘Een natie die elkaar vindt in grote verscheidenheid.’

• Voor de staatshervorming: ‘Waarom laten we ook dat Zwitserse model niet eens bekijken? Dat is een positief verhaal, iedereen percipieert Zwitserland als een volwassen beeld, als een natie die elkaar vindt, maar met een heel grote verscheidenheid.’
• Zijn antwoord op de coronacrisis: ‘De onmiddellijke omgeving is voor de mensen heel belangrijk. Hoe leven ze in hun wijk, in hun buurt? Hoe kennen ze die? Zijn ze daar vertrouwd in? Zijn daar voldoende voorzieningen?’

2020 was een heel speciaal jaar. Als je een score moet geven tussen nul en tien, waar eindigt dat ergens?

‘Je kunt veel aspecten bekijken van 2020, maar op zich zeven op tien.’ 

Toch, ja?

‘Ja. Er is natuurlijk de crisis en corona, dat is negatief. Maar anderzijds, wat mij betreft, was het op zich wel een interessant jaar. Een boeiend jaar. De regeringsvorming, mijn eerste jaar partijvoorzitter. Er is nu ook een stukje reflectie door die crisis.’

‘Ik heb zelf een kerstmanifest geschreven, dus ik vond het op zich voor mezelf wel boeiend. Voor veel mensen is het een woelige tijd, maar ook een tijd waarin ze voor een stuk terugplooiden op hun kern, op hun bubbel. Op hun gezondheid, hun eigen omgeving. Dus ik denk dat er een herontdekking is van een aantal dingen naast de crisis. We moeten het positief bekijken.’

Pas vader geworden, politiek gezien surfend op golven die hoger gaan dan ooit: voor Tom Van Grieken (Vlaams Belang) was 2020 persoonlijk een bijzonder jaar. Maar de strijdlust om voor ééns en altijd het systeem om te gooien, is groot. 

• ‘Bart De Wever moet eens aan zijn N-VA-kiezers gaan uitleggen met wie hij het N-VA-programma het best zal uitvoeren. Is dat met de PS en met de liberalen? Of is dat met het Vlaams Belang?’
• ”Eigen volk eerst’ is een evergreen en ik heb daar geen enkel probleem mee. Ik vind het ‘eigen volk eerst’-principe een heel normaal principe. Als gezin zorg je ook eerst voor je eigen kinderen en dan voor neven en nichten en de buren. In heel de wereld is dat heel normaal, hier levert dat een negatieve connotatie op.’
• ‘Vier deelstaten? Allemaal goed en wel, maar men wil de sociale zekerheid niet splitsen en men wil de fiscaliteit niet splitsen. Goed, dan mag je zoveel entiteiten creëren als je wil, maar dan is het weer de Vlaming die gaat betalen. Daar doet het Vlaams Belang niet aan mee.’

2020 was een heel speciaal jaar. Als u een cijfer moet geven tussen 0 en 10?

‘Persoonlijk zou ik het een tien op tien geven, wat ik persoonlijk heb meegemaakt. Maar als ik kijk naar de politiek en de gezondheid, de volksgezondheid, toch een dikke buis. Niet meer dan een drie op tien.’

Begin eens persoonlijk dan. Waarom tien op tien?

‘Omdat ik in 2020 voor het eerst papa ben geworden van een prachtig zoontje, Floris. En op politiek vlak moet ik ook wel zeggen dat ondanks de coronacrisis wij toch onze rol als oppositiepartij hebben kunnen spelen. Inzake corona, maar ook een heel grote protestrit. 15.000 aanwezigen, wat toch niet min is voor een partij die zes jaar geleden bijna dood was verklaard door de media.’

Was dat uw hoogtepunt van het jaar? Die bijeenkomst op de Heizel?

‘Persoonlijk is het toch de geboorte van m’n zoon, daar gaat niks boven.’ 

‘Maar ik ben natuurlijk ook een politicus en ik moet wel zeggen dat het wel hartverwarmend was, 15.000 mensen over heel Vlaanderen zien vertrekken. De Ring rond Brussel stond op een zondagnamiddag stil. Het viaduct van Vilvoorde stond stil. Vier baanvakken, omdat er een te grote toeloop was. Ja, dat is wel kicken.’

Eerder veldheer dan verbinder. Het heilige vuur is niet gedoofd in Bart De Wever (N-VA), ondanks een annus horribilis. Hij maakt de haarscherpe analyse dat dit land is uitgeleefd. En hij deelt een paar stevige verbale tikken uit. 

• ‘Ik zie dat die regering een soort van belgicisme ontwikkelt à l’ancienne, echt een belgicistische sauspot die over ons wordt uitgegoten. COVID met Belgische saus. En dat eigenlijk de grootste partij in Wallonië zegt: ‘Wij doen daar niet aan mee, aan dat discours. Wij voeren een ander discours’. Dat is hoopgevend.’
• ‘Elf miljoen, tous ensemble, une équipe. (…) Dan moet je dat vooral doen, maar dan moet je Belg all the way zijn. Niet alleen als het goed uitkomt. Dat betekent dat we van die pariteit af geraken, one man-one vote kunnen toepassen, de grendelgrondwet overboord kunnen smijten. Dan is dat wellicht de kortste weg naar het einde van België.’
• ‘Ik ben eigenlijk volledig klaar met Open Vld. Dat is een partij waar ik niks meer van geloof, waar ik niemand meer van geloof en waar ik eigenlijk ook liever niks meer mee te maken heb.’

2020 was een heel speciaal jaar. Als u een score moet geven tussen nul en tien, waar komen we dan ergens terecht? 

(droog) ‘Een één.’

Dat is niet veel.

‘1996 was nog erger, toen is mijn vader gestorven. Voor de rest moet ik toch al heel hard nadenken om een jaar te vinden waar er meer tegenzat. Zowel op persoonlijk vlak, als op vlak van de samenleving.’

Eerder prediker dan premier, zo praat eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) dezer dagen, als het over het land én zijn Vivaldi-regering gaat: ‘Samenwerken’, ‘ingaan tegen de klassieke ideeën die je hebt’ en ‘het beste nemen van deze groep’, ‘die heel divers is qua achtergrond en qua ideeën’. En toch haalt hij naar eigen zeggen ‘onmogelijk voldoening uit z’n job’: ‘Je gaat niet in de politiek om dit soort maatregelen te moeten nemen.’ Tegelijk legt de COVID-crisis meer dan ooit de zwakheid van de Belgische constructie bloot: ‘De snelheid van beslissingen nemen ligt te laag, we moeten een volwassen federaal land worden, zoals er nog andere zijn.’

2020 was een uitzonderlijk jaar. Op een schaal van 0 tot 10, geef eens een score?

‘Als je het volledig neemt tot nu, dan denk ik vijf op tien.’

‘Vijf op tien omdat er een vaccin is. Mocht dat vaccin er niet zijn, kan je niet anders zeggen dan dat het een dikke buis zou zijn. Maar als je het samenneemt, het is een dramatisch jaar geweest. Ik denk dat ieder van ons mensen gezien heeft die dicht bij ons stonden, die zwaar ziek geworden zijn. Veel van ons hebben mensen te vroeg verloren.’

‘Anderzijds is er ook wel een lichtje aan het eind van de tunnel. Het is duidelijk dat die tunnel nog redelijk lang is, maar dat perspectief is er wel. Dus daarom zou ik eerder zeggen: vijf op tien.’