Bart De Wever (N-VA) verliest een belangrijke pion. Het vertrek van Lorin Parys bij N-VA, om de nieuwe CEO van de Pro League te worden, is meer dan op het eerste zicht lijkt een stevige klap voor de Vlaams-nationalisten. Als ondervoorzitter was hij bij uitstek a president’s man: hij zorgde er achter de schermen voor dat De Wever z’n dubbelbaan van Antwerps burgemeester en partijvoorzitter kon combineren, door de lastige klusjes over te nemen. Het is maar de vraag of een nieuwe ondervoorzitter die job en taak kan overnemen, in een partij waar het aan de top al behoorlijk druk is, en de spanning soms te snijden is.

In het nieuws: “Op dit moment staat het voetbal niet in hoog aanzien. Dat wil ik veranderen”, dixit Lorin Parys, de nieuwe CEO van de Pro League, de vereniging van Belgische profclubs.

De details: De exit van Parys verstoort het broos evenwicht aan de top van N-VA.

• “Wat zegt dat over de politiek, als een topper zoals Lorin beslist om naar een nog meer rotte wereld te gaan?” Het is een grapje dat de ronde doet binnen de top van N-VA, nu de exit van hun ondervoorzitter bekend is.
• Die kiest op z’n 45 jaar een heel nieuw carrièrepad, als CEO van de Pro League. Het was het headhunterskantoor Odgers & Berndtson dat hem drie weken geleden aanzocht, om Pierre François op te volgen. Daarbij zochten ze expliciet naar iemand met een stevig politiek netwerk én ervaring in het voetbal. Parys werkte ooit als COO voor Club Brugge.
• De carrièreswitch moest erg delicaat verlopen: men vreesde voor lekken en torpedo’s vanuit de politiek. Ook de leden van de Pro League waren dus tot op het eind amper op de hoogte, maar ze stemden gisteren, met 25 profclubs voor en enkel RWD Molenbeek tegen, voor de komst van Parys.
• Zeker omdat Parys in zijn nieuwe job een pak zal moeten gaan lobbyen in de Wetstraat, onder meer over het fiscaal gunstregime van het profvoetbal (hij kondigde al aan binnenkort minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) te spreken), en allerlei andere stromen van overheidsgeld richting de profclubs, was een combinatie met actieve politiek ondenkbaar.
• Parys legt meteen al zijn mandaten neer, zowel in de Leuvense gemeenteraad (hij was boegbeeld van N-VA in de progressieve studentenstad) als in het Vlaams Parlement. Daar volgt Veerle Geerinckx (N-VA), burgemeester van Zemst, hem op. Die is vooral bekend vanwege haar sport curling: ze nam ooit deel aan een WK.
• Vrijdag had Parys zijn exitgesprek met De Wever. Al vrij snel werd daar duidelijk dat de ondervoorzitter de knoop al had doorgehakt, en mentaal afscheid had genomen van zijn partij. “Het was een heel lange en ook emotionele vergadering. Ik kijk alleen maar positief terug op wat ik met Bart heb mogen doen”, zo lichtte de ex-N-VA’er toe aan de pers, die hij uitgebreid te woord stond bij z’n voorstelling gisteren. “Het is een mooi compliment dat Bart niet onverschillig was over het feit dat ik zou vertrekken”, zo stelde hij aan De Standaard.

De essentie: Parys laat een leemte.

• “Het is een goed moment om te vertrekken nu. Want de partij is in blakende gezondheid. De peiling van vorige vrijdag geeft aan dat we opnieuw het marktleiderschap hebben, ik kon dus gaan”, zo stelde Parys gisteren met uitgestreken gezicht aan de verzamelde pers, bij de kantoren van de Pro League.
• “Tja, communicatie moet je Lorin echt niet leren. Maar dit is toch een staaltje van een wat voluntaristische uitleg: drie weken geleden was van die peiling nog geen sprake. De waarheid is dat men op de partij toch allemaal erg geschrokken is”, zo stelt een insider van N-VA.
• Want verschillende bronnen wijzen erop dat Parys een wel heel specifieke en cruciale rol speelde in de dynamiek van N-VA. De Wever is daarbij een wat atypische voorzitter: hij houdt zich enkel graag bezig met de grote lijnen, niet met het dagelijkse management. Plus: de combinatie van voorzitter en burgemeester maakt het nog extra belastend voor de agenda.
• In heel dat systeem zijn trouwe luitenants cruciaal: mensen rondom De Wever die de machine doen draaien. Zo is er al jaren de partijdirecteur, Piet De Zaeger, die de kmo die N-VA geworden is, beheert.
• Meer politiek is er in de rolverdeling van de partij naast De Wever altijd een ‘wingman‘ geweest: een ondervoorzitter die veel meer in de schaduw opereert, maar met het expliciete mandaat van de voorzitter. Dat was jarenlang Sander Loones (N-VA), en toen hij in 2018 (heel kort) minister werd, nam Lorin Parys over. En hoewel die telkens ook een vrouwelijke ondervoorzitter naast zich had, eerst Cieltje Van Achter (N-VA), later Valerie Van Peel (N-VA), was het toch vooral Parys die als afgezant van de voorzitter werkte in de schaduw.
• “Het is typisch hoe Bart werkt: met mensen die hij blind vertrouwt, die aan een half woord genoeg hebben. Een ondervoorzitter lost vervolgens voor hem dan zaken op, zoals conflicten in afdelingen, of afspraken overnemen met mensen uit de bedrijfswereld die hem willen zien. En Lorin deed daarbij ook de opdrachten die niemand anders wilde doen hé. Ook de lastige dingen doen: een zeldzaamheid in de politiek”, zo zegt een hoge bron binnen N-VA.
• In de entourage van De Wever bevestigt men: “Lorin nam heel veel over. Voor de persoonlijke levenskwaliteit van de voorzitter een groot verschil: hij kon iets vragen en er niet meer naar moeten omkijken.”
• Dat Parys nu vertrekt, kwam dan ook als een donderslag bij heldere hemel. Meestal volgt dergelijke exit na een verkiezing: bij N-VA kijkt men in spanning naar 2024 en eventuele onderhandelingen. “Dat zou een logischer punt geweest zijn, nadat hij z’n tour of duty had gedaan”, zo licht een insider toe.
• Bij De Wever vergelijkt men het vertrek van Parys met dat van Fons Duchateau, destijds zijn grote vertrouwensman in het Antwerpse schepencollege. Die werd de nieuwe baas van een grote ziekenhuisketen in Antwerpen in mei vorig jaar. Ook toen voelde dat als een groot verlies voor de burgemeester.

En nu? De Wever heeft wel kopstukken, maar dat zijn niet allemaal all the president’s men. En toch heeft hij zo iemand nodig.

• Men is er nog niet helemaal uit hoe het nu verder moet aan de top van N-VA. Afgelopen weekend was er wel overleg: moet de top één kandidaat als opvolger kiezen, of komt er weer, zoals in februari 2021, een open strijd? Toen versloeg Parys overigens Theo Francken (N-VA): een duidelijk teken dat hij gesteund werd door een brede basis, binnen de partijraad.
• Maar in de aanloop naar 2024 is ook binnen N-VA al volop het positiespel bezig, met ellebogenwerk langs verschillende kanten: “De draaimolen zal nog eens moeten draaien, met daarbij de klassieke berekeningen: het evenwichtsspel van man en vrouw, van graafschap versus hertogdom, enzovoort. Niemand weet het op dit moment”, zo klinkt het binnen de partijtop.
• Feit is dat het druk is aan de top van de partij: in de laatste peiling had N-VA dan ook vijf van de tien kopstukken in de top tien. Maar dat levert niet alleen interne vriendschappen op.
• Zo is al langer duidelijk dat de ster van Jan Jambon (N-VA), de minister-president, tanende is. De spanning rond zijn rol en autoriteit in de Vlaams regering was vorig jaar binnen de top van N-VA soms enorm voelbaar. Nieuw godenkind is Zuhal Demir (N-VA), die door De Wever zelf ook op ‘het hoogste schavot’ is gezet, zoals hij het zelf noemde: hij ziet in haar materiaal als toekomstig minister-president. Maar de vraag is of zo’n wissel van de macht zonder pijn kan verlopen.
• Evengoed zijn er kopstukken als Ben Weyts en Theo Francken: die twee zijn meteen de verklaring waarom Parys binnen N-VA aan zijn electoraal plafond zat. Beiden zijn man en van Vlaams-Brabant: meer dan een derde plek op de lijst zat er ook in 2024 niet in voor Parys. Een ministerschap leek nog moeilijker.
• Maar daarnaast staat in zowat elke provincie een hele batterij ambitieuze veertigers te dringen. Net om die ook wat te “kaderen”, gaf De Wever hen de opdracht om het groot ideologisch congres van 2023 voor te bereiden. Naast Francken zitten ook Kamerleden Sander Loones en Anneleen Van Bossuyt daarin. Parys was ook lid van dat groepje overigens: hij zal ook daar vervangen moeten worden.
• In Antwerpen staat dan weer Valerie Van Peel te dringen, zij maakt ook deel uit van het clubje dat het congres voorbereidt. Zij speelt als andere ondervoorzitter een heel ander rol dan Parys: veel meer voor de schermen, als communicator. Niemand ziet haar de rol van wingman van De Wever overnemen.
• Maar ook Theo Francken, die in 2021 wel de op twee na meeste stemmen haalde na Parys en Van Peel in de race om ondervoorzitter, is niet dat profiel: hij lijkt de rol om loopjongen van De Wever te spelen ontgroeid te zijn.
• Zo legt de exit van Parys ook een grote kwetsbaarheid bloot van N-VA: het voorzitterschap zelf. De Wever is ondertussen bij verre de langst zittende voorzitter van de Wetstraat: een onwaarschijnlijke overlevingstocht. Maar hij kan die rol enkel uitoefenen dankzij de mensen rondom hem, die zijn taak draagbaar houden.
• Daarbij speelt dat het niet bepaald een dankbare taak is: jarenlang kroonprins spelen van een koning die nooit opstapt, en ondertussen wel de vuile werkjes opknappen. Het beeld van de ‘eeuwige voorzitter’ die de ene ondervoorzitter na de andere verslijt, is ook niet bepaald positief.
• Als De Wever straks zijn vacature van ondervoorzitter helemaal anders ingevuld krijgt, met bijvoorbeeld het profiel van een tafelspringer, zit niet alleen hij, maar heel zijn partij, wel met een huizenhoog organisatorisch probleem.
• Alvast één kandidaat van vorig jaar zou niet opnieuw meedoen: Assita Kanko, Europees Parlementslid voor N-VA, heeft hoe dan ook te veel werk om er nog een job bij de nemen, zo is te horen. Naast haar en Francken was ook Van Bossuyt overigens destijds kandidaat, net als Kamerlid Kathleen Depoorter.

Pijnlijk: Wouter Beke (CD&V) krijgt weer eens de volle laag. Uit eigen rangen.

• Heel opvallend vanmorgen: Wouter Beke ligt weer eens onder vuur. Niets nieuw, alleen is het deze keer ook van zijn eigen voorzitter. Want het gaat over gezinnen.
• Het was in Humo dat Vlaams minister van Welzijn Beke een ballonnetje opliet, om de werkdruk in de kinder­opvang wat op te vangen. Daar moeten kinderbegeleiders zorgen voor acht of negen baby’s of peuters, te veel ten opzichte van andere Europese landen.
• “De vakbonden willen dat ik die norm verlaag naar vijf kindjes per begeleider. Maar dan zou het aantal vacatures moeten verdubbelen, terwijl we nu al zo moeilijk personeel vinden. (…) In landen waar begeleiders in de kinderopvang maar voor vijf kindjes moeten zorgen, is het ouderschaps­verlof beperkt tot de eerste jaren“, zo zegt Beke.
• Dat was een “denkpiste” van Beke, zo stelde zijn kabinet, om de opvang dus te beperken tot de eerste jaren. Maar de stortvloed van boze reacties was er: zowel Hannelore Goeman (Vooruit) als Celia Groothedde (Groen) haalden alweer uit naar de minister.
• Maar het is vooral de partijvoorzitter van CD&V, die de torpedo stuurt. Via een tweet zette Joachim Coens (CD&V) z’n eigen minister volledig in z’n hemd: “Geef ouders de kans om zoveel mogelijk tijd met hun kinderen door te brengen: ouderschapsverlof niet inkorten maar uitbreiden naar 18 jaar, geboorteverlof naar 15 weken voor vader én moeder, 26 weken voor wie wil. En grootouders kunnen ook een stuk ouderschapsverlof opnemen”, zo stelde die.
• Of dat begroot is, is niet duidelijk, want het zijn wel erg ambitieuze plannen. Maar het past in de filosofie van Coens, die van CD&V weer helemaal een gezinspartij wil maken. Dat Beke daarbij voor schut gezet wordt, kan er dan wel bij.

Om te volgen: De index wordt hét strijdpunt van de komende jaren, als het afhangt van werkgeversorganisaties VBO en Voka. De socialisten antwoorden nu al: “Njet”.

• Zowel het VBO als Voka zwaaien met het nieuwe rapport van de Nationale Bank (NBB), dat projecteert dat door de aanhoudende hoge inflatie én de automatische indexering van de lonen, er 10 procent loonlast bijkomt voor de bedrijven op 2 jaar. In 2024 zou dat nog eens 3 procent erbij zijn. Meteen willen ze ‘creatieve oplossingen’ en vooral: het debat openen over die automatische index.
• Dat botst op veto’s van de vakbonden, maar ook van de socialisten binnen de regering. “Als het leven duurder wordt, moeten de lonen omhoog”, zo doet Conner Rousseau (Vooruit) vanmorgen de deur dicht. “De index is de beste bescherming voor de koopkracht van de mensen”, zo zegt hij.
• “Vooruit in een regering, dat is kiezen voor bescherming, voor koopkracht, voor de index.” Het klinkt een klein beetje atypisch voor de jonge, hippe voorzitter van Vooruit. Diens actief bv-schap zet bij momenten zijn politieke activiteiten wat in de schaduw.
• Maar tegelijk is het de Vlaamse socialisten menens: de analyse over de goede peilingen die men daar maakt is relatief simpel. Het draait vandaag de dag rond de portefeuille van de mensen, rond de zware facturen van energie. En dan raken aan de index, is veel te ver.
• Toch is het maar de vraag of de discussie op termijn wel te vermijden valt. Want België is uiteraard niet alleen in de EU. Maar we zijn samen met Malta en Luxemburg wel de enige EU-landen waar er zo’n automatische indexering van de lonen is.
• In buurlanden als Frankrijk, Nederland en vooral Duitsland moeten de lonen telkens via onderhandelingen verhoogd worden: daar moeten de vakbonden dus actief vechten tegen koopkrachtdaling door de inflatie.
• En verschillende onderhandelingen in Duitsland wijzen er recent op dat men niet bereid is zo ver te gaan als 10 procent die bij ons geraamd wordt: vorige week nog maakte men een grote deal bij de Duitse Postbank. Daar gaan de lonen tot 2023 met 5,2 procent stijgen, of 2 procent dit jaar en ongeveer 3 procent volgend jaar: cijfers die op de helft liggen van wat men in België zou doen.
• Binnen de regering ligt het dossier van een indexsprong of andere aanpassingen ook niet op tafel: de liberalen geven voorlopig geen krimp, op de sirenenzang van de werkgevers. Binnen de Vivaldi-ploeg geldt de impliciete afspraak dat over de wet van ’96 niet gepraat wordt (een erfenis van de regering-Michel die de liberalen veilig stelden bij het schrijven van het regeerakkoord) en er over de index ook niets gezegd wordt.
• De vraag is hoe lang die ‘vrede’ tussen blauw en rood houdbaar blijft, als de inflatie komend jaar effectief zo hoog blijft dat de ene overschrijding van de spilindex na de andere volgt, en de Belgische lonen verder de hoogte in blijven gaan.

Genoteerd: De PFOS-commissie noemt, zoals verwacht, geen politieke verantwoordelijken.

• “Een evenwichtig rapport, vol eerlijke vaststellingen.” Dat stelde de voorzitter van de onderzoekscommissie PFOS in het Vlaams Parlement, Hannes Anaf (Vooruit) gisteren bij de voorstelling van dat rapport aan de pers. Anaf moest daarbij toegeven dat hij misschien zelf wat “scherpere” bewoordingen zou hebben gebruikt.
• Maar Vooruit, deel van de oppositie in het Vlaams Parlement, zat daarbij wat gevangen: de socialisten leiden de commissie, maar kwamen zo wel terecht in een klassiek spel van de meerderheid (die ook de vorige Vlaamse regering bemande) die niet wilde dat een van hun oud-ministers zou verbrand worden, en de oppositie die uit was op een scalp.
• Het eindigde dan ook met PVDA en Groen, onder leiding van de erg rabiate Mieke Schauvliege (Groen), die zich op het eind terugtrokken en de conclusies van het rapport niet wilden onderschrijven, zonder scherpere bewoordingen over politieke verantwoordelijkheid. Hun amendement werd weggestemd, maar ook Vlaams Belang onthield zich.
• De meerderheid schermde met het eeuwig terugkerende argument rond de forever chemicals zoals PFOS: “Als men toen had geweten, wat men vandaag wist over de schadelijke gevolgen, had men anders gehandeld”, zo stelden zowel Tinne Rombouts (CD&V) als Willem-Frederik Schiltz (Open Vld).
• Hoe dan ook heeft de Vlaamse coalitie zo een moeilijke episode afgesloten. Het PFOS-drama barstte los toen bleek dat bij de grote werken aan de nieuwe Antwerpse Ring de bouwheer Lantis al veel eerder op de hoogte was van stevige vervuiling in de grond. Dat deed de Vlaamse regering op haar grondvesten daveren.
• Want het was de huidige minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) die een flinke duw gaf om een onderzoekscommissie op te richten: tegen coalitiepartner CD&V in suggereerde zij om de laatste steen in het dossier om te keren.
• Na de demarche van Demir greep de oppositie haar kans. Zeker Groen ging voluit in de aanval, met hun Parlementslid Schauvliege. Mee daardoor gunden de meerderheidspartijen het voorzitterschap aan het jonge Vooruit-Parlementslid Hannes Anaf. Daarbij maakten ze een herenakkoord: Anaf zou voorzitter worden, maar zou zijn rol ‘correct’ en ‘neutraal’ spelen.
• Dat leidde tot grote spanning, toen Anaf en Schauvliege samen in het offensief gingen, in een interview in Humo onder de ronkende titel: ”Alles wijst erop dat dit wel een doofpotoperatie is.” Dat bleek uiteindelijk niet hard gemaakt te kunnen worden in de onderzoekscommissie zelf: het bleef bij discussies tussen de administratie en de bevoegde ministers, maar een smoking gun was er nooit te zien.
• Uiteindelijk schikte Anaf zich dus in zijn rol, en raakte hij tot een akkoord met de meerderheid in het Vlaams Parlement. Schauvliege kon niet volgen, en zette zich met Groen in een radicaler kamp, samen met PVDA. 

Opvallend: Lode Ceyssens (CD&V) is nu ook definitief de baas en voorzitter van de Boerenbond.

• Hij was lijsttrekker van CD&V in 2019. Hij gaf z’n baan als Vlaams Parlementslid op, en zelfs het burgemeesterschap van Oudsbergen, de gemeente die hij zelf via een fusie had gecreëerd, om vorig jaar over te stappen naar de Boerenbond, als de nummer twee.
• Dat lijkt nu een aanloopje geweest te zijn, om daar huidig voorzitter Sonja De Becker op te volgen: op 1 mei neemt Ceyssens de fakkel over.
• Zo is de belangenorganisatie van de boeren wel heel stevig in handen van CD&V: Ceyssens kent als geen ander de machinekamer van de christendemocraten. Dat is niet onbelangrijk, want bij het laatste grote overlegmoment, het fameuze stikstofakkoord van de Vlaamse regering, vond men bij de Boerenbond dat de partij hen niet voldoende verdedigd had.
• De Becker, en vooral haar achterban, reageerden in februari erg verbitterd op Vlaams viceminister-president Hilde Crevits (CD&V) die namens haar partij het akkoord sloot in de Vlaamse regering.
• Ceyssens kan nu met dat verleden komaf maken, en opnieuw de banden tussen de partij en de zuil stevig aanhalen. Zeker voor de andere leden van de Vlaamse regering is dat een doorn in het oog. Zo was het doodnormaal dat de Boerenbond systematisch de kabinetten van Omgeving bemande, binnen de Vlaamse regering, zolang CD&V daar de plak zwaaide.
• Met de komst van N-VA en met name Zuhal Demir (N-VA) op die post, kwam er een heel andere koers: de huidige minister deinsde niet achteruit om het conflict met de zuil aan te gaan. Verschillende oudgedienden van de Boerenbond moesten, tot hun verbazing, plaats ruimen op het kabinet en in de administratie.