Hoewel zichtrekeningen niets opbrengen, hebben Belgische gezinnen er een recordbedrag van 96 miljard euro op geparkeerd. De reden volgens experts? TINA (’there is no alternative’): er is op dit moment geen risico-arm alternatief op de markt.
Eerst de cijfers: het totaalbedrag op de zichtrekeningen van de Belgische gezinnen klokte in het derde kwartaal van 2020 af op 96 miljard euro. Dat is een stijging met 11 procent tegenover een jaar eerder, zo blijkt uit cijfers van de Nationale Bank, of ruim twee keer het groeiritme van spaarboekjes.
Wat is er aan de hand? De coronacrisis zal wellicht een rol spelen. Gezinnen stellen grote projecten uit en houden meer geld bij uit voorzorg. Maar het fenomeen van aanzwellende zichtrekeningen is al jaren aan de gang. Tegenover tien jaar eerder gaat het om ruim een verdubbeling.
Gezocht: de gemoedsrust van de rentecoupon
Volgens Geert Gielens, directeur economische zaken bij bankenkoepel Febelfin, speelt het TINA-effect een grote rol, zo legde hij uit in een webinar van Belgian Financial Forum. ‘Een belangrijk deel van de Belgische spaarders spaart voor hun pensioen. Ze willen de risico’s beperken. Waar die mensen in geïnteresseerd zijn, is bijvoorbeeld de uitgifte van een nieuwe bedrijfsobligatie met een looptijd van vier à vijf jaar en een rentecoupon van pakweg 2 of 2,5 procent.’
‘Helemaal risicoloos is zo’n belegging niet, want er kan altijd iets fout gaan met het bedrijf. Maar het is de relatieve zekerheid van die jaarlijkse coupon die hen aantrekt. Een obligatie is ook een heel eenvoudig product. Alleen: met de huidige ultralage rentestanden komen er nauwelijks zulke nieuwe obligaties op de markt.’
De ‘schuldige’ is de Europese Centrale Bank, die met haar expansieve monetaire beleid de rentestanden naar beneden duwt. Een kleine renteverhoging zou meteen meer ruimte scheppen voor vastrentende producten, zegt Gielens aan Business AM. Maar op dit moment is het aanbod aan beleggingen niet aangepast aan de vraag, wat leidt tot een structurele ‘mismatch’. En dus blijven er tientallen miljarden euro’s geparkeerd op zichtrekeningen, naast de nog grotere bedragen op de spaarboekjes.
De banken kunnen die zichtdeposito’s ook niet aanwenden om de economie te ondersteunen via kredietverlening. Omdat zichtrekeningen onmiddellijk opvraagbaar zijn, mogen banken ze niet gebruiken voor de financiering van bijvoorbeeld woonkredieten.
Schrik van de beurs
Waarom vloeien de deposito’s niet naar de aandelenbeurzen, die op lange termijn nochtans betere rendementen kunnen voorleggen dan vastrentende alternatieven? Dat heeft volgens Gielens te maken met een wijdverspreid gebrek aan kennis over financiële producten en geldbeheer. Spaarders zijn daardoor massaal risicomijdend.
De regelgeving versterkt dat nog. De banken moeten volgens de Europese Mifid-regels (‘Markets in Financial Instruments Directive’) kandidaat-beleggers testen. De lacune aan financiële kennis leidt tot een groot aantal defensieve beleggersprofielen, waarvoor risicovolle aandelenbeleggingen niet geschikt zijn.
Ook Ben Granjé, de topman van beleggersfederatie VFB, wijst op het gebrek aan financiële opvoeding. ‘De spaarders staan veraf van de beurs en de beurs lijdt daaronder’, zei hij in het webinar. ‘We moeten ook af van de populistische stereotypering van beleggers. Een bredere participatie van de bevolking in het risicodragend kapitaal zorgt voor de nodige liquiditeit die onze bedrijven versterkt, en dat heeft dan weer een herverdelend effect op de rijkdom, wat de sociale kloof verkleint. Beleggen versterkt dus de economie én de bevolking en is in die zin de beste vorm van duurzaam sparen.’
Lees ook:
