Elizabeth Holmes, de ex-CEO van Theranos, is een symbool van alles wat foutloopt in Silicon Valley. In plaats van de mensheid te helpen met een revolutionaire doorbraak in de gezondheidszorg, legde ze iedereen in de luren. Enkele leermomenten voor elke ondernemer.

‘Bad Blood’, uitgekomen in 2018, is met voorsprong mijn lievelingsboek van de laatste jaren.

Als cadeau voor mijn zoon bestelde ik het boek ‘Bad Blood: Secrets and Lies in a Silicon Valley Startup’ van John Carreyrou, een tweevoudig prijswinnende onderzoeksverslaggever van de Wall Street Journal. Omdat hij net in een ander boek gestart was, besloot ik het eerst zelf te lezen.

In het boek reconstrueert Carreyou op magistrale wijze de opstart, de hype en de uiteindelijke val van de Amerikaanse start-up Theranos. De naam van dit bedrijf dat de wereld van bloedtesten wou revolutionaliseren, is een samensmelting van de woorden therapy en diagnosis. Theranos was het geesteskind van wonderkind CEO-oprichter Elizabeth Holmes en haar vriend COO Ramesh ‘Sunny’ Balwani. Een meesterlijk stuk onderzoekjournalistiek dat leest als een thriller.

Wat een achtbaan, wat een fascinerend verhaal! Hier oversteeg de realiteit alle fictie.

Wat is het verhaal?

Theranos was een unicorn, zijnde een niet-beursgenoteerd bedrijf dat meer dan 1 miljard dollar waard is, en bloedtest-startup met als zingeving ‘One tiny drop changes everything’. Het beloofde de gezondheidsindustrie te verstoren en een revolutie teweeg te brengen in de laboratoriumtestwereld door meer dan 200 verschillende bloedtesten uit te voeren met slechts één druppel bloed. Geen naalden, geen ziekenhuizen, enkel een prikje in je vinger. De disruptie zou alle dure labotesten overbodig maken en het lab vervangen door een klein mobiel doosje dat verbonden werd met de internet cloud. Holmes’ droom was dat mensen minder vroeg afscheid zouden moeten nemen van hun geliefden door veel vroeger in de ziekte een juiste diagnose te stellen om sneller tot behandeling te kunnen overgaan.

Theranos beweerde ten onrechte revolutionaire bloedtesttechnologie te bezitten die met zeer minieme hoeveelheden bloed honderden testen kon afnemen van thuis uit in minder dan 30 minuten. Voordien had je hiervoor liters bloed nodig en zeer lange wachttijden aan een zeer hoge kostprijs. De uitvinding zou de Amerikaanse gezondheidszorg jaarlijks miljarden dollars besparen.

Iedereen hoopte dat dit verhaal waar zou zijn. Het bleek echter te mooi om waar te zijn.

Wie is Elizabeth Holmes?

De 19-jarige Elizabeth Holmes verliet in 2003 vroegtijdig de Stanford universiteit om Theranos op te richten.

Door het gedrag en de looks van Steve Jobs te kopiëren en door een veel lagere stem aan te nemen, ontwikkelde de eerst schuchtere Elizabeth zich tot een inspirerend spreker en een keiharde zakenvrouw. Holmes probeerde obsessief de vrouwelijke versie van Jobs in de gezondheidszorg te worden: de cultuur van geheimhouding, haar doel om de mensheid te veranderen, haar zwarte coltrui, het inhuren van hetzelfde reclameagentschap, identieke managementbenaderingen en haar auto. Ze noemde haar bloedtestapparaat zelfs de iPod van de gezondheidszorg.

In 2015 noemde het magazine Forbes haar de jongste en rijkste vrouwelijke self-made miljardair met een waardering van 10 miljard dollar, maar na onthullingen over fraude publiceerde datzelfde Forbes dat haar vermogen nul dollar was. Fortune noemde Holmes toen één van de meest teleurstellende leiders van de hedendaagse wereld. Eerst was zij een jonge vrouw die het ging maken in het mannenbastion maar ze eindigde als symbool voor alles wat mis kon lopen in Silicon Valley.

Theranos verbrandde 900 miljoen dollar aan investeringsgeld en 800 medewerknemers verloren hun baan.

Het bedrijf had vervalste testresultaten gepubliceerd, slecht functionerende technologie verborgen gehouden, met mensenlevens gespeeld en financiële cijfers gemanipuleerd. Het werd gerund als een softwarebedrijf, terwijl het een zorgbedrijf was dat de gezondheid van mensen beïnvloedde. Alles was een grote leugen. Theranos werd één van de grootste doorprikte luchtbellen van Silicon Valley. Een klucht. Velen leven nog steeds in volledige desillusie.

Waarom zou je het lezen?

Het boek is een aanrader voor elke ondernemer, dromer, politicus, bedrijfsleider en bestuurslid. Het is een verhaal van wereldheld tot wereldnul.

Het laat zien wat er gebeurt als je een inspirerende visionair-dromer combineert met een dwangmatige zoektocht om de wereld te veranderen, een giftige COO, veel risicokapitaal en publiek vermaarde ‘naïeve’ persoonlijkheden. De spanning wordt opgedreven met een giftige cocktail van intimidatie, pathologisch liegen, massale fraude, dictatoriaal co-leiderschap, willekeurige ontslagen, samenzweringen, gebroken carrières, verwoeste familierelaties, oplichting, angst, obsessieve geheimhouding, bedreigingen, een disfunctionele cultuur, blind geloof, bedrog, frauduleuze beloftes en ego’s groter dan hun talent.

Het bedrijf misleidde investeerders, politici, zakenpartners, artsen, patiënten en de hele medische industrie. Merkwaardig was dat dit kon plaatsvinden in een van de meest gereguleerde sectoren, namelijk de medische wereld en gezondheidszorg.

Welke lessen kunnen we hieruit leren?

1. Operationele and innovatieve uitmuntendheid gaan hand in hand. Om een ​​strategie uit te voeren heb je naast een visionaire CEO ook een sterke ethische COO nodig, ondersteund met veel ervaring (bloedtesten) in het gebied dat je probeert te verstoren.
2. Als leugens je strategie worden, raak je erin verstrikt. Je begint met enkele kleine leugens en eindigt met grotere leugens die de andere leugens bedekken. In het geval van Theranos resulteerde dit in een berekende en opzettelijke fraude.
3. Iedereen kan worden gemanipuleerd door iemand die intelligentie, charisma, nobele geloofsovertuigingen, ongeëvenaarde verkooptechnieken en pathologische leugens combineert.
4. Mindset stimuleert gedrag, gedrag stimuleert cultuur, cultuur stimuleert bedrijfsresultaten. Cultuur eet strategie als ontbijt, lunch en diner volgens Peter Drucker. Een giftige cultuur zal elk bedrijf en elk doel vernietigen, zelfs een nobel doel als ‘het belangrijkste wat de mensheid ooit heeft geproduceerd’, zoals Holmes ooit de werknemers van Theranos vertelde over het mini-Lab van het bedrijf. Werf mensen aan met de juiste mindset, competenties, waarden, karakter en houding vanaf het begin. Huur mensen in die beter zijn dan jij en vul de gaten in je eigen talent aan. Sluit geen compromissen bij het selecteren van mensen.
5. Harde feiten, bewijzen, transparantie moeten belangrijker zijn dan een fantastisch verhaal. Enkel met harde feiten kan je aantonen dat je op weg bent om de droom te verwezenlijken. Praat met de klanten, partners en experts uit de branche om je verhaal te toetsen aan de werkelijkheid.
6. Laat je niet verblinden door de Fear Of Missing Out (FOMO). Holmes had zich omringd met zeer machtige en beroemde mensen die haar verhaal alle geloofwaardigheid gaven. Elke speler in de Theranos-zaak was een ‘slachtoffer’ van de angst om het volgende grote ding te missen. Leden van de Raad Van Bestuur en investeerders zoals voormalig CEO Richard Kovacevich van Wells Fargo, voormalig staatssecretaris Henry Kissinger, Larry Ellison van Oracle, en nog anderen waren verblind door de grote belofte en vergaten de realiteit te controleren. Om de façade te doorbreken, heb je een ernstige doorlichting van de sector nodig zodat je niet blind investeert op basis van een belofte en een persoon. Elk bedrijf dient regelmatig bijgestaan door een financieel expert en accountant in zijn interne en externe verslaggeving.

Wat nu?

Ondanks deze fabelachtige fraude en onethische zaak, moeten ondernemingen hun bedrijfsstrategie en -cultuur blijven innoveren en transformeren, klaar voor het digitale tijdperk. Bedrijven die technologie omarmen, kunnen grote maatschappelijke problemen oplossen, nieuwe banen creëren en economische groei stimuleren. Het uiteindelijk doel moet duurzame toegevoegde waarde creëren voor de beleving van de klant, de werknemer en de werking van het ecosysteem.

Theranos sloot zijn deuren in september 2018 en zowel Balwani (COO) als Holmes (CEO) riskeren een gevangenisstraf van 20 jaar, meerdere miljoenenboetes en ontelbare rechtszaken. Tot op vandaag doet Holmes alsof haar neus ‘bloedt’.

Het verhaal is op alle fronten zo onvoorstelbaar dat een film met actrice Jennifer Lawrence en een miniserie met komiek Kate McKinnon het licht zal zien in 2020.

Als je niet kan wachten loopt er op HBO, concurrent van Netflix, de documentaire ‘The Inventor: Out For Blood In Silicon Valley’. Je kan luisteren naar de podcast ‘The Dropout’ of beginnen met het boek.

Het is duidelijk dat dergelijke verhalen de mens blijven intrigeren.