‘Terugkeer Trans Europe Express cruciaal voor duurzame toekomst Europese Unie’

De terugkeer van een netwerk directe spoorverbindingen tussen de grote Europese hoofdsteden, dat als de Trans Europe Express (TEE) bekend stond, kan een belangrijke hefboom betekenen om tegen het midden van deze eeuw een klimaatneutrale Europese Unie te realiseren. Dat is de boodschap van een rapport van de denktank Transport & Environment (T&E), in samenwerking met de organisaties Germanwatch (Duitsland), Civil Affairs Institute (Polen), Nature Environment (Frankrijk) en Eco-Union (Spanje).

‘Ooit telde Europa 365 grensoverschrijdende spoorverbindingen,’ aldus het rapport. ‘Drie jaar geleden bleken echter 149 van die routes niet meer te bestaan. Dat had veel te maken met de groei van de luchtvaart op korte afstand. Het spoorverkeer vertegenwoordigt momenteel nog amper 8 procent van alle passagierstrafieken in de lidstaten van de Europese Unie.’

Concurrentie

Volgens het rapport kunnen directe verbindingen tussen hoofdsteden zoals Parijs en Berlijn een grote bijdrage leveren tot de vermindering van de uitstoot van koolstofdioxide. Andreas Scheuer, Duits minister van Transport, had in september al gesuggereerd dat de Trans Europe Express model zou kunnen staan voor een nieuwe reeks verbindingen die vanaf midden dit decennium zouden kunnen worden opgezet.

De Trans Europe Express was een service – voor reizigers in eerste klas – die in 1957 werd gelanceerd en die op zijn hoogtepunt meer dan 31 verschillende routes bediende, waaronder een aantal rechtstreekse verbindingen tussen de belangrijkste Europese hoofdsteden. 

In het midden van de jaren werden de diensten echter stopgezet. De treinen verloren de concurrentie met de luchtvaart op korte afstanden, terwijl de nationale regeringen de voorkeur gaven aan investeringen in binnenlandse hogesnelheidstreinen. Sinds het begin van deze eeuw werden de treinexploitanten bovendien geconfronteerd met hoge facturen voor de toegang tot buitenlandse spoorwegnetten.

Lappendeken

‘Een verplaatsing tussen Parijs en Berlijn produceert met het vliegtuig minstens zes keer zoveel koolstofdioxide dan met de trein,’ merkt T&E op. ‘Vliegtuigreizen op afstanden binnen een straal van duizend kilometer veroorzaken in Europa naar schatting een jaarlijkse uitstoot van 28 miljoen ton koolstofdioxide.’

‘Zeventien van de twintig meest populaire Europese luchtvaartroutes vergen een vlucht van minder dan 700 kilometer. In theorie zouden bijna al deze reizen naar het spoorvervoer kunnen worden verschoven.’

Het rapport merkt op dat de Europese spoorwegen momenteel niet meer zijn dan een lappendeken van nationale systemen. ‘De meeste diensten stoppen bij de landsgrens,’ aldus de onderzoekers. ‘Reizigers die zich tussen grote steden in verschillende landen verplaatsen, worden hierdoor tot een reeks overstappen gedwongen.’

Het rapport schuift zelf een aantal mogelijke directe treinverbindingen naar voor. Daarbij wordt gewag gemaakt van onder meer Warschau-Vilnius, Warschau-Praag, Berlijn-Kopenhagen, Berlijn-Brussel, Berlijn-Parijs, Parijs-Madrid en Madrid-Lissabon.

‘Het zou met de bestaande infrastructuur perfect mogelijk zijn om de nieuwe routes snel operationeel te maken,’ voert T&E nog aan. ‘Er moet alleen gezorgd worden voor een betere coördinatie van de dienstregelingen.’

‘Er is bij de planning en het beheer van de diensten vooral een Europese geest nodig. Dat geldt ook voor een de organisatie van één gemeenschappelijk loket, waar reizigers onder meer tickets kunnen boeken die hen ook tegen gemiste aansluitingen beschermen.’

Meer