In het nieuws: De terugkeer van kolen is niet gebeurd.

• Volgens een rapport van energie-denktank Ember was de elektriciteitsproductie in de Europese Unie afgelopen winter de schoonste ooit.
  • Bij navraag door de Financial Times bevestigde het Internationaal Energie Agentschap (IEA) de conclusies van Ember in grote lijnen.
• Het gebruik van kolen en gas is afgenomen, het gebruik van wind, zon en waterkracht is toegenomen.

Na de angsten en controverses, de realiteit van de cijfers

Hernieuwbare energie heeft fossiele brandstoffen ingehaald in de elektriciteitsmix.

• Volgens de berekeningen van Ember daalt de elektriciteitsproductie uit steenkool in de Europese Unie tussen oktober 2022 en maart 2023 met 27 terawattuur in een jaar tijd. Dit komt neer op een daling van 11 procent.
• De daling van het gebruik van gas is vergelijkbaar: 38 terawattuur minder, een daling van 13 procent.
• Tegelijkertijd hebben hernieuwbare energiebronnen voor het eerst in de geschiedenis fossiele brandstoffen ingehaald in de elektriciteitsmix van de EU. 40% voor eerstgenoemde, 37% voor laatstgenoemde.
• “Met de daling van de opwekking van fossiele brandstoffen waren de emissies van de elektriciteitssector in de EU tijdens de winter de laagste in zijn geschiedenis”, aldus Ember in zijn verslag.
  • Als de Franse nucleaire vloot niet al zijn problemen had gehad, zouden de cijfers nog beter zijn geweest, voegt de denktank eraan toe.

De verklaringen: Hoge prijzen en een warme winter.

• Hoewel dit goed nieuws is, moet het in het juiste perspectief worden geplaatst. Bijna overal in Europa hebben landen hun energieverbruik verminderd om een verstoring van de voorziening te voorkomen.
  • De totale vraag naar elektriciteit in de EU is met 6,2% gedaald ten opzichte van het gemiddelde van de voorgaande vijf jaar, merkt Ember op.
• Deze vermindering werd vergemakkelijkt door een zeer zachte winter.
  • “Europa heeft een crisiswinter achter de rug, met stijgende energiekosten en leveringsproblemen als gevolg van de Russische inval in Oekraïne. De EU heeft deze moeilijke maanden doorstaan, maar kan de komende jaren niet rekenen op noodreducties aan de vraagzijde en zacht weer. Om een stabiele elektriciteitsvoorziening in stand te houden, moet de EU zo snel mogelijk afstappen van fossiele brandstoffen”, waarschuwt Dr. Chris Ross. waarschuwt Dr. Chris Rosslowe, Senior Energy and Climate Data Analist bij Ember.
• Het feit dat de energieprijzen de zo hard stegen, heeft de huishoudens er toe aangezet ook hun verbruik te beperken om te voorkomen dat hun rekeningen te hoog worden.

Duitsland en Polen, de “beste” leerlingen

Op nationaal niveau: Verrassingen.

• In zijn rapport wijst Ember ook op ontwikkelingen in het steenkoolverbruik in heel Europa.
• Van de 18 EU-landen die afgelopen winter steenkool gebruikten om elektriciteit op te wekken, hebben er 15 hun gebruik verminderd. En de best presterende landen waren Duitsland en Polen.
  • In een jaar tijd daalde de elektriciteitsproductie uit steenkool met 10 terawattuur in Duitsland en 6 in Polen. Geen enkel ander land deed het beter.
  • Duitsland en Polen blijven echter de twee landen die in de EU de meeste steenkool hebben gebruikt. Uiteraard is het, uitgaande van een veel hogere basis, gemakkelijker om de grootste reducties te realiseren.
• Duitsland heeft veel kritiek gekregen omdat het een aantal kolencentrales heeft uitgebreid en heropend, deels om de sluiting van zijn kerncentrales te compenseren. Maar het blijkt dat deze centrales niet op volle capaciteit hebben gewerkt, zegt Ember.
• In Polen bereikte het aandeel van steenkool in de elektriciteitsmix in februari het laagste niveau ooit: het daalde voor het eerst onder twee derde.
• De drie landen die hun steenkoolverbruik zagen stijgen, waren Italië (+26 procent), Finland (+12 procent) en Hongarije (+3 procent).
  • Tegelijkertijd heeft iedereen het gebruik van gas sterk verminderd.

En daarna: Waakzaam blijven.

• In zijn conclusies roept Ember op tot waakzaamheid. We zullen niet elk jaar een zachte winter hebben met astronomische prijzen. We moeten structurele maatregelen blijven nemen om het verbruik terug te dringen en hernieuwbare energiebronnen te stimuleren, aldus het rapport.
• De afgelopen winter zal sceptici hebben laten zien dat hernieuwbare energie een levensvatbare oplossing is voor de toekomst, merkt de denktank ook op.
  • “Mensen zullen naar 2022 en 2023 kijken en dat zien als het moment waarop hernieuwbare energiebronnen echt van de grond komen,” vertelde Harriet Fox, analist bij Ember, aan de FT. “Regeringen worden zich bewust van het feit dat we niet kunnen vertrouwen op fossiele brandstoffen en dat duurzame energie het grootste deel van ons energiesysteem kan uitmaken.”
• De cijfers spreken voor zich:
  • +5 TWh voor elektriciteit uit waterkracht.
  • +7 TWh voor elektriciteit uit zonne-energie.
  • +11 TWh voor elektriciteit uit zonne-energie.

(nd/as)