Word jij helemaal onrustig als er een nieuwe gadget uitkomt die je wilt hebben? Kun je toch erg moeilijk dat leuke rokje laten hangen? Als dit maar af en toe gebeurt, is er natuurlijk niets aan de hand. Komt dit bij jou haast dagelijks voor? Let dan op, mogelijk heb je een uitgavenprobleem. Koopverslavingen komen namelijk steeds vaker voor en kunnen je diep in de problemen brengen. In dit artikel leggen we uit wat een uitgavenprobleem is, hoe je het herkent en wat je er tegen kunt doen.

Wanneer heb je een uitgavenprobleem?

Iemand die last heeft van een koopverslaving, voelt een extreme drang om dingen te kopen. Net als andere verslaafden, ervaren ook zij een soort van ‘high’ wanneer ze nieuwe zaken aanschaffen. Dit wordt veroorzaakt door de neurotransmitter dopamine. Die wekt een gevoel van euforie op.

Een uitgavenprobleem ontstaat vaak als reactie op gevoelens van angst, depressie of eenzaamheid. Door spullen te kopen, worden deze gevoelens onderdrukt. Helaas werkt dit slechts tijdelijk, waardoor er telkens opnieuw iets gekocht moet worden. Het overgrote deel van de mensen met een uitgavenprobleem is vrouw. Al wil dat uiteraard niet zeggen dat er geen mannen zijn met een koopverslaving. Ook toont onderzoek aan dat de meeste mensen met een uitgavenprobleem gemiddeld tot hoog opgeleid zijn.

Redenen koopverslaving

Er zijn ruwweg drie redenen waarom een uitgavenprobleem ontstaat:

1. Troostkopen: wat doe jij wanneer je jezelf verdrietig voelt? Geef je dan aandacht aan jezelf, zoek je troost in eten of geef je jezelf een cadeautje? Heel vaak zie je hierin ook de manier waarop je vroeger werd getroost. Geef je jezelf een cadeau als troostmiddel, dan hoeft dit nog niet te betekenen dat je een uitgavenprobleem hebt of krijgt. Pas wanneer je hier structureel voor kiest en je vaak last hebt van negatieve gevoelens, ontstaat er een probleem.
2. Liefde tonen: toonden je ouders hun liefde vooral door materiële zaken voor je te kopen? Dan is de kans groter dat je een uitgavenprobleem krijgt. Op momenten dat je extra aandacht nodig hebt – omdat je in een moeilijke periode zit – heb je mogelijk de neiging om jezelf die aandacht eveneens in de vorm van materiële zaken te geven.
3. Laag zelfbeeld: is je zelfbeeld heel erg laag? Dan kan het zijn dat je dit wilt compenseren door spullen voor jezelf te kopen. Vaak gaat het dan om zaken die je uiterlijk versterken of aanzien geven. In sommige gevallen gaat het bij mensen met een laag zelfbeeld om het contact met de verkoper. Die is namelijk altijd vriendelijk en geeft je aandacht.

Tekenen uitgavenprobleem

Hoe merk je nu of je een uitgavenprobleem hebt? Er zijn verschillende zaken die hierop kunnen wijzen. We zetten ze voor jou op een rij.

Dingen kopen om jezelf goed te voelen

Niemand zegt dat je het niet leuk mag vinden om een dag te shoppen. Maar als je regelmatig moet gaan winkelen om jezelf goed te voelen, dan kan dit wijzen op een uitgavenprobleem. Tel je de dagen of zelfs uren af tot je opnieuw mag gaan shoppen? Of voel je jezelf nadien in eerste instantie erg fijn, maar vervaagt dat al snel en wil je daarom weer? Trek dan aan de bel.

Aankopen verbergen

Één van de belangrijkste kenmerken van een koopverslaving, is het verbergen van je aankopen en/of erover liegen. Je vertelt je partner, vrienden of ouders dat je die schoenen toch echt al veel langer hebt. Die nieuwe telefoon? Die kreeg je van het werk. Wanneer je structureel liegt over nieuwe aankopen of deze in kasten begint te verbergen, heb je een probleem.

Altijd meer kopen dan je van plan was

Koop je elke keer meer dan je eigenlijk wilde? Inclusief een hoop zaken die je niet nodig hebt en wellicht zelfs nooit gaat gebruiken? Loop je door een winkel en laad je jouw karretje vol met spullen, haast ongeacht wat het is? Ook kopen om te kopen is een flink teken aan de wand.

Niet meer weten wat je hebt

Puilen jouw kasten uit en heb je overal dozen staan, omdat je geen ruimte meer hebt? Of koop je regelmatig spullen dubbel, simpelweg omdat je niet wist dat je ze had? Besef dat de kans groot is dat je een uitgavenprobleem hebt. Kijk goed rond in je huis en maak een lijstje van wat je allemaal bezit. Staan er veel zaken dubbel op je lijstje of dingen die je nog nooit gebruikte? Zoek dan hulp.

Altijd aan winkelen denken

Word je wakker en begin je direct te denken aan spullen kopen? En ben je er elke avond nog steeds mee bezig? Veel kans dat je een uitgavenprobleem hebt. Voel je je ook nog eens onrustig en angstig als je niet toe kan geven aan de drang om dingen te kopen? Probeer hier dan zo snel mogelijk iets aan te doen.

Regelmatig rood staan

Sta je regelmatig rood, terwijl je eigenlijk prima moet rondkomen op je loon? Kijk dan op een eerlijke manier naar jouw uitgaven. Hoeveel daarvan kocht je omdat je per se iets wilde kopen en niet omdat je het nodig had? Lieg je over jouw uitgaven tegen je partner of anderen? Ook dit kunnen tekenen zijn van een uitgavenprobleem.  

Hoe kom je van een uitgavenprobleem af?

Denk je dat je mogelijk een uitgavenprobleem hebt en wil je niet dat het verder evolueert? Ga dan aan de slag met deze tips:

• Houd je uitgaven heel goed bij. Schrijf alles wat je koopt op en bewaar de bonnetjes.
• Schrijf bij elke aankoop op waarom je het kocht en wat jouw gemoedstoestand was.
• Vermijd winkelstraten of andere plekken met veel winkels. Verwijder shoppingapps van je telefoon en blijf weg van online shops.
• Zeg ook nieuwsbrieven op en hang een antireclamesticker op je brievenbus.
• Ga je wel winkelen, omdat je echt wat nodig hebt, neem dan geen bankpas of kredietkaart mee. Neem cash mee en probeer dit zo gepast mogelijk te doen. Schrijf ook voor jezelf duidelijk op wat je gaat kopen.
• Stel een budget op wat je maandelijks aan niet-noodzakelijk dingen mag besteden.
• En het meest belangrijke, zeker op termijn: zoek uit wat het achterliggende probleem is. Ben je bang om er niet in je eentje uit te komen? Aarzel dan niet om contact op te nemen met een professioneel iemand.