Centrale banken oogstten de voorbije jaren vooral lof met hun ingrepen om de economie te ondersteunen via lage rentes en allerhande inkoopprogramma’s. Maar nu neemt de kritiek toe. ‘Te weinig economische voordelen en veel nadelen door onverantwoord risicogedrag en toenemende ongelijkheid’, klinkt het almaar luider.
Die kritiek komt nu ook vanop Wall Street, de laatste supporter van de bijna ongebreidelde liquiditeitsinjecties van centrale bankiers. De laatste in de rij is Mohamed El-Erian. Hij is de hoofdadviseur van de vermogensbeheertak van Allianz, goed voor een portefeuille ter waarde van 2.800 miljard dollar. Eerder was hij ook voorzitter van de Global Development Council van voormalig Amerikaans president Barack Obama.
Dit begint gevaarlijk te worden.
Mohamed El-Erian, hoofdadviseur van de vermogensbeheertak van Allianz
‘Er is bewijs te over dat de economische voordelen van het huidige beleid beperkt zijn’, betoogt El-Erian in het Zwitserse financiële medium The Market, opgepikt door nieuwsdienst Axios. ‘De kostprijs bestaat onder meer uit onverantwoord risicogedrag, toegenomen ongelijkheid, verstoring van de financiële markten met onder meer negatieve rentes en een verkeerd aanwenden van middelen.’
‘Dit begint gevaarlijk te worden’, is de dreigende boodschap van El-Erian. En bij de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, wordt die boodschap door almaar meer interne toppers ter harte genomen. De voorzitters van de afdelingen in Atlanta, Boston, San Francisco en Minneapolis hebben zich de jongste tijd op verschillende momenten uitgesproken over de toegenomen ongelijkheid die het huidige beleid veroorzaakt.
Lees ook: Centrale bankiers bereiden wereld voor op ‘kapitalistisch communisme’
Neel Kashkari, de voorzitter van de Fed-afdeling in Minneapolis, verklaarde recentelijk in een interview met de Financial Times dat het huidige beleid zijn limieten heeft bereikt. ‘Ik weet niet wat de beste oplossing is, maar ik weet wel dat we niet kunnen blijven doen wat we aan het doen zijn.’
Wachten op ‘strategische beleidsevaluatie’ van ECB
Niet enkel de Fed ligt overigens onder vuur. Ook de Europese Centrale Bank (ECB) is in hetzelfde bedje ziek. Al in 2016 leidde dat tot kritiek vanwege de toenmalige CEO van Deutsche Bank, John Cryan. Die kritiek is de facto dezelfde als die van El-Erian vandaag: het beleid van stimulus en lage rentes heeft niet de verhoopte positieve impact op de economie.
Christine Lagarde, sinds november 2019 voorzitter van de ECB, erfde dat beleid van haar voorgangers Jean-Claude Trichet en Mario Draghi. Die twee loodsten de eurozone op die manier door de financiële crisis van 2008 en de daaruit voortvloeiende eurocrisis die eind 2009 uitbrak. Maar Lagarde beseft dat er iets moet veranderen. Alleen laat het beleid van een complexe organisatie als de ECB, met alle Europese krachten die daar in alle richtingen aan trekken, zich niet zomaar omgooien.
‘Ik weet niet wat de beste oplossing is, maar ik weet wel dat we niet kunnen blijven doen wat we aan het doen zijn.’
Neel Kashkari, de voorzitter van de Fed-afdeling in Minneapolis
Lagarde liet nog niet in haar kaarten kijken over welke richting ze de ECB wil uitsturen. Ze lanceerde in januari 2020 een ‘strategische beleidsevaluatie’ die zowat een jaar zou duren. Maar toen brak de coronacrisis uit, waardoor haar manoeuvreerruimte opnieuw werd beperkt. Het is nog steeds wachten op een nieuwe beleidsrichting.
De huidige stroom van kritiek op de centrale banken gaat veel meer naar de kern van het monetair beleid dan wat we eerder al zagen vanwege president Donald Trump en zijn entourage. Trump nam de Fed, en de door hem aangeduide voorzitter Jerome Powell, meermaals op de korrel omdat hij vond dat die niet kwistig genoeg was met renteverlagingen en stimulusmaatregelen om zo de concurrentiepositie van de VS in de wereld te verbeteren. Dat vloeide voort uit een wat simplistische benadering van monetair beleid: meer stimulus en renteverlagingen doen de koers van de dollar zakken, waar Amerikaanse exporteurs dan van kunnen profiteren.
Goudstandaard
En dan is er nog Judy Shelton. Trump probeerde haar vorig jaar tevergeefs te benoemen tot bestuurder bij de Fed. Maar door verzet bij enkele Republikeinse senatoren geraakte haar nominatie niet goedgekeurd. Shelton houdt er dan ook enkele controversiële standpunten op na.
Lees ook: Amerikaanse centrale bank overweegt om inflatiedoelwit op te trekken
Ze wil bijvoorbeeld dat de Fed de goudstandaard weer invoert, waarbij de waarde van de dollar wordt gekoppeld aan de goudvoorraad die de VS aanhoudt. Een principe dat in de huidige geglobaliseerde economie onhoudbaar is. Het zou voor de Fed dan heel moeilijk worden om de geldvoorraad te verhogen om zo stimulusgeld in de economie te pompen. Econoom Allan Meltzer vatte het ooit cassant samen in een discussie met voormalig Republikeins Congreslid Ron Paul (vader van huidig senator Rand Paul): ‘We hebben geen goudstandaard. Niet omdat we de goudstandaard niet kennen, maar net omdat we hem kennen.’
Ondanks het grote verzet tegen Shelton als Fed-bestuurder, droeg Trump haar opnieuw voor nadat de eerdere nominatie automatisch kwam te vervallen toen het Congres op het einde van vorig jaar in reces ging. Nu de Democraten de cruciale senaatsverkiezingen in de staat Georgia wonnen en zo de meerderheid in de Senaat veroverden, lijken Sheltons kansen nu wel helemaal in rook te zijn opgegaan.