Infrastructuur voor duurzame mobiliteit vormt vaak een spiegel van de sociale ongelijkheid in de lokale gemeenschap. Dat blijkt uit een studie van wetenschappers aan de Universidade de Coimbra in Portugal, gebaseerd op een analyse van het netwerk van fietspaden en de aanwezigheid van platformen voor fietsdelen in de Portugese hoofdstad Lissabon.

De onderzoekers merken daarbij echter op dat de vaststellingen niet alleen voor Lissabon, maar voor een grotere reeks locaties elders in de wereld gelden.

Sociale status

“Een goede stedelijke duurzame transitie is onmogelijk als niet alle sectoren van de samenleving aan deze beweging kunnen deelnemen”, stellen de onderzoekers. “In Lissabon wordt dat onder meer duidelijk door aanzienlijke lacunes die moeten worden opgemerkt in de toegankelijkheid tot het fietspadennetwerk en het deelfietsensysteem.”

“Deze verschillen worden bepaald door de locaties waar de gezinnen wonen”, voeren de wetenschappers nog aan. “Dit heeft echter geen betrekking op afstanden, maar moet wel worden gelinkt aan sociale status.”

“Districten met een lager inkomen hebben immers minder gemakkelijk toegang tot deze infrastructuur dan de rijkere wijken. Indien het beleid en de stedelijke administraties de implementering van een doorgedreven mobiliteitstransitie ernstig willen overwegen, moeten deze problemen worden opgelost.”

De onderzoekers vergeleken daarbij de gegevens over de geografische spreiding van het fietsnet Gira en data over de sociale kwetsbaarheid die in elk woongebied van de Portugese hoofdstad werden opgetekend.

De studie kwam daarbij tot de conclusie dat geografische gebieden met de hoogste scores op de index van de sociale kwetsbaarheid – die meestal betrekking hadden op de armste wijken van de stad – een slechtere toegang tot de fietsinfrastructuur hadden dan de stadsdelen met een lagere sociale kwetsbaarheid.

Volksgezondheid

“De resultaten van dit onderzoek tonen duidelijk aan dat de ontwikkeling van het fietsdeelsysteem en het fietspadennetwerk tot nu toe op een ongelijke manier is verlopen”, benadrukt onderzoeksleider Miguel Padeiro.

“De verschillen in de beschikbaarheid en de kwaliteit van de dienstverlening kunnen mogelijk gedeeltelijk door de fysieke omstandigheden van het gebied – die echter zelf ook verband houden met de verdeling van sociale groepen – worden verklaard.”

“Het is echter zorgwekkend dat de ontwikkeling en uitbreiding van deze netwerken weinig hebben gedaan om de bestaande ongelijkheden te bestrijden en in werkelijkheid deze problemen nog lijken te kunnen versterken.”

De conclusies van dit onderzoek komen volgens de Portugese wetenschappers overeen met vaststellingen van andere studies, uitgevoerd in onder meer de Verenigde Staten, Chili en Colombia.

De studie moet volgens de wetenschappers bovendien ook leiden tot een andere waarschuwing voor de overheden en organisaties die met planning en stedenbouw hebben te maken. “De toegang tot een netwerk van fietspaden en platformen voor fietsdelen kan immers belangrijke voordelen bieden voor de bevordering van de volksgezondheid en de duurzaamheid van het leefmilieu”, luidt het daarbij.

(as)