Premier Alexander De Croo (Open Vld) zette gisteren z’n hele politieke krediet in om de bovenhand te houden in de discussie rond de corona-aanpak. Tegenover de roep om versoepeling zette hij droge statistieken en een persconferentie waarbij hij vooral ruggensteun gaf aan de aanpak van zijn minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit). Intern klinkt wel gemor bij z’n socialistische coalitiepartners over de vrijgeleide die MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez telkens krijgt om ‘z’n show op te voeren’: “We hadden wel wat meer verwacht dat de premier de orde zou handhaven.”

In het nieuws: Premier De Croo probeert het momentum terug te pakken.

De details: Een persconferentie en daarna de televisiejournaals, gevolgd door een offensief aan experten.

• Hou zelf het initiatief bij u: het is een van de belangrijkste lessen, zeker communicatief, in de Wetstraat, voor wie in de cockpit zit. Niet reactief achter de feiten lopen, maar voorop. Die politieke wetmatigheid verstaat een raspoliticus als premier De Croo als geen ander.
• En dus besloot men in de Zestien om zelf in het offensief te gaan en een persconferentie bijeen te roepen. Het werd een lang uitgesponnen pedagogische uiteenzetting, live uitgezonden, waarin De Croo ‘een inkijk in de machinekamer‘ van het beleid beloofde en vooral probeerde aan te tonen dat de maatregelen nu niet mogen gelost worden.
  • ‘Vrijdag hakken de verschillende regeringen de knopen door, maar ik vind het belangrijk om nu te tonen op welke basis we die knopen zullen doorhakken.‘
  • ‘In de fase die er nu aankomt is het belangrijk dat iedereen goed begrijpt dat de beslissingen niet ­arbitrair genomen worden.’
  • ‘Waarop willen we dat een perspectief gebaseerd is? Op meningen of op feiten? Als het op meningen gebaseerd is, heeft het weinig waarde: dan staat het op drijfzand. Als het op wetenschappelijke feiten gebaseerd is, staat het stevig en kunnen we er ons echt aan vasthouden.’
• De techniek van De Croo bestond er vervolgens in vooral beroep te doen op de experts, met onder meer Steven Van Gucht en Niel Hens, die met hun statistische modellen moesten aantonen dat versoepelingen onvermijdelijk tot een nieuwe ‘golf’ leiden.
• ’s Avonds maakten de vertrouwde virologen opnieuw diezelfde zaak tijdens de duidingsprogramma’s: de cirkel was communicatief rond, het ‘gat in de dijk’ leek met een collectieve prestatie afgestopt.
• Daarmee leek alvast voor even het momentum opnieuw bij de premier en z’n minister van Volksgezondheid: dat was nodig om in de aanloop naar het Overlegcomité van vrijdag de verwachtingen te temperen en vooral de veelheid aan stemmen die versoepeling vragen even wat te doen dimmen.
• Dé vraag die daarbij overblijft: in hoeverre is die bubbel van politici, experten en journalisten, die blijven prediken, nog in overeenstemming met de realiteit in de samenleving? De erosie op de impact van boodschappen zoals die ‘dat er nu cruciale weken komen’ is ondertussen enorm. En waar er officieel nog één knuffelcontact per persoon geldt, is dat in werkelijkheid al lang een veel hoger getal.

De essentie: De premier wil boven de mêlee staan, maar blijft dat lukken?

• De Croo gebruikt nu z’n autoriteit als premier om even zijn stempel te drukken. Politiek gezien zet De Croo zich met z’n communicatie nu opnieuw op één lijn met z’n minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke (Vooruit), die de strenge aanpak verkiest. Die houding is opvallend omdat vanuit de liberale flank de afgelopen dagen andere signalen kwamen, zelfs van zijn eigen Open Vld. Daar uitte Egbert Lachaert (Open Vld) zowaar kritiek op de avondklok en pleitte hij ervoor daarover een ‘debat’ te voeren. Die boodschap is ondertussen verstomd.
• Maar of de boodschap is aangekomen bij de coalitiepartners, is maar de vraag. Want het initiatief van de premier was nog niet goed koud of de partijvoorzitters, en ook z’n eigen vicepremiers, begonnen zich opnieuw te roeren.
• De groenen kwamen via voorzitter Meyrem Almaci en vicepremier Petra De Sutter met een voorstel om de bubbels buiten uit te breiden van vier naar acht personen. Dat is opvallend, omdat de groenen tot nu toe altijd eerder op de ‘strenge’ lijn zaten.
• Joachim Coens (CD&V) deed zelfs iets beter, met een pleidooi om de bubbel uit te breiden tot tien personen. Coens verwacht ook dat er vrijdag een echte versoepeling komt voor de jeugd, een nagel waarop hij al langer klopt. En het openen van terrassen voor de horeca is een ernstige optie voor hem.
• Vanuit de Vlaamse regering duwt Jan Jambon (N-VA) overigens op datzelfde dossier: voor de horeca en voor de cultuursector wil men daar ‘perspectief’. N-VA-voorzitter Bart De Wever waarschuwde eerder al voor een bloedbad in de horeca als er niets verandert.
• Maar één man spant de kroon: Georges-Louis Bouchez (MR). De persconferentie van De Croo was nauwelijks koud of daar was de voorzitter van de Franstalige liberalen alweer. Hij houdt niet op om overal interviews te geven en daarbij een hele eisenbundel op tafel te leggen:
  • Het reisverbod moet weg, in de plaats kunnen verplichte testen en quarantaine.
  • De avondklok moet weg, die is niet meer proportioneel.
  • Er moet versoepeld worden voor studenten, zeker in het hoger onderwijs.
  • De regel van één knuffelcontact moet aangepast worden aan de realiteit.
  • Er moeten weer meer sportactiviteiten kunnen komen.
  • Er moet een echt ‘perspectief’ voor horeca en cultuur komen.
• Die houding van Bouchez, om als een soort ‘koning van de versoepeling’ telkens de aandacht naar zich te zuigen en de regering onder druk te zetten, leidt tot diepe ergernis bij de socialisten. ‘Wat als we het opbod nu eens zouden stop­zetten en onze strategie op een ­wetenschappelijke en coherente manier zouden aanhouden?’, tweette PS-voorzitter Paul Magnette gisteren, een duidelijke vingerwijzing.
• In de wandelgangen is bij de socialisten op dat vlak wel wat ergernis op te tekenen: ‘We hadden toch verwacht dat de premier de boel wat strakker bijeen zou houden, de orde in de coalitie zou handhaven en zijn blauwe familie wat meer bij de les zou houden.’ Maar anderzijds ook: ‘De premier volgt wel volledig de lijn van Vandenbroucke, dat is toch de juiste keuze.’
• De komende dagen moet duidelijk worden of de boodschap van De Croo, inclusief de juiste statistiekjes met komende grote golven, nu aangekomen is of niet. De kans is daarbij reëel dat in Vlaanderen het publieke debat wat anders loopt dan in Franstalig België: vanmorgen al dook Bouchez opnieuw op, deze keer op LN24, om zijn boodschap van ‘versoepeling’ alsnog te herhalen.
• Want opvallend: terwijl in Vlaanderen rond de experten een absurde personencultus heerst, is de pers en publieke opinie helemaal anders in Franstalig België. In programma’s als ‘De Afspraak’ worden telkens dezelfde figuren opgevoerd om hetzelfde lesje af te drammen: zelden werd schralere televisie gemaakt. Het Laatste Nieuws beschouwt vandaag zelfs het ‘nieuws’ van een lezer die zelf portretten schilderde van de experten en die persoonlijk aan de betrokkenen mocht gaan afgeven, zowaar voorpaginawaardig: veel gekker moet het niet worden.
• Ondertussen levert de Franstalige epidemioloog Yves Coppieters in La Libre wel forse kritiek op De Croo: ‘Dit is een slechte communicatie, want ze roept opnieuw angst op.’ Hij pleit voor een veel snellere afbouw van de regels. ‘Dit is echt fout om dat soort projecties te gebruiken. Die zijn gebaseerd op theorieën, die voortgaan op hypothesen. We weten dat de realiteit altijd anders is.’

Ook goed gevolgd: Op een persconferentie pleitte het team advocaten rond Sihame El Kaouakibi hun cliënte alvast vrij.

• Net op het moment dat premier De Croo aankondigde met een groot persoffensief te willen komen, kwam ook Open Vld-Parlementslid Sihame El Kaouakibi weer boven water met een groots opgezette persconferentie. De eigen partij was daarvan overigens niet op voorhand op de hoogte. Meteen deed El Kaouakibi zo de eerste minister stevige concurrentie aan: haar persmoment werd live gestreamd door de VRT.
• Dé verrassing daarbij was ongetwijfeld het feit dat minister van Staat Johan Vande Lanotte als advocaat optrad, naast het team dat El Kaouakibi al had met Joris Vercraeye en Omar en Mounir Souidi. Het kopstuk van Vooruit gooide meteen z’n stevige reputatie vol in de schaal om El Kaouakibi publiekelijk vrij te pleiten op basis van een audit die hij zelf had uitgevoerd.
• Een bedrijfsrevisor, een fraudeonderzoeker en Vande Lanotte zelf hadden naar eigen zeggen de afgelopen 10 dagen nodig om de financiële constructies en transacties van de vzw Let’s Go Urban na te gaan.
• Daarbij was de conclusie van haar eigen advocaten wel duidelijk: van persoonlijke verrijking is geen sprake, van fraude evenmin. Wel is de boekhouding een zootje, vol ‘slordigheden’, en werden de regels van corporate governance niet gevolgd.
• Opvallend ook: Vande Lanotte spaarde daarbij allerminst het kantoor dat de forensische audit maakte over de financiële stromen bij de vzw. Dat maakte volgens de ex-minister fouten en liet de zaak ook groter lijken dan ze is. Het gaat om het kantoor i-Force uit Erpe-Mere. Die sloegen even later terug met een even fel persbericht, om de beschuldigingen te ontkennen.
• Die techniek, van schieten op de pianist, pasten eerder de advocaten van El Kaouakibi al toe: ze dienden zelfs een strafklacht in tegen een van de klokkenluiders, die bij de vzw actief was.
• El Kaouakibi zelf kwam met de boodschap dat ze een ‘ondernemer was, en geen manager’, en ook ‘een bokser’ is: ‘Ik ben knock-out geslagen. Maar het is perfect mogelijk om weer op te krabbelen. Mijn integriteit staat boven alles.’
• Overigens lijkt de storm rond haar persoon nog niet gaan liggen. In een bijzonder scherp stuk van Apache.be verschijnt een relaas van voormalige medewerkers, die bijzonder hard werden aangepakt door El Kaouakibi en haar partner Erika Xuan Nguyen. Volgens die getuigenissen nam El Kaouakibi het in de dagelijkse gang van zaken allerminst nauw met de deontologische en arbeidsrechtelijke regels en schond ze afspraken met subsidiegevers. Er is volgens de onderzoeksjournalistiek van Apache sprake van ‘ver doorgedreven en stiekeme surveillance in combinatie met verschillende vormen van intimidatie‘. Daarvoor verzamelden ze getuigenissen van liefst 7 ex-medewerkers en hadden ze inzage in intern WhatsApp-verkeer. 
• El Kaouakibi en Nguyen reageren via een woordvoerder: het gebruik van bewakingscamera’s was wel aan de medewerkers ’toegelicht’. Verder geven ze aan ‘niet op de hoogte te zijn geweest van het HR-beleid bij hun vennootschappen‘. Interne communicatie die Apache kon inkijken bewijst het tegendeel.

Het effect: Veel vragen blijven in de zaak.

• Om te beginnen is er de vaststelling dat de defensie misschien vanuit communicatief oogpunt wat (te) laat op gang gekomen is. Het argument dat alles zo lang duurde om uit te zoeken, pleit niet echt in het voordeel: het gaat hier om een simpele vzw, geen beursgenoteerde vennootschap met honderden medewerkers. Vreemd dus dat zoiets tien dagen kost, met drie mensen.
• Bovendien is met het pleidooi van Vande Lanotte, dat meer dan één uur duurde, de zaak juridisch ook niet afgelopen. Er blijft de doorlichting van de voorlopige bewindvoerder én het gerechtelijk onderzoek, dat ondertussen in Brussel gevoerd wordt. Zolang daar geen uitspraak valt, blijft de zaak als een donkere wolk boven El Kaouakibi hangen.
• Overigens kwam El Kaouakibi zelf ook terug op de facturen die Open Vld betaalde aan haar vennootschappen, voor 103.000 euro in totaal. Niets mee aan de hand stelde ze zelf, het ging erom haar eigen lancering te kunnen doen. ‘Ik nam een eigen campagnemanager aan‘, zo stelde ze. Het maakt het meteen moeilijk uit te leggen dat de 33.000 euro die daarvoor gefactureerd werd, niet in haar aangifte voor verkiezingsuitgaven belandde.
• De aanwezigheid van Vande Lanotte in haar juridisch team, en ook iemand met een verleden bij Vooruit in haar communicatiecel, voedde meteen ook oude geruchten dat El Kaouakibi zou nadenken om naar een andere partij, met name de socialisten, over te stappen.
• Zeker vanuit Open Vld zelf werden die geruchten aangeblazen: kwatongen beweren dat ze daar zelfs erg tevreden zouden zijn als hun Parlementslid uit eigen beweging de partij zou verlaten. Op geen enkel moment in de hele affaire kreeg de blauwe partijtop greep op de zaak: communicatief scoorde voorzitter Egbert Lachaert ook geen goede punten.
• Bij Vooruit lachen ze de suggestie meer dan weg. Van een overstap of zelfs toenadering van het Open Vld-Parlementslid richting Vooruit is geen enkele sprake, integendeel. ‘Voorzitter Conner Rousseau was niet eens op de hoogte van het feit dat Vande Lanotte hier zou optreden als advocaat. Iedereen weet dat Johan houdt van aandacht en dat hij goed kan pleiten. Maar wij vroegen ons ook wel af waarom hij daar nu opdook. Hoe dan ook: als partij hebben wij hier niets, maar dan ook niets mee te maken’, zo stelt een hoge bron.
• In het verleden dook de naam van El Kaouakibi te pas en te onpas op bij plannen over een ‘herverkaveling’ van het politieke landschap en een mogelijke nieuwe politieke beweging. Daarvoor onderhield ze contacten met mensen in andere partijen, zonder dat daar ooit iets concreet van kwam.

In de marge: Ook op de raad van bestuur van de VRT valt de naam El Kaouakibi. 

• Een beetje vervelend voor de openbare omroep: terwijl Sihame El Kaouakibi in de Raad van Bestuur van de VRT zetelde, zou ze ook twee opdrachten met haar vennootschap ‘A Woman’s View’ voor diezelfde VRT hebben gedaan. Het gaat om twee contracten, eentje van 30.000 euro en een van 2.500 euro, die uitgevoerd werden. Dat bevestigen bronnen in de Raad. 
• Op een bijeenkomst van de Raad van Bestuur gisteren kwamen daarover enkele kritische vragen: hoe dit dan precies deontologisch te rijmen viel met de eigen charters van de VRT en het decreet van de openbare omroep? El Kaouakibi werd in 2014 bestuurder bij de VRT, maar nam enkele jaren later zelf opnieuw ontslag. Was dat nog in die periode als bestuurder, waardoor ze dus tegelijk ook factureerde aan de VRT? De voorzitter van de Raad van Bestuur Luc Vandenbrande (CD&V) bevestigde de facturen gisteren. Ook minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) zal via zijn regeringscommissaris in de Raad van Bestuur op de hoogte gebracht worden. 
• Vorig jaar nam regeringscommissaris Rudi De Kerpel uit diezelfde raad van bestuur ontslag omdat hij bloemen had verkocht aan de VRT en dat een mogelijk belangenconflict opleverde.

Belangrijk: Alles wijst erop dat Engie voor de kerncentrales de handdoek in de ring gooit. Een grote overwinning voor Groen en Ecolo.

• Het was Jean-Marc Nollet, voorzitter van Ecolo, die deze zomer bij de gespannen onderhandelingen bij de start van Vivaldi, plots het dossier van de kernuitstap op tafel gooide. Net op het moment dat Joachim Coens namens CD&V eiste dat er voor abortus en het behoud van de huidige regels garanties kwamen van bij de coalitiepartners, koppelde Ecolo zijn wagonnetje aan: als CD&V een voor hen uiterst symbolisch en belangrijk dossier op tafel mocht gooien, dan zij ook.
• Er moest en zou ook garantie komen dat het proces om uit te stappen uit kernenergie deze keer ‘fair’ zou verlopen, zo stelde Nollet. De groene voorzitter haalde uiteindelijk z’n slag thuis: het proces werd ‘geobjectiveerd’. Daarbij viel vooral op dat, door niet meteen te beslissen maar alle opties open te houden en tegelijk streng toe te zien op de randvoorwaarden, eigenlijk de condities gecreëerd werden waarbij de eigenaar van de centrales, de Franse energiereus Engie, zelf wel de conclusies zou trekken. Tenminste, dat was altijd de stille hoop van Groen en Ecolo, die ze binnenskamers koesterden.
• En vandaag lijkt Nollet gelijk te krijgen: want alles wijst erop dat Engie zelf nu de aftocht blaast. Dat blijkt uit de jaarresultaten die BFM Business in Frankrijk al kon inkijken: daarin boekt men een waardevermindering van 1,9 miljard op de Belgische kerncentrales. De Tijd neemt dat nieuws vandaag over.
• Boekhoudkundig erkent Engie zo wat ook al uit andere interne communicatie van de energiereus bleek: dat ze de zaak, letterlijk dan, hebben afgeschreven. Het gaat om de jongste centrales, Doel 4 en Tihange 3, die op 20 jaar tijd nog 1,9 miljard euro hadden kunnen opbrengen, volgens Engie. Maar dat bedrag is dus nu uit de boeken verdwenen.