Terwijl in Oekraïne de oorlog verder woedt, maakt buurland Hongarije zich klaar voor razend spannende parlementsverkiezingen. Een front van verenigde oppositiepartijen trekt namelijk naar de kiezer om er de Fidesz-partij van premier Viktor Orbán uit te dagen. Slaagt de oppositie erin de “ondemocratische” Orbán na 12 jaar van de troon te stoten?

Zondag trekt de Hongaarse bevolking naar de stembus. Daar moeten ze beslissen: een nieuwe termijn met Orbán aan de macht, of is het tijd voor verandering? Om de machtige Fidesz-partij van de premier het hoofd te kunnen bieden, hebben zes verschillende partijen – van sociaal democraten en groenen, tot liberalen en conservatieven – de handen in elkaar geslagen. Als ‘Verenigd voor Hongarije’ trekt de oppositielijst naar de kiezer met één doel: Orbán van de troon stoten en de machtspositie van Fidesz breken.

Of de oppositielijst daarin zal slagen is echter verre van zeker. In de huidige peilingen staat Fidesz nog op kop, net 50 procent van de Hongaren zegt de partij te verkiezen. De oppositielijst volgt met een score van 44 procent. “Het is heel moeilijk om de brainwashing te overstemmen”, zegt de conservatieve voorman van de oppositielijst Péter Márki-Zay aan POLITICO. “Het is een miraculeus teken van de veerkracht van de Hongaarse bevolking dat, na 12 jaar van zo’n brainwashing, onze lijst nog steeds een kans maakt om te winnen.”

Richting de autocratie

Dat er zo veel belang wordt gehecht aan deze verkiezingen heeft zo zijn redenen. Tijdens het decennium dat hij aan de macht is, heeft Orbán stilletjes aan de Hongaarse democratie uitgehold. In verschillende rapporten van ngo’s wordt regelmatig naar Hongarije gewezen als Europees land dat steeds dieper de autocratische richting uitvaart. Orbán verklaarde zelf enkele jaren geleden hoe hij van het land een “illiberale democratie” wil maken. In zo’n systeem moet de regering geen rekening houden met de openbaarheid van bestuur, de rol van oppositie wordt er strikt beperkt, en de regerende partijen kunnen ongehinderd de grenzen van de macht overtreden.

Onder Orbáns bestuur zou het land door corruptie en cliëntelisme geteisterd worden, stellen critici en niet-gouvernementele onderzoeksorganisaties. Zo heeft Orbán succesvol de controle genomen over grote delen van het medialandschap door de openbare omroep tot een ware staatsomroep om te vormen. Welvarende Hongaren met sympathie voor Fidesz namen de ene na de andere private omroep over. Wie de regering goed gezind blijft, wordt daar rijkelijk voor beloond. Een werkwijze die de ngo Reporters Without Borders niet is ontgaan, volgens hen zweert zo’n 80 procent van het Hongaarse medialandschap trouw aan Fidesz.

Ook de vijandige positie die Orbán tegenover de LGBT+-gemeenschap inneemt stoot bij mensenrechtenorganisaties tegen de borst. Zo voerde de regering afgelopen zomer een wet in die elke uiting van homoseksualiteit in het openbaar, op televisie of in kranten en tijdschriften verbiedt. Zo moet een halt geroepen worden aan de “popularisering” van homoseksualiteit, zo luidt het.

“Monsterverbond” tegen Orbán

Desondanks blijft Orbáns partij populair bij een groot deel van de Hongaarse bevolking, volgens de oppositie ligt dat dus aan “jarenlange brainwashing”. Dat een “monsterverbond” van zes ideologisch uiteenlopende partijen nodig is om in de buurt van de macht van Fidesz te komen, toont aan dat de partij ondanks alle buitenlandse kritiek het in eigen land goed boert.

Het lijdt geen twijfel dat er binnen de EU met enige spanning naar de verkiezingen wordt uitgekeken. Hongarije is onder Orbán al jarenlang een dwarsligger binnen de Unie. Tot voor kort zag Hongarije zich in zijn tegendraadse opvattingen binnen de EU vaak gerugsteund door de “Visegrád Vier”, een bondgenootschap tussen de vier centraal-Europese landen Hongarije, Slowakije, Polen en Tsjechië. De oorlog in Oekraïne en Orbáns weigering om zich klaar en duidelijk vóór Oekraïne en tégen Rusland te keren, gooide echter roet in het eten van die vriendschap.

Een wissel van de macht in Hongarije kan de Europese Unie verlossen van een traditionele lastpak. Al rest de vraag wat ‘Verenigd voor Hongarije’ nog bijeen zal houden eens ze Fidesz verslaan. Tussen de zes partijen heersen sterke ideologische verschillen, na de overwinning moet er ook beleid gevoerd kunnen worden. En in een coalitie tussen sociaal democraten, links en rechts liberalen, groenen en conservatieven kunnen compromissen eens moeilijk te bereiken zijn.

Aan POLITICO laat een parlementslid van de centristische Momentum partij weten dat iedereen beseft dat de oppositielijst een “geforceerd huwelijk is”, maar dat “zoiets niet wil zeggen dat we geen gemeenschappelijke basis kunnen vinden”.