Joseph Robinette Biden, de straks 78-jarige voormalige vicepresident en ex-senator voor de staat Delaware, wordt de 46ste president van de Verenigde Staten. Hij staat voor een helse taak.
Na een felbevochten verkiezingsstrijd haalde Biden zaterdag eindelijk de staat Pennsylvania binnen, wat hem over de grens van de vereiste 270 kiesmannen hevelde.
De Amerikaanse verkiezingen hebben niet de ‘blue wave’ opgeleverd die door de media en de peilingbureaus was voorspeld. Integendeel, Biden wordt straks geconfronteerd met een Republikeinse Senaat en een Huis van Afgevaardigden, waarin de Democraten verzwakt uit de verkiezingsstrijd komen.
Dinsdagavond leek Trump nog vrij makkelijk stand te houden in een reeks staten die hij ook in 2016 won. Maar naarmate de uren vorderden en meer stemmen werden geteld, werd zijn voorspong steeds kleiner. Woensdag haalde Biden dan na Michigan ook Wisconsin binnen, nadat zowel Fox News als de Associated Press dinsdagavond laat Arizona al – vroegtijdig – in de kolom van Biden hadden geplaatst.
Het spook van de ‘contested election’
Zoals al maanden door specialisten aangekondigd, dook al snel het spook van een ‘contested election’ op. Trump kondigde donderdagavond – in een van de meest destructieve speeches ooit door een Amerikaans president gegeven – aan ‘dat massa’s rechtszaken zijn opgestart en dat de verkiezing uiteindelijk door het Hooggerechtshof zou worden beslist’. ‘De verkiezingen staan bol van fraude. De Democraten stelen onze overwinning’, zei Trump, zonder daarvoor ook maar één tastbaar bewijs aan te brengen. Triest, maar niet verwonderlijk, want voor de New Yorker waren er altijd maar twee opties: winnen of ‘rigged elections’. Verliezen stond nooit in zijn woordenboek.
Trump reed een opmerkelijk parcours: wie doet beter?
Donald Trump reed een opmerkelijk parcours en haalt vele miljoenen stemmen meer dan in 2016. Onvoldoende nochtans om Biden te kloppen. Die is op weg om met 80 miljoen stemmen het absolute stemmenkanon in de Amerikaanse geschiedenis te worden. Pour la petite histoire, ook Trump zal een pak meer stemmen halen dan de 69,5 miljoen die van Barack Obama in 2008 de eerste zwarte president van de VS maakten.
Toch kan Trump maar één persoon verantwoordelijk stellen voor zijn nederlaag – als hij die ooit toegeeft – en dat is hij zelf.
Trumps pad naar de herverkiezing liep tot begin dit jaar over rozen. Eerst was er zijn opmerkelijk pre-Covid economisch bilan. De laagste werkloosheid in het land sinds 1969, aandelenbeurzen die het uitstekend deden, met zelfs een verdubbeling van de waarde van de techbeurs Nasdaq. Ook mag Trump de laagste Amerikaanse armoederatio in de geschiedenis aan zijn palmares bijschrijven.
Tel daarbij zijn bij zijn basis grenzeloos populaire America First-politiek, zijn moedig verzet tegen de globale boeman China (ondanks dat het handelsoverschot met dat land gewoon blijft stijgen), de belastingverlagingen, de immigratiebeperking, een Hooggerechtshof dat voor tenminste 2 decennia verzekerd is van een conservatieve meerderheid, de benoeming van 220 conservatieve federale rechters, een vredesakkoord in het Midden Oosten en de terugtrekking van Amerikaanse troepen uit landen die de meeste Amerikanen niet eens op een landkaart kunnen aanduiden. Wie doet beter?
GOP is nu ‘Party of Trump’
Met meer dan 70 miljoen stemmen manifesteert Trump zich vooral als de exponent van de traditionele Amerikaanse conservatieve waarden. Hij kroont zich ook tot koning van het Amerikaanse platteland. (De grootsteden zowat overal stemden massaal voor Joe Biden). Ook na zijn vertrek uit het Witte Huis blijft Trump een politiek zwaargewicht. Op amper 4 jaar tijd is hij erin geslaagd de GOP om te vormen tot de Party of Trump.
Welke kant die partij opgaat? Trump legde de facto de basis voor een brede, steeds groeiende volksbeweging. Die mag niet langer een accident de parcours worden genoemd. Hij slaagde er ook in de Latino-stem te herpositioneren, iets waar geen enkele Republikeinse president vóór hem in was geslaagd. Maar de Republikeinen hebben vanaf januari meer leden van het samenzweringscollectief QAnon in het Huis van Afgevaardigden, dan vertegenwoordigers uit Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap. Lees die zin misschien nog maar eens.
Onverdraaglijke attitude en Covid-19 werden Trump fataal
Het waren Trumps vaak onverdraaglijke attitude en zijn pover management van de Covid-crisis die hem uiteindelijk fataal werden. Ook zijn neiging om democratische normen steeds verder te ontmantelen en naar al wie hem niet loyaal was de middelvinger op te steken, leverde hem meer vijanden dan vrienden op. Wat niet wegneemt dat zowat elke president met een gelijkaardig parcours makkelijk herkozen zou zijn geworden.
Even zuurstof voor de wereld
Voor de wereld is de Biden-overwinning wel goed nieuws. De kans dat de VS de volgende 4 jaar in de kolom ‘semi-democratie’ verzeilen is nu samen met Trump verdwenen. De globale democratische recessie zal zich onder Bidens leiderschap langzaam maar zeker herstellen. Na 4 jaar van Amerikaanse rollercoaster-politiek krijgt de wereld even de tijd om te herademen.
‘Blauwe muur’ niet bestand tegen het Trump-leger
Toch staat de steeds minder scherpe Biden voor een helse taak. Hij start zijn ambstermijn in januari met een Republikeinse Senaat, terwijl de Democraten – ondanks de vele honderden miljoenen die mensen als Michael Bloomberg in de race pompten – aanzienlijk verzwakt zijn in het Huis van Afgevaardigden. Een groot deel van de ‘blauwe muur’, die bij de tussentijdse verkiezingen in 2018 was opgetrokken, bleek niet bestand tegen het Trump-leger.
Ondertussen is de in-fighting in de Democratische Partij al begonnen. De linkse vleugel onder mensen als Alexandria Ocasio Cortez en andere Bernie Sanders kunnen in de slechte resultaten van de DNC in de Senaat en het Huis niets anders zien dan een afwijzing van hun progressieve agenda. Krankzinnige ideeën als ‘Defund the Police’ en ‘Abolish ICE’ blijken vandaag… krankzinnig. Amerikanen willen Joe Biden, maar ze willen geen socialisme. Op het Hooggerechtshof moeten de Democraten evenmin rekenen. Trump heeft er voor de volgende 20 jaar een conservatieve meerderheid gebetonneerd.
Grootstad vs. platteland
Dan zijn er de fundamentele verschillen tussen de levenswijze en de geestesgesteldheid in de Amerikaanse steden en op het platteland. Beide kampen denken niet enkel zeer verschillend over zaken als abortus, LGBT-rechten en wapenbezit. Ze zijn het over zowat alles oneens. Over hoe – en zelfs of – de pandemie bestreden moet worden, of de klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt of enkel een natuurlijk fenomeen is, hoe het economisch herstel moet worden bewerkstelligd, of Amerika nog wel immigranten nodig heeft…
Een recente enquête van onderzoeksbureau Pew Research zegt genoeg. Bijna acht op elke tien Amerikanen zeggen dat de meeste Republikeinse en Democratische kiezers het niet enkel oneens zijn over plannen en beleid. Ze kunnen het evenmin nog eens worden over basisfeiten, daar waar het de belangrijke uitdagingen betreft waar het land mee te maken heeft.
Onder impuls van nieuwe complottheorieën en de desinformatie die 24/7 de sociale media regeren is politiek in de VS nog weinig anders dan een ranzige bedoening. Met in het centrum van dit alles Washington DC. Ooit de politieke tempel van Amerika. Nu eerder een stuk verschroeide grond, waar steeds extremere politici hun tijd besteden aan het saboteren van de vijand, eerder dan ze proberen anderen te enthousiasmeren voor de eigen ideeën.
Grote Democratische plannen al zeker 2 jaar in het vriesvak
Mitch McConnell, de in de staat Kentucky makkelijk en voor de zevende keer herkozen Senaatsleider, heeft al duidelijk gemaakt enkel met centrum-Democraten te zullen werken. Belastingverhogingen voor de rijken, de ’Green New Deal’, de hervorming van de gezondheidszorg,… het wordt ook de volgende twee jaar allemaal netjes in het vriesvak geparkeerd.
Amerika heeft nog een probleem. De grootste economie ter wereld en de belangrijkste militaire macht wereldwijd is niet enkel hopeloos verdeeld. Ze wordt geregeerd door een gerontocratie.
Biden wordt binnen 14 dagen 78. Senaatsvoorzitter Mitch McConnell wordt in januari 79. Nancy Pelosi, die het Huis van Afgevaardigden leidt, wordt straks 81.
Trumpism forever?
Dit triumviraat van bejaarden moet Amerika – een land waarin meer dan de helft van de bevolking niet eens half zo oud is als de jongste van de voormelde drie – dus een nieuwe weg doen inslaan. Maar niemand die weet waar naartoe. Want een nipte overwinning van Joe Biden, in verkiezingen waarin alle records van opkomst werden gebroken, betekent allerminst het einde van het Trumpisme. Integendeel, het Trumpisme is nu mainstream en niet langer een randfenomeen, zoals velen vier jaar lang bleven hopen.
De schaduw van ‘The Donald’ heeft zich voorgoed boven het Capitool gepositioneerd. Voor zijn supporters blijft hij een held. De last man standing in het verzet tegen de media en de elites. Gaat de hoofdprijs aan hem voorbij dan is hij politiek relevanter dan ooit tevoren. Een nieuwe generatie Republikeinen zal trachten voort te bouwen op zijn populistische nalatenschap.
De felbevochten overwinning van Biden zou straks wel eens het makkelijkste deel van zijn parcours kunnen blijken.
