Absenteïsme, werknemers die afwezig blijven op het werk omwille van ziekte of andere redenen, is een bekende kostenpost voor bedrijven en overheden. Waar veel minder aandacht voor bestaat zijn de werknemers die wel aanwezig zijn, maar waarvan de productiviteit ver onder het gemiddelde zakt doordat ze zicht uitgeput of gedemotiveerd voelen.
Experts wijzen erop dat dit soort werknemers hun bedrijven veel meer kosten dan collega’s die thuisblijven. De kostprijs van dit presenteïsme wordt voor sommige sectoren zelfs dubbel zo hoog geschat als die van absenteïsme.
De term presenteïsme maakt sinds enkele jaren opgang in de Verenigde Staten. Zeker sinds de grote financieel-economische crisis van zeven jaar geleden zouden heel wat werknemers aan hun baas willen tonen dat ze tenvolle in hun baan investeren. Daardoor maken ze bijzonder lange werkdagen, waardoor ze zichzelf emotioneel uitputten.
Specialisten noemen dit fenomeen de burn-in, die ook vaak als een voorloper op een latere burn-out moet worden beschouwd. Zolang die burn-in echter blijft duren is de werknemer wel aanwezig op zijn werkplek, maar is hij weinig productief.
Veel duurder dan zieken
Dat kost bedrijven volgens Matthieu Poirot, stichter van het bureau Midori Consulting en expert in welzijn op het werk, bijzonder veel geld. Geïnterviewd door de Franse krant Le Parisien verklaart hij dat naar schatting tussen de 6 procent en 9 procent van alle werknemers aan presenteïsme doet. Absenteïsme wegens ziekte en andere redenen ligt slechts rond de 4 procent.
Bovendien dragen de overheid en de ziekteverzekering een gedeelte van de kostprijs van werknemers die ziek thuisblijven of die een loopbaanonderbreking vragen. Bij werknemers die wel fysiek aanwezig zijn, maar die weinig of niets presteren, zal de werkgever voor de volledige kost opdraaien. Mensen met een burn-in zouden ook vaker de oorzaak zijn van arbeidsongevallen.
Bovendien geneest een werknemer veel slechter van zijn uitputting als hij niet thuisblijft. Daardoor blijven de problemen veel langer aanslepen dan bij een college die enkele tijd op ziekteverlof gaat. “Door werknemers te stimuleren toch naar het werk te komen, dragen ondernemingen dan ook bij aan de hoge kostprijs voor het presenteïsme,” stelt Matthieu Poirot.
Verborgen
Zijn studiebureau berekende dat bij een onderneming waar het gemiddelde salaris op 27.000 euro per jaar ligt de verborgen kostprijs van het presenteïsme ongeveer 550 euro per werknemer bedraagt. In de bouwsector zou presenteïsme het minst worden vastgesteld. Daarentegen zou het fenomeen het meest frequent worden opgetekend in de dienstensector.
“Dat is een enorme verborgen kostenpost, waarmee ondernemingen en overheden nauwelijks rekening mee houden of iets aan proberen te doen,” zegt Poirot nog.
Mogelijke oplossingen zijn volgens hem een betere controle op de werkdruk en een herwaardering van werknemers door snellere salarisverhogingen en promoties. Veel bedrijven aarzelen volgens Poirot nog om in welzijn op het werk te investeren omdat ze niet inzien welke winst ze daarmee kunnen boeken.