De beslissing om opnieuw bezoek toe te laten in de woonzorgcentra, die de Nationale Veiligheidsraad nam, leidde tot een schokgolf. De premier moest alle zeilen bijzetten om te duiden, te sussen en de plooien glad te strijken. Dat belooft, voor de zware dossiers rond de ‘exit’ uit de crisis, die op tafel van de Veiligheidsraad liggen nu en straks.

In het nieuws: Vanmorgen komt het Overlegcomité samen.

De details: De hoofdrolspelers in het drama rond de Nationale Veiligheidsraad zien elkaar zo opnieuw.

• Een dag na de kater, die de Nationale Veiligheidsraad liet na haar samenkomst woensdag, komen zo premier Sophie Wilmès (MR) en Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president, opnieuw samen. Ook Elio Di Rupo (PS) schuift aan, als Waals minister-president. In Wallonië en Brussel is er veel minder heisa over de bezoeken in rusthuizen: daar gaat men ze gefaseerd invoeren. In Vlaanderen ging het veel feller, daar moest bevoegd minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) gisteren uiteindelijk officieel laten weten dat de maatregel niet wordt overgenomen.
• Dat het Overlegcomité opnieuw samenkomt, is niet onlogisch: de kakofonie over bezoek in de woonzorgcentra leidde tot grote spanning tussen het federale en de regio’s. Want wie was nu uiteindelijk verantwoordelijk, wie had z’n huiswerk niet gedaan?
  • Het federale niveau kaatste achter de schermen de bal naar het Vlaamse: kennen ze hun eigen bevoegdheden niet? Ze kregen alle info, zijn zij niet bezig met ‘hun’ woonzorgcentra, zo stond te lezen in De Tijd.
  • En ook: de Vlaamse minister-president was toch wel aanwezig? Dus de Vlaamse regering was vertegenwoordigd?
  • Maar aan Vlaamse kant is er irritatie over de ‘slechte voorbereiding‘, een ‘rapport dat pas 1,5 uur voor de vergadering wordt overgemaakt’, en de ‘vaagheid van dat advies’.
• Die plooien tussen de regio’s kunnen vandaag wat gladgestreken worden: Wilmès en Jambon moeten hoe dan ook samen verder. Volgende week is er opnieuw een Nationale Veiligheidsraad, waarbij het federale en Vlaanderen samen de hele ‘exitstrategie’ moeten uittekenen. Dat wordt zo mogelijk een nog veel gevoeligere oefening dan enkel bezoekjes in de woonzorgcentra.
• De N-VA, die in de Vlaamse regering de boventoon voert, is al langer hyperzenuwachtig over het uitblijven van de economische heropstart. ‘Die Veiligheidsraad gaat daarbij toch een belangrijkere rol moeten blijven spelen. België kijkt soms veel te veel naar de Franse president Macron, maar die heeft deze week wel écht ook een economisch perspectief geboden. Ik had een beetje gehoopt dat de federale regering voor één keer wel naar Parijs had gekeken, om de motor terug te laten aanslaan’, zo stelde N-VA-fractieleider in de Kamer Peter De Roover.
• Maar of ze het nu willen of niet: de federale regering, een onstabiel minderheidskabinet, moet daarin de lead nemen. Ook Alexander De Croo (Open Vld) drukt er al langer op dat de zaak aangezwengeld moet worden. Maar de premier temporiseert, twijfelt, ‘durft niet te schakelen, te leiden’, zo stellen kritische bronnen.
• ‘Een nieuwe Veiligheidsraad volgende week, dat geeft haar dan meteen de kans om dan wéér de spotlight te pakken’, zo stelde een partijvoorzitter cynisch. Het leidde tot ongeloof en ook wel wat verontwaardiging in kringen rond de premier: ‘Damned if you do and damned if you don’t …’ Het is een gevoel dat al langer bij Wilmès leeft: aan heel dat premierschap valt niets te winnen, het is een lose-lose-situatie voor haar.
• In elk geval is heel het incident van woensdag, en vooral het spelletje zwartepieten na de beslissing, erg slecht voor het onderling vertrouwen: beslissingen nemen doe je samen, ze verdedigen achteraf doe je ook samen.

Opvallend om te noteren: De manier waarop iedereen zich in de crisis gedroeg.

• Als je geschoren wordt, moet je stilzitten. Een oude les in de politiek, die onder meer Jan Jambon (N-VA) en Koen Geens (CD&V) gisteren goed hadden begrepen: beiden waren hoofdrolspelers geweest bij de beslissing. De Vlaamse minister-president omdat hij de zaak, als vertegenwoordiger van de Vlaamse regering, toch had toegestaan. De ander omdat hij als federale vicepremier blijkbaar had aangedrongen op de beslissing om bezoek toe te staan, en die overwinning ook meteen ‘claimde’ met een enthousiaste tweet.
• Maar beiden bleven heel stil gisteren, en deden er vakkundig alles aan om de aandacht niet meer naar hen te zuigen. Dat lukte aardig.
• Dat was geen optie voor premier Sophie Wilmès, die alleen maar puin kon en moest ruimen. Na weken waarin ze bij de radio- en televisiezenders hadden aangedrongen op interviews van de premier, deed die zoals gepland woensdag VTM en donderdagmorgen Radio 1 aan: maar in plaats van waar ze op gehoopt hadden, om daar als ‘sterke communicator’ te zitten, moest ze nu alleen maar het hoofd bieden aan verontwaardiging en kritische vragen.
• In de Kamer, die op donderdag vragenuur houdt, had de premier liefst 14 vragen, een uitzonderlijke hoeveelheid. Heel opvallend, één partij kwam niet tussen: de N-VA. Opnieuw: soms is het beter zich stil te houden. De premier hield er een lange, bij momenten ook emotionele verdediging, waarbij ze de eenzaamheid van bejaarden en gehandicapten onderstreepte, en nogmaals herhaalde ‘dat het een mogelijkheid, geen verplichting’ was.
• De kritiek was niet mals. ‘Er is één versoepeling, en bij die eerste versoepeling is er totale chaos, weet niemand nog wat er gebeurt. De regeringen gaan zich moeten herpakken, leiderschap tonen en heel duidelijk het vertrouwen terugwinnen met duidelijke communicatie. (…) Get your shit together‘, kwam sp.a-voorzitter Conner Rousseau voor de camera’s van Villa Politica verklaren.
• ‘België mag dan een complex land zijn, de mensen mogen daarvan niet het slachtoffer zijn’, zo stelde Kristof Calvo (Groen).
• De hele reeks kritische tussenkomsten ergerden de premier zichtbaar, die zich bezighield met haar werk, ook tijdens de lange pleidooien van de Parlementsleden. Dat irriteerde dan weer Raoul Hedebouw (PTB/PVDA): ‘Mevrouw de premier, mag ik efkes uw aandacht? Het is belangrijk? Mag ik efkes, alstublieft, kan dat?’ De stilte in de Kamer die volgde, was pijnlijk, tot Wilmès uiteindelijk wel moest opkijken en Hedebouw aanstaren: zelden werd een premier zo hard aangepakt.
• Vlaams Belang duwde dan weer op een debat dat nog niet gesloten is: de cijfers. ‘Enkel Spanje doet het slechter dan ons, in aantal doden per inwoners. En nu willen we de cijfers gaan ‘aanpassen’. Alsof de cijfers opsmukken belangrijker is dan ze effectief te laten dalen’, zo stelde Barbara Pas (Vlaams Belang).
• Opvallend ook, Egbert Lachaert (Open Vld), nochtans fractieleider van een meerderheidspartij, deed geen enkele moeite de maatregel te verdedigen: hij had ze de dag voordien als een van de eersten meteen afgebrand. Hij focuste zich, net als na hem vicepremier De Croo, op de economische heropstart: ‘De beste maatregel die we nu kunnen nemen, is een veilige, planmatige heropening van de activiteiten.’
• Zo leek enkel Servais Verherstraeten (CD&V) de moeite te doen om de hele boel te verdedigen: ‘Het was een goede beslissing, maar niet op het goede moment genomen’, zo stelde hij. Opvallend, want ook CD&V-voorzitter Joachim Coens voelde de drang om toch maar te proberen de zaak te verdedigen, ’s avonds op Terzake.

Het laatste woord: Dat lijkt voorlopig gezegd door minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V).

• CD&V zoog zo de aandacht naar zich, want Geens en Beke hadden toch wel bijzonder tegenovergestelde zaken verklaard, en verdedigd achteraf. In De Afspraak ging Inge Vervotte, ex-CD&V-kopstuk, al Beke verdedigen.
• De Vlaamse minister komt vanmorgen zelf met een nieuw offensiefje om de schuld zeker niet bij hem te laten landen. In een interview met De Morgen is de titel: ‘Ik was niet ingelicht‘.
• Dat valt wel te nuanceren, zoals we al schreven: het rapport van CELEVAL, de specialisten, bereikte wel degelijk zijn kabinet. Maar daar had men het over ‘een ernstige reflectie’ die moest gemaakt worden over het sociaal isolement. Voor Beke was dat geen reden om aan te nemen dat ze meteen de maatregelen zouden invoeren.
• Opvallend is dat Beke daarmee natuurlijk zijn partijgenoot Geens én ‘zijn’ minister-president Jambon in de wind zet. ‘Ze beslisten het allicht met de beste bedoelingen‘, zo sust Beke. 

De essentie: Hoe straks de ‘exit’ ordentelijk laten verlopen, na de schade op vlak van communicatie?

• In de Kamer lichtte minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) een tipje van de sluier. Het is het kernkabinet dat samen met de Economic Risk Management Group ERMG en de exitgroep GEES de ‘veilige en planmatige heropening‘ uitwerkt.
• De Croo schoof als datum 4 mei naar voren om geleidelijk aan weer alle productie op gang te brengen. ‘Dat is de beste maatregel die we kunnen nemen om de put niet onnodig diep te laten worden.’
• Volgende week vrijdag is er een nieuwe Nationale Veiligheidsraad, daarop moeten knopen doorgehakt worden. De Croo sprak over een plan voor elke sector: hoe, in welke omstandigheden en binnen welke timing start iedereen weer op?
• Er ligt dus wel wat werk op de plank. Groen en Ecolo blijven er ondertussen op aandringen om in de ERMG en GEES ook vertegenwoordigers te krijgen die ‘welzijn‘ vooropzetten, en niet enkel economische of medische belangen.

Nog te volgen vandaag: Een nieuwe marathon in de Kamer.

• Een verhitte Thierry Warmoes (PTB/PVDA), die voorzitter is van de commissie Volksgezondheid, jaagt al dagen op Maggie De Block (Open Vld).
• Warmoes ergerde zich aan het feit dat De Block maar de commissie bleef verzetten, omdat ze het te druk had. Dat lijkt toch niet geheel onaannemelijk, midden in een crisis: zo was er een kernkabinet waarop De Block moest zijn deze week.
• Vandaag krijgt Warmoes zijn commissie, waarbij hij stoeferig op LN24 laat weten ‘dat er 92 verschillende interpellaties zijn voor haar deze namiddag’. De gretigheid waarmee de Franstalige politiek en media de minister opjagen, is ondertussen gekend: vraag is uiteraard ook of liefst 92 vragen nog werkbaar is, in tijden van hoogste nood.

Tellen in China: De Chinese cijfers worden plots aangepast.

• Het was Steven Van Gucht, de expert die corona bestrijdt bij ons, die afgemeten stelde in de Tijd: ‘We moeten ervan uitgaan dat de Chinese cijfers kloppen. En dat ze met hun maatregelen de zaak onder controle hebben gehouden.’
• De Chinezen zelf moeten toch blijkbaar beseffen dat zo’n 2.500 doden in heel Wuhan alleen toch belachelijke cijfers waren. Het verhaal van het aantal urnen dat door familieleden werd opgehaald, na de ramp, is ondertussen ruim bekend.
• Nu komt de Chinese staatszender CCTV met nieuwe cijfers. En kijk, er zijn ineens 3.869 doden gevallen door corona in Wuhan. Het gaat om patiënten die thuis zijn overleden en dus ‘niet werden geteld in de officiële statistieken’. Ook zouden sommige doden niet geteld geweest zijn omdat hulpverleners en instellingen overweldigd waren.
• In totaal heeft China nu officieel 4.632 doden. Ook niet bijzonder aannemelijk, gezien de berichten over hele hospitalen die op een paar dagen moesten worden bijgebouwd.
• Die Chinese opstelling leidde ondertussen al tot hoogspanning met de Amerikanen. De Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper stelde gisteren nog dat hij niet gelooft dat de Chinezen transparant zijn. Mike Pompeo, de minister van Buitenlandse Zaken, heeft Peking nog eens gewaarschuwd om ‘eerlijk te worden over de oorsprong van het virus’.
• In Europa veel minder felle reacties ten opzichte van de Chinezen. Het Belgische staatshoofd, koning Filip, telefoneerde wel al met Xi Jinping, de Chinese president, om hem te bedanken voor ‘het leiderschap van de Chinezen’, in de strijd tegen corona. Bronnen bij Buitenlandse Zaken in België moeten ondertussen schoorvoetend toegeven dat ze daar niet op de hoogte waren van het initiatief van de koning om de Chinezen even te bellen en zowaar te bedanken.

Tellen in België: Zoals gezegd, ook in België zijn de cijfers van het aantal doden omstreden.

• Alleen is de discussie bij ons niet de Chinese, maar eerder: tellen we ‘te goed‘? De doden in woonzorgcentra worden erbij geteld, én ook gevallen waarvan we vermoeden dat het corona is maar niet zeker zijn, worden meegerekend.
• Met 417 overlijdens op één dag haalden we een triest record. Niet alleen op één dag zo veel doden, maar België is sinds gisteren officieel ‘wereldkampioen‘ coronadoden ten opzichte van de totale bevolking. Dat is boven Spanje en Italië.
• Telkens opnieuw in die discussie komt de vraag of die cijfers dus niet ’te hard’ of ’te goed geteld’ zijn. Uitsluitsel wordt er wel al wat gegeven door de ‘oversterfte‘: het hogere aantal overlijdens dan normaal.
• Dat cijfer is hoog: van 29 maart tot 4 april was er liefst 77 procent oversterfte. Helemaal ongewoon is dat niet: ook bij griepepidemieën in het verleden kregen we al dergelijke cijfers te zien. Maar toch: een erg hoge toename dus.

Ondertussen onder liberalen: Bart Tommelein (Open Vld) wil ‘pasjes’ invoeren op ‘zijn’ strand.

• Vrijheid, blijheid. Maar niet in coronatijden, ook niet onder liberalen. Tommelein, de burgemeester van Oostende, wil straks enkel inwoners, tweedeverblijvers en hotelgasten toelaten op het strand, ‘zijn strand’ van Oostende. Dat meldt Het Laatste Nieuws.
• ‘Nu alle grote evenementen afgeschaft worden, zal op warme zomerdagen een grote massa op het strand willen zitten. En dat is niet mogelijk. Daarom moeten we de mensen op een gestructureerde manier naar het strand laten gaan, en dat kan met een reservering of controle‘, zegt de liberaal, die ook kandidaat is om straks Open Vld te gaan leiden.
• ‘Gewoon volk’ is nog welkom, maar krijgt een aparte behandeling, met een pasje. ‘We zullen prioriteiten moeten stellen over wie wanneer op het strand mag. Inwoners, tweedeverblijvers en hotelgasten zullen daarbij voorrang krijgen, want zij betalen hier wel belastingen.’
• Veel enthousiasme bij de andere kustburgemeesters over het zo fundamenteel inperken van de vrijheid is er niet:
  • Graaf Leopold Lippens, burgemeester van Knokke: ‘Meneer Tommelein doet wat hij wil, maar wij wachten de richtlijnen van de federale overheid af.’
  • Jean-Marie Dedecker, burgemeester van Middelkerke, is geen voorstander. ‘Wat is het volgende? Eenrichtingsverkeer op de dijk? Komaan, het strand is groot genoeg en we kunnen het aantal bewaakte zones uitbreiden.’

De moeite om even te lezen: Emmanuel Macron haalt nog eens alles uit de kast.

• In een boodschap aan de rest van Europa, die hij in de Financial Times brengt, laat de Franse president weten dat het ‘het moment van de waarheid is’, voor de EU.
• Hij waarschuwt voor het ‘ineenstorten van het politieke project’ als er geen vergaande solidariteit met Italië en Spanje komt. Gezien de Belgische ‘wereldrecordcijfers’, kunnen we overigens stilaan een plaatsje bij die twee gaan opeisen, maar over België rept Macron geen woord.
• Hij dringt er opnieuw op aan om een ‘gemeenschappelijk Europees fonds’ op te zetten dat ‘gemeenschappelijk schulden kan uitgeven met een gemeenschappelijke waarborg‘, met andere woorden: eurobonds.
• ‘Als we dit niet doen vandaag, dan zeg ik u dat de populisten zullen winnen, vandaag, morgen, dag na dag, in Italië, in Spanje, mogelijk zelf in Frankrijk of elders.’
• ‘Ik geloof dat de EU een politiek project is. Maar als het dat is, dan is de menselijke factor de prioriteit en dan komen er zaken zoals solidariteit in het spel. De economie volgt daarop. Maar laat ons niet vergeten dat economie een morele wetenschap is.’
• Het interview zal in Rome en Madrid met veel plezier gelezen worden. In Berlijn en Amsterdam? Niet bepaald.