Een bijeenkomst van het Vast Comité I, dat de inlichtingendiensten in ons land vanuit het Parlement kritisch moet volgen, onthult nieuwe feiten. Twee militairen die als MP’s instonden voor de bewaking van de Kamer, het Waals Parlement en zijn Parlementsleden, staan ook op de lijst van ADIV, de militaire inlichtingendienst, als personen die mogelijk ‘extreemrechts geradicaliseerd’ zijn. Dat levert meteen vuurwerk op voor vandaag: in de Kamer wacht een batterij vragen voor minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS). Die probeerde gisteren de schade al te beperken, met een persconferentie.

In het nieuws: Comité I levert nieuwe feiten op.

De details: Opnieuw een pijnlijke affaire voor Defensie.

• Het Vast Comité I moet vanuit het Parlement de inlichtingendiensten van de overheid in het oog houden: onder meer de Staatsveiligheid, maar ook ADIV, de militaire inlichtingendienst, krijgen dus controle vanuit dit orgaan.
• Dat kwam gisteren bijeen op vraag van Kamervoorzitter Eliane Tilleux (PS), maar vooral onder druk van kritische parlementsleden, die meer tekst en uitleg wilden bij hoe bij Defensie mogelijk geradicaliseerde militairen in het oog worden gehouden.
• De zaak Jürgen C. bracht immers pijnlijk aan het licht dat Defensie schromelijk tekortschoot: de naam van de beroepsmilitair kwam op de lijst van het OCAD voor als ‘extreemrechts geradicaliseerd’. Hij was de enige militair die op die OCAD-lijst stond en had toch toegang tot een gevoelig wapendepot, waaruit hij wapens stal. Maar daarnaast kwam hij ook voor op een lijst van ADIV zelf, waarop zo’n 30 militairen zouden staan die minstens sympathieën voor of mogelijk banden met extreemrechtse organisaties hebben.

De essentie: Minister Dedonder doet er alles aan om de politieke verantwoordelijkheid af te schuiven.

• Vorige week donderdag in de Kamer hanteerde Dedonder al de aanval als de beste verdediging: ze wees met een beschuldigende vinger naar de eigen legertop en de militaire hiërarchie, die ‘niet voldoende hadden ingegrepen’. En ook opvallend, ze haalde uit naar N-VA, die als haar voorgangers het departement ondergefinancierd zouden hebben achtergelaten, maar bovendien ook permissief zouden geweest zijn voor een bepaalde cultuur.
• Op de Franstalige radio ging Dedonder vrijdag zelfs een stapje verder, toen haar gevraagd werd naar haar politieke verantwoordelijkheid: ‘Mijn ontslag is niet aan de orde‘, zo begon ze zelf over haar positie. Niet meteen de handigste politieke zet.
• Gisteren, ter voorbereiding van alle vragen in de Kamer vandaag, kwam ze dan met een persconferentie, waarbij ze zich liet flankeren door de baas van het leger, CHOD Michel Hofman. Die laatste mocht publiek door het stof, om zo mee de politieke druk op te vangen.
• ‘Er zijn zéker fouten gemaakt, onder meer bij de doorstroming van informatie’, zo stelde Hofman. ‘Ik denk dat ik hier op mijn plaats zit om de weder­opbouw te doen die nodig is’, was de uitleg van de CHOD.
• Dedonder schermde dan weer met het feit dat ondertussen ‘tegenover elf personen die banden hebben met rechts-extremistische gewelddadige organisaties, maatregelen zijn genomen’. ‘Zij hebben geen toegang meer tot wapens of gevoelige informatie.’ Het is niet duidelijk of de twee MP’s die genoemd zijn door het Comité I bij die elf zijn.
• Toch blijft dé vraag waarom de informatie niet vanuit ADIV is doorgestroomd. Was de baas daar dan niet op de hoogte? En wie moest uiteindelijk op de hoogte zijn? Die vragen krijgt de minister vandaag ongetwijfeld voor de voeten geworpen.

Wat vandaag brengt: Politiek is ze nog niet helemaal ‘gered’.

• Er is toch wel sprake van enige druk in het dossier. Want opvallend: vanuit de oppositie vraagt Vlaams Belang het ontslag van Dedonder. ‘Dit ruikt naar een banalisering en ontkenning van verantwoordelijkheden. Er wordt nu wel een intern onderzoek opgestart en de conclusie daarvan zal ongetwijfeld het tekort aan middelen zijn, maar de problemen liggen dieper’, zo liet Vlaams Belang weten.
• En straffer: ook de MR, en met name Denis Ducarme, eist vanuit de meerderheid haar ontslag. Nu is Ducarme, die voor de MR al veel langer Defensie-expert is, binnen zijn partij wel een ongeleid projectiel, het maakt de sfeer er binnen Vivaldi niet aangenamer op.
• Aan Vlaamse kant is er bovendien een ontketende Theo Francken (N-VA), die zich gisterenavond in Terzake erg kritisch toonde. Ontslag eist hij (voorlopig) niet, maar hij duwde wel op een aantal pijnlijke punten:
  • ‘Onder minister Steven Vandeput (N-VA) was er wekelijks overleg met de baas van ADIV. Dergelijke zaken zouden daar besproken geweest zijn: één militair op de OCAD lijst, dat zou gebrieft zijn.’
  • ‘Dat is hier niet gebeurd. Ik vraag mij af waarom niet: is er dan geen structureel overleg meer tussen ADIV en het kabinet dan?‘
  • ‘Nu wil Dedonder gewoon wegkomen met het verhaal: ‘Ze hebben mij niet op de hoogte gebracht, ik wist het niet’. Ze had het moeten weten.’

De essentie: Een bijkomend bommetje zoals dat van Comité I maakt de zaak er niet beter op.

• In principe is de info die in Comité I gezegd wordt vertrouwelijk: ze mag niet publiek gemaakt worden. Vanmorgen echter lekte de zaak al via LN24, dat uitgebreid bericht over de twee militairen, die uitgerekend deel uitmaakten van de militaire politie.
• Het lek heeft iets ironisch: eerder werd Theo Francken (N-VA) streng aangepakt omdat hij confidentiële informatie uit een geheime vergadering in de Kamer had gelekt. Hij had info over het niet deelnemen aan een missie in Mali op Twitter gegooid. Daarvoor werd hij door de meerderheid streng aangepakt: hij kreeg geen toegang meer tot de commissie. Het nieuwe lek heeft iets weg van zoete wraak.
• Want de info uit Comité I, die nu op straat ligt en mogelijk door de minister zal bevestigd moeten worden, verhoogt wel fors de druk op Dedonder. Vraag is hoelang ze zich kan blijven verschuilen achter het feit ‘dat ze niet op de hoogte was’.

Opvallend om te lezen: Sven Gatz (Open Vld) eist meer geld voor Brussel.

• Bij de laatste regeringsonderhandelingen en het sluiten van een regeerakkoord voor Vivaldi is de doos van Pandora over de verdeling van geldstromen in dit land niet opgegaan: de Bijzonder Financieringswet, of BFW, is niet fundamenteel herzien. En toch is dat net wat onvermijdelijk straks aan bod moet komen.
• Want onder meer de Franse Gemeenschap kampt met grote tekorten, en nu doet ook het Brussels Gewest haar duit in het zakje. In De Tijd houdt de Brusselse minister van Begroting Sven Gatz (Open Vld) immers een pleidooi om die BFW te heronderhandelen en de geldkraan naar Brussel forser open te draaien. 
• De financiën van Brussel zien er in coronatijden vreselijk uit: men kijkt aan tegen een tekort van 26 procent op de begroting voor dit jaar. Voor Vlaanderen loopt het op tot 10,9 procent, voor Wallonië kijkt men aan tegen 15,4 procent. Gatz ziet de overheidsfinanciën ook niet snel verbeteren. Want zelfs in 2024 kijkt men nog aan tegen een tekort van 12,2 procent, als er niets drastisch verandert. 
• Gatz legt een oude eis van Brussel zo opnieuw op tafel: ‘Een deel van de inkomsten uit de personenbelasting zouden moeten gebeuren op basis van waar de mensen werken’. Nu nemen pendelaars hun inkomsten immers belastingtechnisch mee. En Gatz wil dus ook een hoger deel uit de BFW. De vraag is of dat politiek allemaal realistisch is: ook de vorige rondes van de staatshervorming kreeg Brussel telkens meer geld. 
• Wat Gatz er niet bij vertelt is dat de cijfers voor de hoofdstad ook onderliggend absoluut niet goed zijn. Al sinds de jaren ’60 neemt de welvaartskloof tussen de regio’s toe: per jaar groeide het bbp in Vlaanderen gemiddeld met 2,5 procent, in Wallonië met slechts 1,8 procent en in Brussel zelfs met amper 1,4 procent. Sinds 1995 neemt dat cijfer in Brussel sterk af: de bevolking groeide er veel sneller dan de welvaart. 
• Vlaanderen telt bovendien relatief gezien een pak meer mensen die aan de slag zijn, met ‘maar’ 4,4 procent werklozen eind 2020, in volle pandemie dus. Wallonië telde op dat moment 7,7 procent werklozen, Brussel zelfs 15 procent.

Pijnlijk: China snuffelt al twee jaar in computersystemen van Binnenlandse Zaken.

• De hackersgroep Hafnium, die vanuit China opereert en vermoedelijk staatsgestuurd is, had mogelijk twee jaar lang toegang tot de computersystemen van Binnenlandse Zaken. Volgens De Standaard staat het vast dat indringers toegang hadden tot praktisch alle communicatie en interne data van Binnenlandse Zaken. Het lek zou intussen gedicht zijn, maar de eerste sporen gaan terug tot het voorjaar van 2019. De indringers zouden een zwakheid in het mailsysteem Microsoft Exchange hebben uitgebuit.
• De belletjes gingen rinkelen toen in maart verscheidene internationale instellingen melding maakten van cyberaanvallen via het Microsoftgat. Op Belgisch niveau waarschuwde het federale Computer Emergency Response Team (CERT.be) dat het om ‘rode vlag’-incidenten van de hoogste prioriteit ging. De overheidswaakhond beval toen de installatie van updates aan voor Exchange-servers die van buitenaf toegankelijk zijn.
• Vorige week nog kondigde de federale regering een ‘cyberstrategie 2.0’ aan. De ambitie is om ‘van België een van de minst kwetsbare landen van Europa te maken’, verklaarde premier Alexander De Croo (Open Vld) in een mededeling. ‘De opkomst van een steeds digitalere samenleving en het toenemend gebruik van nieuwe technologieën gaan wereldwijd gepaard met meer cyberaanvallen, maar ook – zoals de recente gebeurtenissen nogmaals hebben aangetoond – met steeds uitgebreidere en ernstigere aanvallen’, klonk het nog.
• Eerder deze maand was er de cyberaanval op het overheidsnetwerk Belnet, precies op de dag dat de Kamer vertegenwoordigers van de Oeigoeren had uitgenodigd om over de wandaden van het Chinese beleid te komen vertellen. 

Met bijdragen van Emmanuel Vanbrussel