De gemoederen lopen hoog op bij het conflict tussen de Wit-Russische dictator Aleksandr Loekasjenko en de EU-landen, in de eerste plaats Polen en Litouwen, buurlanden van Wit-Rusland. Die eerste gebruikt systematisch vluchtelingen als wapen: Loekasjenko vliegt hele ladingen Afghanen, Syriërs, Irakezen en anderen over, en brengt ze naar de EU-grens met Polen.

• Daar troepen verschillende duizenden vluchtelingen nu samen aan de grens, in erbarmelijke omstandigheden. Ze zijn levende pionnen in een vuile oorlog die Loekasjenko uitvecht met de EU, sinds die de sancties tegen zijn dictatoriaal regime hebben opgevoerd.
• De EU sloeg de afgelopen dagen terug op de manier die ze kennen: via de economische weg. Ze dreigden alle luchtvaartmaatschappijen en reisbureaus die samenwerken met de Wit-Russen om de migranten tot in Minsk en vandaar naar de grens te krijgen, zwaar te bestraffen. Onder meer Turkish Airlines, dat gebruikt werd om vluchtelingen aan te voeren, koos eieren voor haar geld. Meteen lijkt de instroom nu op te drogen.
• Maar daarmee is het lot van de duizenden aan de grens nog niet verbeterd. Over wat men daarmee moet doen is geen eensgezindheid binnen de EU. De Polen en Baltische staten willen alvast geen duimbreed toegeven aan de chantage van de Wit-Russen. De schaduw van Russisch president Vladimir Poetin, de grote vijand in Warschau, maar ook voor de Baltische staten, hangt stevig over heel het conflict.
• De Polen zijn in opperste staat van paraatheid, met het leger aan de grens met Wit-Rusland. Er wordt zelfs overwogen om het zogenaamde ‘artikel 5’ van de NAVO in te roepen: dat vraagt om solidariteit van alle lidstaten als er één lid wordt aangevallen. Maar de Polen en de Baltische staten schermen met het argument van een proxyoorlog, een de facto agressie aan hun grens.
• Hoe dan ook: de vraag of de duizenden vluchtelingen moeten toegelaten worden tot de EU speelt op. Opvallend was dat de Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) daar vrijdag een standpunt over innam: hij wil dat ze toegelaten worden tot de Europese Unie, als ze dan meteen een asielaanvraag kunnen indienen en hun dossiers snel behandeld worden. “Als er mensen, onder wie vrouwen en kinderen, bijna zitten te sterven, moet je doen wat je moet doen”, zo stelde hij aan de VRT.
• Maar de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas wil daar niet van weten: de migranten willen hoe dan ook niet naar Polen, maar uiteindelijk naar Duitsland: “De mensen die door de valse voorwendsels van Loekasjenko naar de grens gebracht zijn, moeten teruggebracht worden naar de herkomstlanden, ook zij moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Niet alleen Wit-Rusland maar iedereen die op ­zulke ideeën zou kunnen komen, moeten we duidelijk maken dat de EU niet chanteerbaar is.”
• Die lijn zou ook de Duitse kanselier Angela Merkel bewandeld hebben, in een zeldzaam telefoongesprek met Loekasjenko, dat ze gisteren voerde, en vijftig minuten duurde. Daarbij drong ze sterk aan op humanitaire hulp voor de migranten die vastzitten. Maar of dat tot een doorbraak leidt is nog niet duidelijk.
• Tegelijk belde de Franse president Emmanuel Macron met de Russische president Vladimir Poetin. Macron vroeg Poetin om te zorgen voor een de-escalatie van het conflict, zo liet de Franse president achteraf verspreiden. Maar vanuit Moskou klinkt het dat de EU maar rechtstreeks met de Wit-Russen moet onderhandelen.
• Overigens heeft Rusland een grote troepenmacht samengebracht aan de grens met Oekraïne, een ander manoeuvre dat in Europa tot grote zenuwachtigheid leidt. Daarover liet Macron gisteren verstaan “dat Frankrijk niet zal aarzelen om Kiev militair bij te staan, moest het tot agressie komen”.