Uit cijfers van het recente jaarrapport van Ombudsfin, de ombudsman voor financiële diensten, blijkt dat er almaar meer klachten zijn over banken die eenzijdig de rekeningen van klanten blokkeren. Kan een financiële instelling dat zomaar doen? Welke regels gelden er?

Ombudsfin heeft in 2021 welgeteld 189 klachten ontvangen over het blokkeren van rekeningen of het eenzijdig stopzetten van de klantenrelatie. Dat lijkt niet veel, maar de teller stond in 2020 slechts op 107.

Voorkomen witwassen en financiering terrorisme

Volgens de ombudsdienst zijn er twee belangrijke redenen waarom financiële instellingen dergelijke drastische maatregelen nemen. Ze doen dat in de eerste plaats om tegemoet te komen aan hun waakzaamheidsverplichtingen. Banken moeten namelijk ingrijpen als ze een vermoeden hebben dat een rekening (of ander bankproduct) gebruikt wordt om geld wit te wassen, terrorisme te financieren of voor verdachte transacties. In andere gevallen blokkeren banken een rekening of zetten ze de klantenrelatie stop om bepaalde risico’s af te bouwen.

In het jaarverslag merkt Ombudsfin op dat de bank zonder een reden de rekening kan blokkeren als dat zo is vermeld in het contract. In sommige gevallen mogen de financiële instellingen zelfs niet communiceren over de reden waarom een rekening is geblokkeerd. Dat is het geval wanneer er onder meer sprake is van verdachte transacties, witwassen van geld of financiering van terrorisme.

Stopzetten klantenrelatie

De blokkering is doorgaans een eerste stap die wordt gezet alvorens de bank de relatie met de klant stopzet. Net zoals bij de blokkering van rekeningen houdt de beëindiging meestal verband met de voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme.

De financiële instellingen sturen in dat geval een opzegbrief naar de klant om die op de hoogte te brengen van de stopzetting. Doorgaans hanteren de banken een opzegtermijn van twee maanden. In zeer ernstige gevallen kan de relatie onmiddellijk worden stopgezet. De banken zijn in beide gevallen niet verplicht om een motivering op te nemen in hun schrijven.

Ombudsfin merkt weliswaar op dat veel consumenten de reden willen weten waarom hun financiële instelling de relatie heeft stopgezet. “De consumenten hopen dat wij deze relatie kunnen herstellen of minstens de redenen voor de beëindiging kunnen achterhalen”, merkt de overheidsdienst op. “We kunnen een financiële instelling echter nooit dwingen een relatie met een bestaande klant in stand te houden.”

Een rechtbank in Brussel herhaalde in een vonnis in december vorig jaar nogmaals dat de tussenkomst van Ombudsfin beperkt is tot het nagaan of de formaliteiten bij de vooropzegging die in de algemene voorwaarden van de bank zijn bepaald, zijn nageleefd.

“Hoewel banken in sommige dossiers instemmen met een verlenging van de opzegtermijn om de klant de gelegenheid te geven een nieuwe rekening bij een andere bank te openen, zijn zij vrijwel nooit bereid terug te komen op hun beslissing om de relatie te beëindigen”, voegt Ombudsfin er in het jaarverslag nog aan toe.

(lb)