Zelfs een koning raakt niet altijd waar hij zijn moet. Op zijn rondreis in het Midden-Oosten raakten koning Filip en koningin Mathilde een dagje gestrand, omdat het koninklijk vliegtuig zonder piloten zat. Een verslag.

• De crew had immers bij aankomst in Abu Dhabi, de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten een ongeval gehad: het busje met piloten en bemanning werd stevig aangereden langs achter door een andere bus. Een paar leden van de crew moesten naar het hospitaal voor lichte verwondingen, maar die behandeling en de pijnstillers maakten dat de crew pas de volgende dag kon uitrukken.
• En zo bracht het koningspaar dus nog een extra nacht door in het Midden-Oosten en was hun zondag eraan. Anderzijds: zo konden ze in alle rust hun bezoek aan Dubai afwerken, waar ze de Wereldtentoonstelling bezochten, en wat langer de ‘Belgische dag’ bijwoonden.

Opvallend: Het paviljoen in Dubai moet alweer kritiek slikken.

• Die Wereldtentoonstelling is in feite niet veel meer dan een soort pretpark voor volwassenen, overgoten met de klassieke blingbling van de golfstaten: het mag allemaal iets kosten, zolang het er maar goed uitziet. De inhoud? Wat minder van belang, als er maar modewoorden als ‘duurzaam’ en ‘innovatie’ en ‘samenwerking’ vallen.
• Die Belgische dag leverde overig een heuse ‘Ommeganck’-stoet op: Brussel wordt de hele week gevierd in het Belgische Paviljoen, de Brusselse minister Pascal Smet (Vooruit) nam de honneurs waar, met als hoogtepunt dus die stoet. Een bonte verzameling opgedirkte figuranten in breugeliaanse klederdracht, inclusief steltlopers en vendelzwaaiers, onder de woestijnzon die zelfs in februari ongenadig hamert: het had iets zeer Belgisch in al zijn surrealisme.
• Op het dak van het paviljoen vloeide de Stella rijkelijk, al dronk het genodigde volk, geheel in lijn met de sfeer van Dubai, toch liever bubbels in afwachting van het koningspaar. Een crooner in hagelwitte smokingsvest zong waanzinnig luid en weinig toonvast Belgische hits, maar voegde bij gebrek aan een passend repertoire chansons dan maar Charles Aznavour toe aan zijn playlist. Ondertussen brachten obers uit Pakistan en Bangladesh hapjes van tomaat-garnaal en américain préparé.
• Toen even later zowaar ook vergane glorie Jean-Marie Pfaff opdook in het paviljoen, waarna die zich uiteraard meteen naast het vorstenpaar wurmde, waarbij hij het nodige volk opzij duwde om toch maar voor de lenzen van de meegereisde fotografen te kunnen verschijnen, bereikte de absurditeit zelfs in het excessieve Dubai een hoogtepunt: veel gekker kon het echt niet worden.
• De Arabische en Aziatische toeristen stonden ernaar te kijken als konijnen naar een lichtbak, al hoopten ze vooral op een glimp van het vorstenpaar, om hun collectie selfies aan te vullen. Die verschenen uiteindelijk, tot enthousiasme van de menigte, die niet iedere dag gekroonde hoofden van dichtbij te zien krijgt. Ze maakten bovendien tijd voor een praatje. Een enkele Belgische bezoeker testte ondertussen de frituur onderaan het gebouw. De frieten waren best te pruimen, alleen ook hier een krasje op de Belgische ziel: de andalousesaus bleek niet voorradig.
• Dat alles sloot onverbiddelijk aan bij de sfeer en aanpak waarin het Belgische paviljoen (prijskaartje: 13,5 miljoen euro belastinggeld) op die Wereldtentoonstelling lijkt te baden: een wat infantiele hang naar een vermeend glorieus verleden, doorspekt met stripfiguren, terwijl de geur van frieten en wafels uit het kraam op het gelijkvloers van het paviljoen de échte lokroep vormt.
• Nieuw was die vaststelling niet: nadat eerder al onder meer een vlammend stuk van opiniemaker Jan Callebaut was verschenen, had Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) de Belgische bijdrage bij zijn bezoek met de grond gelijk gemaakt: “oubollig en vol met cliché”. Niet geheel verrassend stelde hij vervolgens voor in de toekomst elk gewest haar eigen ruimte wil laten inrichten. Het is maar de vraag of de koning daar enthousiast van zou worden.
• Maar ook Filip ‘zijn’ ministers, die van de federale regering die in het kielzog van de koning en koningin waren meegereisd, spaarden hun kritiek niet. Pierre-Yves Dermagne (PS), de vicepremier van de Franstalige socialisten in de regering, vond het gebouw zelf wel nog dik oké, maar sloot zich vervolgens aan bij de kritiek: ”Dit kan inhoudelijk beter, dit zijn echt veel clichés, we zijn te veel naar het verleden gekeerd. We hebben echt wel meer te bieden dan chocola, wafels en friet”, zo stelde Dermagne aan de verzamelde pers.
• “Dit paviljoen is bedoeld als ontmoetingsplek. Het staat symbool voor onze gemeenschappelijke roeping om bruggen tussen culturen te bouwen, dialoog te promoten en innovatie te koesteren”, zo trok de koning ondertussen in zijn speech een blik clichés open. Maar kijk, de stelling van de politici werd in kringen rond de koning ook niet ontkracht, “de volgende keer moet het beter”, zo was daar affirmatief te horen.

Opgemerkt: Terwijl de koning de ‘glitz’ van de Golf opsnoof, belichtten zijn ministers de donkere kantjes van het woestijnwonder.

• Een koninklijk bezoek aan Abu Dhabi en Dubai, waar emirs en petrodollars de plak zwaaien, dat levert de nodige grandeur op: de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) houden als geen ander van alles wat royaal kan afstralen op hen. En dus kregen Filip en Mathilde wat verwacht kon worden: een overtal aan rode lopers en erehagen, nadat ze in Oman al met alle mogelijke egards ontvangen waren.
• Tegelijk namen de meegereisde ministers dan maar de rol op de keerzijde van de medaille in deze regio van de wereld te belichten. PS’er Dermagne legde daarbij de vinger op de wonde van de penibele arbeidsomstandigheden van het overgrote deel van de arbeiders in de Golf, terwijl minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) zonder veel reserve erop wees dat de VAE ook een thuishaven van Europese (drugs)criminelen en hun zwart geld is.
• Verlinden kwam in Dubai een protocolakkoord ondertekenen, om de politiesamenwerking rond georganiseerde misdaad te versterken. Dat is nodig, want de VAE zijn de nummer één bestemming voor verdachte geldstromen vanuit België, zo draaide Verlinden niet rond de pot, met de cijfers van haar Financial Information Processing Unit, de cel die crimineel geld probeert op te sporen, in de hand. Liefst 11 procent van die transacties vanuit België gaan naar Dubai en Abu Dhabi, de twee belangrijkste stadstaten van de federatie.
• Het is een publiek geheim dat een hele reeks criminelen uit de Antwerpse, Amsterdamse en Rotterdamse drugsmilieus, verkast is naar Dubai, om daar hun crimineel geld om te zetten in de luxe en de blingbling van de Golf. Verlinden kon dus in het kielzog van de koning alvast proberen wat meer coöperatie te krijgen van de politie- en justitiediensten ter plaatse. Rechtbanken in Dubai weigerden tot drie keer om Nordin El Hajjioui, alias ‘Dikke Nordin van den Dam’ uit te leveren aan België.
• Dermagne trok op zijn beurt dan weer naar een gigantische bouwwerf in Dubai, met de vakbonden in zijn kielzog: onder meer Gianni De Vlaminck van het ABVV en Pierre Cuppens van het ACV dook op, als onderdeel van een internationale vakbondsdelegatie. Dermagne voelde zich duidelijk goed omringd, en nam er hartelijk lachend bij dat gespreksonderwerp nummer één toch meteen de voor de vakbonden infame wet van ’96 was (die de Belgische loononderhandelingen regelt), toen ze een Belgische journalist opmerkten.
• Bijna elke arbeider in de VAE komt niet van dat land: met honderdduizenden komen ze werken vanuit de arme landen in Azië. Pakistani, Indiërs en Bangladeshi leveren werkvolk, maar net zo goed zijn er massa’s Filipijnen actief. Hun arbeidsomstandigheden zijn meer dan penibel: ze werken voor minimumlonen van iets meer dan 1.000 euro, maar moeten grote delen daarvan afstaan voor verplichte bewoning bij en eten en medische zorgen van hun werkgever. Vakbonden zijn overigens gewoon doodleuk verboden in Dubai.
• Alleen: een pak bouwbedrijven, zoals het Belgische Besix dat erg actief is in het Midden-Oosten (en onder meer ook het Belgische paviljoen in Dubai bouwde), hebben internationale akkoorden over arbeidsvoorwaarden getekend. En zo zakte Dermagne en het ABVV af naar een ‘Belgische’ werf, waar ze werden rondgeleid, tot op de hoogste, nog onafgewerkte verdiepen, van de wolkenkrabber in aanbouw.
• “Hier is een echt systeem ingesteld om de juiste voorwaarden te creëren voor de werknemers. De goede omstandigheden hier zijn een gevolg van de kracht van de samenwerking tussen Belgische bedrijven en hun werknemers thuis. Dit is het sociale model van België en het werk van de vakbonden en Besix”, zo verklaarde Dermagne voor de camera’s van de RTBF, netjes daarbij het juiste verhaal verkopend voor de achterban in België.
• Voor Besix duidelijk een triomf: een goedkeuring van minister en syndicaten. Maar de echte test wacht voor hen straks in Qatar, dat soortgelijke arbeidsomstandigheden kent, en nu de spotlight op zich heeft omwille van het WK dat eraan komt. Daarvoor bouwde Besix twee stadia. Maar de tol van het WK is om ziek van te worden, voor de arbeiders ter plaatse: zo’n 6.500 arbeiders stierven al bij die werven, zo onthulde The Guardian.
• Heel de polemiek rond het WK maakte dat de Vlaamse regering nu al besliste om een ‘diplomatieke boycot’ af te roepen over de wereldbeker: er zullen geen politici of diplomaten uit Vlaanderen gaan. Natuurlijkerwijze is het enthousiasme bij Besix bijzonder klein voor die beslissing: het zet grote druk op het federale niveau én het Paleis. Trekken zij straks dan wél naar Qatar, wanneer de Rode Duivels goed presteren op dat tornooi? Af te wachten, hoe dat afloopt.