De klimaatverandering dreigt vijftig jaar vooruitgang op het gebied van economische ontwikkeling, mondiale gezondheid en armoedebestrijding ongedaan te maken. Dat zegt een rapport van de Verenigde Naties. De rapporteurs maken daarbij gewag van een nieuw tijdperk van klimaatapartheid, waar de rijkere klassen zich met hun koopkracht uit problemen zoals armoede en ongezonde levensomstandigheden kunnen kopen.

Philip Alston, bijzonder rapporteur van de Verenigde Naties voor extreme armoede en mensenrechten, waarschuwt voor een verarming van tientallen miljoenen mensen. Dat zal volgens hem leiden tot een wijdverspreide ontheemding en honger.

Kwetsbaar

“Zelfs als de huidige klimaatdoelstellingen worden gehaald, zal de wereld niet aan de negatieve consequenties van de opwarming van de aarde kunnen ontsnappen,” waarschuwt Alston. “De klimaatverandering zal de grootste impact hebben op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen. Tegen eind volgend decennium dreigt het probleem 120 miljoen mensen in armoede te doen belanden.”

“De zwaarste impact zal men daarbij ervaren in landen, regio’s en locaties waar arme mensen wonen en werken. Zelfs in de meest optimistische situatie – een temperatuurverhoging met 1,5 graad Celsius tegen het einde van deze eeuw – zullen er zware consequenties zijn.”

“Ook onder die optimistische inschattingen zullen aanzienlijke bevolkingsgroepen met voedseltekorten moeten afrekenen,” zegt Alston. “Ze zullen ook met lagere inkomens moeten leven. Hun gezondheid zal eveneens onder grotere druk komen. Bovendien zullen velen tussen uithongering en migratie moeten kiezen.”

“Er dreigt een perverse ontwikkeling. Arme mensen zijn slechts voor een minieme fractie van de wereldwijde uitstoot verantwoordelijk. Toch dreigen ze de grootste last van de klimaatverandering te zullen moeten dragen. Bovendien zullen ze de minste mogelijkheden hebben om zich tegen de effecten van de opwarming te beschermen.”

“We stevenen af op een wereld van klimaatapartheid,” zegt Alston. “De rijken zullen kunnen betalen om aan oververhitting, honger en conflicten te ontsnappen. De rest van de wereld wordt aan zijn lot overgelaten. Men moet ook goed beseffen dat de klimaatverandering immense implicaties heeft voor de mensenrechten. Onder meer het recht op leven, voeding, huisvesting en water dreigt in het gedrang te komen.”

“Bovendien moet men vrezen voor een negatieve impact op de democratie. In hun strijd tegen de klimaatverandering dreigen vele regeringen hun onderdanen grote sociale en economische transformaties te laten accepteren. Daardoor dreigen burgerrechten en politieke rechten in het gedrang te komen.”

Mensenrechten

“Men heeft nog geen echt zicht op de impact van de klimaatverandering op de mensenrechten,” waarschuwt Alston. “Nochtans blijft er niet veel tijd meer over om catastrofale ontwikkelingen te vermijden. De situatie is veel erger dan men kon vermoeden. Wat men eerst als een absoluut catastrofale opwarming bestempelde, lijkt nu de beste optie te zullen worden.”

“Zelfs vandaag nog worden kortzichtige stappen, vaak zelfs in de verkeerde richting, gezet. De overheden komen niet tegemoet aan hun beloftes rond emissiereducties en duurzame investeringen. Fossiele brandstoffen blijken nog altijd een jaarlijkse subsidie van 5,2 biljoen dollar te ontvangen.”

“Het handhaven van de huidige koers is dan ook een recept voor een economische catastrofe,” waarschuwt Alston. “Nochtans zijn economische welvaart en ecologische duurzaamheid perfect compatibel. Wel moeten economisch welzijn en armoedebestrijding worden losgekoppeld van de emissies van fossiele brandstoffen. De uitbouw van een robuust sociaal vangnet zal noodzakelijk zijn om de onvermijdelijke schade van de klimaatverandering te kunnen opvangen.”

“Er zullen garanties moeten komen voor de toegang tot voeding, gezondheidszorg, huisvesting en waardig werk. De klimaatverandering mag niet worden gebruikt om een bedrijfsvriendelijk beleid en een doorgedreven privatisering te rechtvaardigen. Dan dreigt men immers de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en de opwarming van de aarde eerder te versnellen dan te voorkomen.”

“Men lijkt eindelijk de alarmsignalen voor een dramatische klimaatverandering te erkennen,” zegt Alston nog. “Dat mag echter niet tot gemakzucht leiden. Die erkenning mag slechts een eerste stap zijn om naar een drastische verandering te streven.”