De sociale vrede bewaren en laten zien dat de sociale partners (lees vooral: de vakbonden) gerespecteerd worden door deze regering: dat is de opdracht die Vivaldi heeft bij de grote loononderhandelingen die op tafel liggen. Gesteund door een ontketende PS-voorzitter Paul Magnette eisen de bonden meer dan de 0,4 procent loonsverhoging die volgens de wet mogelijk is. Een eerste doorbraak is nu een feit: over de verhoging van de uitkeringen raken de sociale partners het ten minste eens. Daar had de regering hen voor het blok gezet.

In het nieuws: Eindelijk is er een akkoord over de zogenaamde ‘welvaartsenveloppe’.

De details: Het budget stijgt voor de uitkeringen en pensioenen met 800 miljoen euro.

• In normale jaren zou het groot nieuws zijn: dat er in één klap 800 miljoen euro bijkomt om de laagste pensioenen en de uitkeringen te verhogen. Daardoor stijgen de minimumpensioenen ineens met 2 procent. Maar door corona zitten we in een heel ander sociaal-economisch klimaat. De kraan staat open om veel meer overheidsuitgaven te doen, naar het budgettaire plaatje wordt veel minder gekeken.
• Want terwijl de federale overheid afstevent op een record in haar oplopend tekort op de begroting, is die stijging van de pensioenen eigenlijk maar een eerste ‘kleine’ stap: de bedoeling van deze regering is om de pensioenen te laten stijgen tot minstens 1.500 euro voor iedereen.
• Maar het eerste stapje moest gezet worden, met name door de sociale partners, die het samen eens moesten worden over de zogenaamde welvaartsenveloppe. En daar liep het mis.

Wat vooraf ging: Al maanden zitten de onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers fout.

• De discussies over het interprofessionele akkoord (IPA) zitten muurvast. Dat heeft te maken met het verleden en met name de vorige regering Michel I. In die coalitie kregen de vakbonden geen voet aan de grond en werd uiteindelijk door de centrumrechtse ploeg beslist om de wet op de loonnorm van 1996 verder aan te scherpen. Daardoor kregen werkgevers en werknemers onderling veel minder marge om over loonsverhogingen te onderhandelen.
• De vakbonden hebben het over ‘sjoemelsoftware’ in de wet: een historische anomalie die ze liefst zo snel mogelijk zien verdwijnen. En ook de PS zit – onder druk van de socialistische vakbond ABVV, maar evengoed de oppositie van PTB-PVDA – helemaal op die koers: in de Kamer hebben PS en PVDA zelfs samen een wetsvoorstel ingediend om de wet van 96 te wijzigen.
• Elke onderhandeling over de lonen werd door de werkgevers ook gekoppeld aan die verhoging van de sociale uitkeringen, tot frustratie van de vakbonden. Daardoor zal alles muurvast. Vervelend voor Vivaldi, waarin de linkse partijen aan de kant van de vakbond staan, maar waar de liberalen absoluut hun bijna-heilige wet van 96 willen bewaren. Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne, tevens de PS-vicepremier, legde daarop een compromis-voorstel op tafel, dat hij had uitgewerkt met premier Alexander De Croo (Open Vld). De kern van de federale regering wil absoluut vermijden dat het conflict binnensijpelt in de ploeg. Maar opnieuw Magnette torpedeerde die poging, door luidkeels achter de bonden te gaan staan.
• Die beslisten daarop te gaan staken: een unicum in tijden van corona in Europa, dat België dus al meemaakte. Maar de staking werd, zelfs in tijden van telewerk, behoorlijk goed opgevolgd en de bonden voelen zich gesterkt

The big picture: Deze regering durft wel druk te zetten op de sociale partners.

• Maar Dermagne bleef niet bij de pakken zitten: hij legde, met steun van de regeringstop, een ultimatum op tafel. Enerzijds moest de welvaartsenveloppe geregeld zijn tegen vandaag, anderzijds moet tegen 1 mei een deal over de loonsverhogingen voor bepaalde sectoren, die meer dan 0,4 procent kan zijn, ook rond zijn.
• Op de valreep gaan vakbonden en werkgevers nu met dat eerste stapje akkoord. Veel onderhandelen was er ook niet aan, als je een zak geld mag uitdelen.
• Maar het is meer dan symbolisch. De regering Vivaldi doet zo wel wat de Zweedse ploeg onder voorganger Charles Michel (MR) eigenlijk nooit durfde: de sociale partners het mes op de keel zetten. Dat had alles te maken met de andere verhoudingen in die regering. N-VA en Open Vld duwden daar telkens het beleid naar rechts, terwijl de MR, maar zeker ook CD&V en hun toenmalige boegbeeld en minister van Werk Kris Peeters (CD&V) er alles aan deden om de sociale partners, en vooral de vakbonden daarin, het hof te maken. Het effect was dat verandering bijzonder traag verliep.
• Terwijl er dus jarenlang geen forcing gevoerd is, gebeurt dat nu wel, vanuit de federale regering. Dat het uitgerekend door een PS-minister gebeurt, is geen toeval: zij staan veel sterker ten opzichte van de vakbonden, om hun tanden te tonen.
• Maar tegelijk is het uiteraard gevaarlijk voor Dermagne om z’n nek uit te steken. Want het is allerminst duidelijk of de sociale partners erin slagen om tegen 1 mei een deal te vinden, nadat de zaak helemaal is geëscaleerd. Het compromis dat de regering voor ogen heeft, om via een koninklijke besluiten eigenlijk systematisch de wet van 96 te omzeilen, blijft oplapwerk in ogen van de vakbonden. Zij willen het vervloekte werkstuk gewoon weg.

Tegelijk genoteerd: De relatie tussen FGTB en de PS blijft toch speciaal.

• De socialistische vakbond ABVV, met haar oersterke FGTB-vleugel, heeft door de herintrede van de PS in de federale regering plots weer een veel relevantere rol. In de vorige vijf Zweedse jaren stonden zij politiek gezien quasi buitenspel. Hun starre houding (ze gingen Michel I ‘kapot staken’) deed er ook niet veel goeds aan.
• Maar in Wallonië zelf bleven ze al die tijd uiteraard een machtsfactor. Alleen is met de politieke komst van de communisten in Franstalig België ook de vakbond zelf geradicaliseerd: binnen FGTB zijn trossen leden, maar ook hele kaders, onder invloed van die PTB-PVDA en haar electorale succes stevig opgeschoven.
• Tekenend is de positie van Jean-François Tamellini, de grote baas van FGTB, over het nieuwste relanceplan van de regering Di Rupo in Namen. Dat ‘Get Up Wallonia!’ is de zoveelste poging, na de Marshall-plannen van de Waalse regering, om via een grootschalige aanpak economisch de boel nieuw leven in te blazen.
• Maar het blijft blijkbaar vooral toch een ideologisch oefening, als we Tamellini moeten geloven. ‘We zijn op een scharniermoment gekomen: kantelen we richting een socialer en ecologischer beleid, dan kan men op ons rekenen. Of gaan we richting een meer liberale politiek en riskeert men sociale spanning en tijdverlies?’ zo vraagt de vakbondsleider zich af in Le Soir.
• Die vraag geldt overigens evengoed voor het relancebeleid federaal. Met het Europese investeringsplan komen plots miljarden in de richting van de verschillende beleidsniveaus in België. Maar de keuzes die men daarbij zal moeten maken – onder meer met verdere hervormingen op de arbeidsmarkt, aanpassingen in het systeem van de werkloosheidsuitkeringen, een modernisering van de pensioenen of een grote fiscale hertekening – zullen de economische richting voor het volgende decennium bepalen. De Vivaldi-ploeg was bij haar aantreden, midden in corona-crisis, alvast erg ambitieus: ze mikten op een werkzaamheidsgraad van 80 procent tegen 2030. Daar zitten we op dit moment ver van.
• Alleen, concreet staat weinig of niets in het regeerakkoord over hoe men die ambitie wil realiseren. Tenzij misschien dan dat het moet gaan via, opnieuw, ‘overleg met de sociale partners’. Het probleem wordt dus voor zich uit geschoven.

Een discussie losbarst: Hoe zit het met de statutenwijzigingen bij CD&V, en vooral het bredere plaatje?

• Zowat elke partij in het centrum is volop aan het hervormen: bij Open Vld zijn ze op zoek naar een nieuwe naam en een nieuw elan, die het project van premier Alexander De Croo met Vivaldi beter moeten belichamen.
• Bij de socialisten zijn ze al van naam veranderd en heten ze ondertussen ‘Vooruit’. Dat leverde overigens voor het gelijknamige kunstencentrum in Gent een hoop hommeles op, maar na oproepen van onder meer Daniël Termont (Vooruit) ziet het ernaar uit dat ze hun oude naam ‘De Vooruit’ nu gewoon gaan behouden.
• Bij CD&V flirt men ook met een naamsverandering, al schuift men die operatie aan het hoofdkwartier op de Wetstraat 89 voor zich uit: de voorzitter wil er voorlopig niets over zeggen.
• Maar ondertussen is er wel een kleine paleisrevolutie bezig: de statuten van de partij worden gewijzigd. En iedereen die politiek volgt, weet dat zoiets geen banale kwestie is: het bepaalt hoe het machtsspel wordt gespeeld.
• De hervormingen die CD&V-voorzitter Joachim Coens wil doorvoeren, mogen geen verrassing zijn. Zo krijgen de lokale sterke mannen, de burgemeesters, meer interne macht. Er komt een betere procedure om de ministers aan te duiden, ook federaal.
• Maar uiteraard zijn er ook verliezers: de ouderen, de vrouwen, de jongeren, elk hebben die binnen CD&V hun werking, die verankerd zat in een vertegenwoordiging in het partijbestuur. Dat dreigt weg te vallen en dit pikken velen niet.
• Op het partijbestuur maandag waren nogal wat kritische stemmen te horen dus. Maar Coens is niet onder de indruk: hij wil duidelijk doorzetten met de hervorming die is ingezet.
• Op Radio 1 vanmorgen gaf vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) hem alle steun: ‘Het is goed dat er een discussie is binnen de partij.’ Van Peteghem was destijds de hoofdauteur van het rapport van de ‘Twaalf Apostelen’, dat een grondige hervorming bepleitte voor de partij.
• Tegelijk gaf Van Peteghem ook een signaal: Deze discussie gaat nu over de statuten, dat is één element van de analyse. ‘Maar het inhoudelijk traject is veel belangrijker‘, zo stelde hij. En daar blijft een groot deel van de partij toch op haar honger, zo is in de wandelgangen te horen.
• Want CD&V blijft worstelen met een gebrek aan profiel. En de analyse die Coens overal maakt dat men kiezers moet gaan terughalen bij de twee electorale groepen die men kwijt is geraakt – aan de groenen en aan Vlaams Belang – die wordt niet altijd gedeeld in eigen rangen. ‘Nabijheid als toverwoord is geen mirakeloplossing voor alles’, zo is bij een topper te horen.

Oepsie: De MR toetert over de voordelen van e-sport, maar blijkt zich daarbij te baseren op een fake nieuwssite.

• De afgelopen dagen was Georges-Louis Bouchez (MR) weer volop aan het communiceren, deze keer over e-sport. Want volgens Bouchez is gaming ondertussen een grotere economische sector dan de cinema, en de Franstalige liberalen willen die tak een hart onder de riem steken.
• Zelf kroop Bouchez meteen achter het scherm van een virtuele raceauto om z’n campagne kracht bij te zetten. De obligate stroom tweets met bijpassende foto’s volgde.
• Alleen blijkt ondertussen dat de MR-studiedienst, het centrum ‘Jean Gol’, behoorlijk naast de bal klopt, als het gaat over het intellectueel onderbouwen van het pleidooi voor gamen. Immers: ze schermden bij de MR met een studie van onderzoekers van het pediatrisch instituut Niort, die stelden dat ‘een kind dat thuis over een gameconsole beschikt, tot vier keer minder kans heeft om op school te blijven zitten dan iemand die geen videospelletjes speelt.‘
• Alleen, dat instituut Niort bestaat gewoonweg niet, zo onthulden twitteraars. De studie is een broodje aap. Meer zelfs, het is onderdeel van een project van één van de oprichters van Wikipedia, om aan te tonen hoe makkelijk het is om fake onderzoeken te laten valideren online.

In de gaten houden: De Russische militaire opbouw aan de grens met Oekraïne is groter dan in 2014.

• Het is een beetje een ver-van-ons-bed-show, met Corona die alle aandacht opslorpt in de media. Maar aan de grenzen van Europa, tussen Oekraïne en Rusland, is sprake van enorme militaire spanning.
• De chef Buitenland van de Europese Unie, Josep Borrell, had het gisteren over liefst 150.000 Russische militairen, die klaar staan aan de oostgrens van Oekraïne, al susten zijn diensten achteraf dat het er ‘maar’ 100.000 zijn.
• Bij het Pentagon willen ze geen cijfers kwijt, aldus Reuters, maar ‘het gaat om een groter aantal dan wat in 2014 klaar stond‘, zo stelt een woordvoerder daar. Toen annexeerden de Russen met één krachtige militaire actie de Krim en pakten een historisch ‘Russisch deel’ van Oekraïne weer voor zichzelf.
• De Russen zelf beweren dat het om een trainingsoefening gaat, maar het is reden genoeg voor de hoogste niveaus in Europa en de VS om bijzonder gealarmeerd te zijn.
• De nieuwe Amerikaanse president Joe Biden heeft de afgelopen maanden weinig doekjes gewonden om de positie ten opzichte van het regime van Vladimir Poetin. Het feit dat de Russen zich zo gemoeid hebben in de Amerikaanse verkiezingen, zowel in 2016 als 2020, met hacking en andere pogingen om de race te beïnvloeden, ligt bijzonder zwaar op de maag.
• Maar tegelijk worden de Russen niet langer als vijand nummer één beschouwd, die ‘eer’ is vandaag voor China. De strijd met Moskou is dus eerder een achterhoedegevecht, de aandacht eigenlijk niet waard. Het heeft er alle schijn van dat Poetin dit niet zomaar laat gebeuren.
• Het oosten van Oekraïne blijft bezet gebied, waarbij pro-Russische rebellen in een soort afgescheurde satellietstaatjes de plak zwaaien. Anders dan de Krim werd dit gebied (nog) niet door Rusland geannexeerd.
• De vraag is hoe de EU naar heel het conflict kijkt, in de eigen achtertuin. Zeker in Polen en de Baltische staten is er de afgelopen jaren steeds meer tegenkanting gekomen om Rusland zomaar te laten doen. Maar tegelijk bakt onder meer Victor Orban van Hongarije zoete broodjes met de Russen. 

Zoals verwacht: De politieke schade van de zaak El Kaouakibi loopt breed en diep.

• Bij Open Vld houden ze zich bijzonder stil de afgelopen weken over hun voormalige parlementslid Sihame El Kaouakibi. Want de outfall van de fraudezaak is, politiek gezien, op dit moment voor het Antwerpse stadsbestuur, met daarin vooral de N-VA als mikpunt. Daar duwde men vanuit de Vlaamse liberalen al langer op.
• Want hoe is het immers zo ver kunnen komen, dat de stad Antwerpen voor miljoenen euro’s is opgelicht? Vrijdag nog maakte burgemeester en N-VA-voorzitter Bart De Wever er een algemene verantwoordelijkheid van: ‘Dit is de collectieve verantwoordelijkheid van het vorige schepencollege, een stukje van het huidige college en zelfs van de hele gemeenteraad, die dit meestal eenparig heeft toegejuicht’, zo stelde die.
• Maar in de koekenstad komt de druk toch op N-VA te liggen. Huidige oppositiepartijen CD&V en Groen vinden dat toenmalig schepen van Jeugd Nabilla Ait Daoud (N-VA) en toenmalig en huidig schepen van Financiën Koen Kennis (N-VA) politiek verantwoordelijk zijn. ‘Als het gaat om oplichterij moeten we eerst naar de oplichter kijken‘, zo verdedigde Kennis zich maandag bij Radio 2.
• Hij denkt niet aan opstappen. Dat is wel wat Vlaams Belang had geëist. Zij willen een bijkomend onderzoek van Audit Vlaanderen.
• PVDA-voorzitter Peter Mertens viseert dan weer De Wever zelf: ‘Hij gaat er prat op dat hij de boekhouding ‘van elke viswinkel in Borgerhout’ kent, maar hier werpt zijn bestuur 1,2 miljoen euro over de balk zonder de minste controle. Nochtans heeft de stad met de AG Vespa een gemeentebedrijf dat perfect zulke renovaties zelf kan beheren.’

Ten gronde: De omvang van de fraude wordt ondertussen duidelijk.

• De interne audit van de stad Antwerpen is ondertussen wel echt vernietigend. Sihame El Kaouakibi kon zonder al te veel controles voor miljoenen euro’s bijkomende subsidies bekomen voor de bouw van het Urban Center, het danscentrum van haar vzw Let’s Go Urban, op het Antwerpse Kiel.
• Aan twee op de drie ingediende facturen hangt een geurtje, samen goed voor een bedrag van 2,47 miljoen euro, zo blijkt uit fragmenten van de interne audit van de stad Antwerpen die Business AM kon inkijken.
• De doorlichting van circa 60 bladzijden, waarvan de voorbije dagen al een deel uitlekte, schetst in detail hoe El Kaouakibi voor zowel grote als kleine kosten tal van subsidies aanvroeg en verkreeg.
• Opmerkelijk is dat een deel van het overheidsgeld ook naar vergoedingen voor familieleden vloeide. Maar de kern van het dossier draait om 2 vragen rond het bouwproject zelf: hoe kon ze plots dergelijke grote verhogingen krijgen, en hoe kreeg ze zoveel facturen erdoor zonder deftige controle daarop? Alle details leest u daarover hier.
• Van El Kaouakibi, die in het verleden zo gretig de media zocht en vond, is ondertussen niets meer vernomen. Her en der duikt de kritiek op dat ook de pers de afgelopen jaren allerminst kritisch omging met het parlementslid en haar ‘succesverhaal’.
• Dat bovendien in de Zevende Dag zondag op VRT wel Els Van Doesburg namens N-VA opdook, terwijl in de Antwerpse coalitie onder N-VA, Vooruit en Open Vld was afgesproken dat enkel De Wever zou communiceren, leidde tot wat irritatie binnen de coalitie: iets wat men op dit moment kan missen als kiespijn. De zaak werd afgedaan als een ‘misverstand’, maar het duidt erop hoe gevoelig het momenteel ligt in Antwerpen.

met bijdrage van Emmanuel Vanbrussel