Na maanden van onderhandelen met Rusland, mag het Internationale Atoomagentschap (IAEA) dan toch een team sturen naar de door Rusland bezette kerncentrale in Zaporizja. Het team vertrok maandagochtend. Dat meldde IAEA-topman Rafael Grossi zelf op Twitter.

“Het is eindelijk zover, de ‘Support and Assistance mission’ van de IAEA is onderweg naar Zaporizja. We moeten de veiligheid en beveiliging van Oekraïne en Europa’s grootste nucleaire installatie beschermen. Trots dat ik deze missie mag leiden die later deze week in de kerncentrale is”, deelde Grossi triomfantelijk mee op Twitter.

Precaire situatie

De situatie in de kerncentrale is echter precair. De centrale werd al aan het begin van de invasie overgenomen door Rusland, en sindsdien werken de medewerkers met de geweerloop tegen het hoofd. Rusland gebruikt de kerncentrale ook als militaire basis, en slaat er onder meer munitie en landmijnen op. Ook kon waargenomen worden dat militaire vrachtwagens in de turbinehal stonden geparkeerd, zeg maar het hart van de centrale.

Daarnaast komt de centrale regelmatig onder raketvuur te liggen, waarbij op een gegeven moment een deel van de centrale moest stilgelegd worden. Rusland wijst met de beschuldigende vinger naar Oekraïne, maar van minstens één raketaanval werd bewezen dat deze afkomstig was van Enerhodar, een stadje naast de centrale dat in Russische handen is. De Verenigde Naties riep Rusland al op de kerncentrale te verlaten om een gedemilitariseerde zone in te stellen in de perimeter rond de centrale. Dit voorstel viel echter op koude stenen.

Meltdown zoals Fukushima

Alsof ontploffingsgevaar en raketinslagen nog niet genoeg is, werd de centrale vorige week nog losgekoppeld van het Oekraïense net. Uitbater Energoatom gaf aan dat een transmissielijn twee keer werd onderbroken, de andere lijnen waren al beschadigd door Russische beschietingen. Twee dagen later werd de centrale, gelukkig voor vier miljoen Oekraïense huishoudens die voor hun elektriciteit afhankelijk zijn van de kernenergie uit Zaporizja, terug aangekoppeld.

Rusland heeft echter ook al de wens uitgesproken om de centrale definitief los te koppelen van het Oekraïense net, en aan te sluiten op het netwerk naar de Krim en de Donbas. Dit is echter een gevaarlijke operatie: de lijnen met Oekraïne moeten worden onderbroken, waarna de centrale tijdelijk enkel draait op een noodgenerator op diesel om de nucleaire staven te koelen. Als dit systeem niet werkt en de reactoren oververhit raken, dreigt een nucleaire meltdown, zoals ook in Fukushima plaatsvond. Zover komt het voorlopig echter niet.

(lb)