De James Bond van de analysesoftware, de fantasie van elke politiedienst en gevaarlijk, zeer gevaarlijk in de verkeerde handen. Palantir, het bedrijf van Paypal-alumnus Peter Thiel weet alles over u, en is overal.

Het schijnt niemand opgevallen te zijn, maar Palantir heeft een plekje veroverd in de meeste geheime diensten van het westers halfrond en op de politiedienst van de Verenigde Staten. Europol werkt ermee, de CIA werkt ermee en het Pentagon werkt er tot eigen frustratie mee. Toch is het zowat het meest geheimzinnige bedrijf ter wereld, gerund door een van de bekendste ondernemers van de planeet.

Wat doet Palantir

Wat is Palantir precies? Eigenlijk is het een data-analysebedrijfje, maar dan wel een met een superheldencomplex. Precies weten wat de software doet, is onmogelijk, maar in essentie verkoopt Palantir twee softwares en services. Gotham en Foundry. Het bedrijf mikt met beide softwares expliciet op wetgevende en militaire machten.

Gotham, we hadden het al over het superheldencomplex, moet u zien als een immense database. Of liever: een database die informatie trekt uit beschikbare databases en die gegevens overzichtelijk maakt, zoekbaar. Van heterogene lijsten, pakweg een zwarte lijst met wapenhandelaars en een lijst pizzabakkers met achterstallige belastingen, maakt Gotham een volledige kaartenbak.

Maar met die kaartenbak alleen heeft u niets, dus heeft u ook Foundry nodig. Wie met Foundry gewerkt heeft, vergelijkt het systeem al eens met de bordschemas die in detectiveseries aan de muren hangen. Pinnetjes, post-its en draad verbinden verdachten, locaties, nummerplaten en vage fotos aan elkaar tot er zich een patroon aftekent. Dat is de macht van Foundry, en daar zit de voorspellende kracht van Palantir.

Criminelen en terroristen vatten

Met die gecombineerde software is het niet alleen, in theorie, mogelijk om vlot criminelen te vatten. Het systeem doet ook aan forward mapping waardoor het ook patronen in de toekomst uittekent. Getuige daarvan is een project in Irak, waarbij Palantir locaties van bermbommen accuraat voorspelde. In een dystopischer scenario voorspelt Palantir Minority Report-gewijs misdaden voor ze gebeuren.

Dat klinkt alvast alsof het een enorme inbreuk op uw privacy kan veroorzaken. Als dat zo is, lijkt het kwaad al geschied. Palantir wordt gebruikt voor Covid-tracking door de Britse en Franse overheid. Europol werkt met Palantir voor een anti-terreurprogramma. Zelfs als het programma gebruikt wordt binnen de grenzen van het wettelijke, komt het toch meer over u te weten dan u wil. Als er bijvoorbeeld naar uw echtgenoot gezocht wordt in een database, weet Palantir niet alleen dat uw echtgenote met u getrouwd is, maar ook omgekeerd enzovoort. Aangezien alle databases aan elkaar verbonden zijn, krijgt u al snel een Big Brother-gevoel.

Hoe komt het dan dat Palantir zo alomtegenwoordig is, en toch zo onder de radar blijft? Het antwoord heeft een naam: Peter Thiel. Zijn invloed is cruciaal. Van Palantir wil hij software maken die onvermijdelijk, incontournable is.

Van fraudetool tot allesziende bol

Peter Thiel is geen rockster zoals zijn mede-PayPaller Elon Musk. Als hij in entertainment zou werken, was hij eerder de manager of producer dan de rocker. Hij staat aan de wieg van PayPal, waarvan de alumni zich overigens allemaal een weg door Silicon Valley banen. Daar wordt ook de eerste incarnatie van Palantir geboren. PayPal is maandelijks zowat een miljoen dollar kwijt aan frauduleuze transacties. Thiel en co. zetten een systeem op dat patronen zoekt om fraude sneller op te sporen.

Het is Alex Karp, een werknemer van PayPal, die Thiel attent maakt op de groeimogelijkheden van de fraudedetectie. Thiel gelooft in het idee en hij en Karp zetten een bedrijfje op. De start-up Palantir wordt in 2004 boven de doopvont gehouden. Fantasyliefhebbers herkennen de naam van het bedrijf als een soort steen uit Lord of The Rings, die heden en toekomst laat zien. Spoilers: in Lord of the Rings lijkt vooral de vijand er profijt mee te rapen.

Van CIA tot Pentagon

In 2004 zijn we al in post-9/11-tijden. De CIA is wanhopig op zoek naar een methode om verbanden te leggen die een volgende aanslag kunnen vermijden. Palantir is er op de juiste plaats op het juiste moment.

Dat is meteen het startschot voor Palantir. De start-up werkt samen met de intelligentiediensten om bommenpatronen uit te tekenen en vooral criminelen te vangen. Palantir claimt een belangrijke rol bij het vatten van Osama Bin Laden.

Na de operaties met de CIA en FBI keert Palantir zich naar de zakenwereld. Dat lijkt een thuismatch voor de gekende Thiel. Hij krijgt een voet binnen bij JP Morgan Chase, dat op zoek is naar een manier om interne fraude op te sporen. Metropolis, Palantir voor banken zeg maar, wordt samen met 120 ingenieurs die het datasysteem kunnen bedienen, gedropt op de dorpel van de zakenbank.

Onder de auspiciën van Peter Cavicchia, een voormalige agent bij de geheime dienst, eet Metropolis alle e-mails, documenten, chatberichten en telefoongesprekken binnen de bank op. Het duurt enkele jaren aan ongebreideld spioneren tot in 2014 Cavicchia op de vingers wordt getikt. JP Morgan Chase zet de samenwerking met Palantir stop omdat letterlijk iedereen onder de loep ligt.

Intussen blijven Thiel en Karp klanten vergaren. Dat doen ze uitdrukkelijk ‘zonder enige salesmensen aan boord’, dixit Thiel. Dat gaat niet altijd goed. Coca-Cola, Nasdaq en American Express halen Palantir binnen om uiteindelijk toch het contract te verbreken. Maar achter de schermen gaat het hard: 40 procent van de contracten van Palantir zou volgens persbureau Bloomberg overheidsgebonden zijn. Grootbanken blijken geen fan, Metropolis wordt afgeschaft. Maar overheden zijn gek op Palantir.

Nochtans is Peter Thiel, intussen 52, geen onbesproken figuur. Hij liet ooit in een essay voor Cato Institute optekenen dat hij ‘niet langer gelooft dat vrijheid en democratie compatibel zijn’. Thiel gelooft niet dat dictatoriale regels noodzakelijk zijn, hij wil overheden wel betere tools geven om pakweg terroristen op te sporen.

Cambridge Analytica tot Europol

Zijn klanten komen dan ook door zijn connecties. De bekendste is wellicht die met Facebook enerzijds en die met de Amerikaanse president Donald Trump anderzijds. Die zorgen voor schandalen, maar er ontspint zich ook een web waarin Palantir een onvermijdelijke bondgenoot wordt.

Thiel was een vroege investeerder in Facebook, hij zit er trouwens nog steeds in de raad van bestuur. Palantir staat in naam volledig los van Facebook, maar een Palantir-medewerker was wel mede-verantwoordelijk voor het Cambridge Analytica-schandaal. De man werkte er in zijn vrije tijd aan, klonk de officiële verdediging, maar de link was gelegd. Het is maar een voorbeeld van de vele kleine draadjes in het web van Thiel. Facebook is natuurlijk ook nooit groot geworden door het geheimhouden van gegevens, integendeel.

Hetzelfde is te zeggen voor de link met Trump en het Pentagon, al is die tussen Thiel en de president wel kristalhelder. Thiel gaf 1,25 miljoen dollar aan de campagne van Trump. Anderzijds is Palantir-CEO Karp geen uitgesproken Republikein, integendeel. Maar Thiel heeft niet minder dan drie Palantir-gelieerde ex-medewerkers bij ex-minister van Defensie James Mattis gezet: Kevin Harrington, Justin Mikolay en Michael Kratsios. Zij zitten op verschillende posten dicht bij de minister en helpen er wetten opstellen.

Zij zijn er natuurlijk niet rechtstreeks verantwoordelijk voor dat het Pentagon nu ook noodgedwongen gebruik maakt van Palantir. Thiel zei ooit, dat weet Politico, dat het hem niet kon schelen dat het Pentagon hem niet leuk vond. ‘Als we met genoeg partijen samenwerken, kunnen ze op de duur niet anders.‘ Maar zijn persoonlijke connecties met de intussen overleden senator John McCain zorgden wel voor vriendelijker taalgebruik in de wetgeving, ten voordele van privébedrijven.

Die zorgden op hun beurt ervoor dat Palantir in 2016 een rechtszaak tegen het Pentagon won. Het interne analysesysteem van het Pentagon was duurder en dus mocht Palantir overnemen, oordeelde de rechter. Intussen sloot Thiel een deal met Europol en zette hij ruim 1.000 analisten in bij ettelijke honderden politiestations aan de westkust van de Verenigde Staten. Intussen zit Palantir veilig genesteld in het hart van de militaire dienst van de Verenigde Staten.

Daar blijft het natuurlijk niet bij, om goed te werken moet het Palantir-net zich snel sluiten. In Frankrijk werk Palantir al samen met de anti-terreureenheid. Ook Europol werkt sinds 2016 samen met het kind van Thiel en Karp. Een vaste klant van het bedrijf is de dienst Volksgezondheid van de Verenigde Staten, om fraude bij Medicaid op te sporen, net zoals de immigratiedienst ICE.

Op hun beurt gebruikt het Verenigd Koninkrijk nu Palantir om corona onder controle te houden. Daarmee is de cirkel rond: publieke Facebookdata, uw gezondheidsgegevens via Merck en Medicaid en uw nummerplaat en bewegingen via Europol. Dat is allemaal geen probleem, blijkbaar. Want hoe gevaarlijk kan Palantir zijn, als zowel Europol als het Pentagon de dienst al gebruikt? Vertrekken bij Palantir kan niet. Zodra het contract verbroken wordt, verdwijnen namelijk alle data mee met het bedrijf, terug naar de donkere toren van het hoofdkwartier van Thiel en co.

Palantir weet dus reeds alles van u. Van een boete tot uw vakantielief, alles wat u op sociale media openbaar heeft gedeeld, uw verkeersboetes en de aankoop van uw huis. Binnenkort gaan die gegevens naar de beurs, het is te zeggen, Palantir dient vermoedelijk in 2020 nog zijn aanvraag voor een beursgang in. Het bedrijf wordt gewaardeerd op bedragen die variëren tussen 6 miljard en 20 miljard dollar. Het grootste probleem, financieel dan? Palantir laat vooralsnog niet in de boeken kijken, al tankte het vrijdag nog snel 500 miljoen dollar bij een Japanse zakenpartner. In de toekomst kijken kan ook niet, als een van de meest geheime bedrijven ter wereld. Hoe dat afloopt, kan zelfs de glazen bol van Palantir niet zien.