De voorlopige overeenkomst die onlangs werd bereikt om het schuldenplafond van de Verenigde Staten te verhogen, zal het probleem niet doen verdwijnen. Partijdige strubbelingen over de federale schuldlimiet zijn een voorspelbaar kenmerk geworden van het Amerikaanse politieke leven. En terwijl sommigen de schuld geven aan een slecht ontworpen regel, gaat dat argument voorbij aan het punt.
De echte bron van het probleem is dat politici tegenwoordig weinig stimulans hebben om compromissen te sluiten. In een omgeving met kiesdistricten en ideologisch gekleurde traditionele en sociale media (versterkt door bots, algoritmen en economische prikkels) zal de instabiliteit in de nabije toekomst alleen maar toenemen. Dat zou kunnen betekenen dat de overheid vaker haar deuren sluit of dat de onafhankelijkheid van de centrale bank meer wordt ingeperkt. Met de voormalige Amerikaanse president Donald Trump in het vizier om na de verkiezingen van 2024 terug te keren in het Witte Huis, wie weet wat nog meer.
Het idee dat het overschrijden van de schuldlimiet de VS zal dwingen om onmiddellijk in gebreke te blijven bij het nakomen van hun obligatieverplichtingen is een leugen. De regering ontvangt meer dan genoeg belastinggeld om de rente op de schuld te betalen, en het schuldplafond vormt geen belemmering voor het doorrollen van schulden die vervallen.
Moeilijke keuzes
Natuurlijk zou de overheid niet meer mogen uitgeven dan ze verdient, want dat kan niet zonder nieuwe schuld uit te geven. Dus de schatkist zou voor moeilijke keuzes komen te staan. Aangezien niemand de sociale zekerheid of Medicare wil aanraken, zou het noodzakelijk worden om betalingen op andere posten uit te stellen of terug te schroeven, wat zou kunnen leiden tot een gedeeltelijke sluiting van de overheid (wat niet de eerste keer zou zijn).
Niets zou de Amerikaanse schatkist dwingen om bestaande schulden van de VS niet langer te honoreren en het wereldwijde financiële systeem in chaos storten. Dit kan alleen gebeuren als de impasse zo lang duurt (maanden?) dat de politieke druk explodeert.
Dat is wat typisch gebeurt in opkomende markten met schulden, waar regelrechte wanbetaling meestal plaatsvindt lang voordat het vermogen om te betalen daadwerkelijk de beperking is. In tegenstelling tot de opkomende markten, waar de schulden vaak in buitenlandse valuta luiden en het vermogen van de staat om belastingen te heffen sterk beperkt is, kunnen de VS meer schulden uitgeven door met een toverstokje te zwaaien, hoewel te snelle uitgaven de inflatie zouden aanwakkeren.
Riskante machtsgrepen
Sommige van de ideeën die zijn geopperd om het schuldplafond te omzeilen zijn zeer riskante machtsgrepen die averechts kunnen werken. Een beroep op het Veertiende Amendement kan bijvoorbeeld door het Hooggerechtshof worden verworpen. En veel eerder dan dat zou gebeuren, zouden de Republikeinen kunnen weigeren om de basisuitgaven voor de overheid goed te keuren. Een munt van een triljoen dollar slaan en bij de Federal Reserve deponeren om het Congres te omzeilen, zou de centrale bank in een onhoudbare positie brengen.
Het debat ging nooit over schuld, maar over macht. Als de Republikeinen in 2024 aan de macht komen en uiteindelijk het Huis, de Senaat en het presidentschap controleren, zullen ze ongetwijfeld een grote belastingverlaging willen doorvoeren, waardoor de schuld nog hoger wordt. Als de Democraten het Huis terugnemen en het presidentschap en de Senaat behouden, is er weinig twijfel over dat zij de schuldfinanciering zullen willen gebruiken om de omvang van de overheid uit te breiden.
Conservatieven denken dat tekorten veroorzaakt door belastingverlagingen er niet toe doen omdat zij werk en ondernemerschap stimuleren, waardoor voldoende groei wordt gegenereerd om de schuld later terug te betalen. Linkse economen betogen dat zelfs zonder dergelijke stimulerende effecten de groei meestal groter zal zijn dan de rentebetalingen, zodat de schuldenlast nooit iets zinvols wordt om je zorgen over te maken.
Verbijsterend naïef
Het idee van beide zijden dat schulden altijd gratis zijn zolang ze op de “juiste” manier worden gebruikt, is verbijsterend naïef. De reële (voor inflatie gecorrigeerde) rente was sterk gedaald na de financiële crisis van 2008-09, bleef laag gedurende het daaropvolgende decennium, en daalde opnieuw sterk tijdens de pandemie. Maar nu zijn toekomstgerichte maatstaven voor de reële rente, zoals tienjarige, aan de inflatie aangepaste staatsobligaties, in alle geavanceerde economieën veel hoger dan tijdens de jaren van de pandemie. Bovendien is de wereld instabieler geworden en is het zeer waarschijnlijk dat veel westerse landen hun defensie-uitgaven zullen moeten verhogen, waardoor de begrotingen nog meer onder druk komen te staan.
Volgens de ongegeneerde Democratische commentatoren hebben de Republikeinen voor 100% schuld aan de recente impasse. Dat is waar. Het is ook waar dat president Joe Biden campagne voerde als een centrist en vervolgens twee jaar met flinterdunne wetgevende meerderheden gebruikte om generatieveranderingen in het beleid door te voeren die het land nog jaren zullen beïnvloeden. De Republikeinen willen sommige van deze veranderingen herzien.
Democraten werpen tegen dat de Republikeinen proberen te voorkomen dat de regering leent voor uitgaven die het Congres al heeft goedgekeurd. Dat is onzin; de regering kan altijd haar lange termijn uitgaven plannen herzien. Maar een effectieve regering zou manieren moeten kunnen vinden om langlopende uitgavenafspraken te maken die niet voortdurend worden herzien.
De laatste last-minute deal om het Amerikaanse schuldenplafond te verhogen doet dat niet. Integendeel, met het land op weg naar een Biden-Trump rematch volgend jaar – een wedstrijd die Trump wel eens zou kunnen winnen – zal elke wapenstilstand waarschijnlijk van korte duur zijn.
Kenneth Rogoff is voormalig hoofdeconoom van het Internationaal Monetair Fonds en hoogleraar economie en overheidsbeleid aan Harvard University.
Copyright: Project Syndicate, 2023.
www.project-syndicate.org
