Vivaldi blijft kreunen onder haar begrotingsverhaal: de Europese Commissie laat nu al verstaan dat de doorlichting van volgende week bijzonder negatief wordt voor België. Daarbij viseert Europees Commissaris Valdis Dombrovskis niet toevallig dit land: we hebben in 2023 het hoogste tekort, én de uitgaven stijgen het snelst. Dat is vooral problematisch, omdat die uitgaven niet gericht zijn. En ze zijn contradictoir met wat tegelijk op monetair vlak gebeurt, zo zegt de Commissie: de Europese Centrale Bank verhoogt net de rentes, en draait de kraan dicht. Dat zijn twee bewegingen die elkaar tegenwerken. Tegelijk moet premier Alexander De Croo (Open Vld) vanmiddag in het vragenuurtje fors aan de bak, over de stoelendans met die Belgische begrotingscijfers deze week. Dat bracht hem stevig in conflict met zijn partijgenote, staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open Vld). Haar optreden vandaag wordt scherp in de gaten gehouden.

In het nieuws: Zelfs de Club Med-landen doen het minder slecht dan België, vindt de Europese Commissie.

De details: In De Tijd haalt Commissaris Dombrovskis uit naar de “veel te brede steunmaatregelen”.

• Volgende week dinsdag evalueert de Europese Commissie alle Europese begrotingscijfers. Dat wordt een onprettig moment voor Vivaldi: België zit bij de slechtste leerlingen van de klas. Afhankelijk van de aanpassingen die er nu uiteindelijk zullen gebeuren, is België samen met Slowakije allerlaatste, met een tekort van 5,8 procent van het bbp in 2023 of zelfs helemaal alleen laatst, als de cijfers nog wat roder worden.
• Heel deze week al kampt Vivaldi met een volgens regeringsleden “onnodige discussie”, waarbij de spotlights fel op de cijferdiscussie zijn gezet. De oorzaak was een beslissing van staatssecretaris De Bleeker, om de kost van de verlaging van de btw op gas en elektriciteit wél mee te tellen in de begrotingscijfers van 2023. Meteen tikten die 1,3 miljard dieper in het rood.
• Premier De Croo maakte daar korte metten mee: in de plaats van die verlaging, moet er een verhoging van de accijnzen komen, om de btw te compenseren. Geen kost dus in de begroting, zo is de redenering dan weer. Op 24 uur verschoven er zo miljarden in en weer uit de begroting.
• Die beslissing om de miljarden uiteindelijk niet mee te tellen is en blijft een politieke discussie: er is een akkoord om de btw-verlaging permanent te maken, maar enkel als er dan ook accijnzen komen, zo stellen de liberalen. De socialisten drukken vooral op de afspraak dat de btw-verlaging verworven is. Maar niemand weet vanaf wanneer precies die accijnzen in de plaats komen, dat zou gebeuren “als de crisis voorbij is”.
• Zo is het uiteraard moeilijk rekenen, waardoor De Bleeker voorzichtigheidshalve van het worstcasescenario uitging. Tot De Croo haar terugfloot.
• Hoe dan ook: Europa heeft met grote ogen het straatgevecht van Vivaldi, tussen partijgenoten De Croo en de Bleeker gevolgd. En wat blijkt: ze zijn eigenlijk helemaal niet opgezet met die btw-verlaging tout court. Dat mag op zich niet verwonderen: ook een heel Grieks koor van experten zegt al maanden dat deze subsidie van fossiele brandstof een veel te weinig gerichte maatregel is. En dat beaamt de Commissie nu voluit.

De essentie: De Europese Commissie wijst erop dat de lidstaten, met België op kop, eigenlijk net het tegenovergestelde aan het doen zijn dan de Europese Centrale Bank. Compleet logisch dus.

• Dombrovskis, de Europese Commissaris van Handel en Economie, spreekt vandaag een beetje voor zijn beurt. Pas volgende week komt het rapport van de Commissie over de begrotingscijfers van de lidstaten. Dat belooft een lastig moment te worden: België komt er bekaaid uit.
• De ergernis van de Commissie over de federale aanpak is groot. Met name omdat België het sterkst haar uitgaven deed stijgen, met zaken die de Commissie veel te “lomp en niet gericht” acht. En laat nu net die omstreden maatregelen van de btw-verlaging hét voorbeeld bij uitstek zijn: iedereen profiteert daarvan mee, ongeacht de noden, en het kost handenvol geld.
• “Die maatregel is niet gericht en heeft een erg hoge kostprijs. Steun voor fossiele brandstof geeft bovendien geen prijssignaal om over te stappen op hernieuwbare energie of spaarzamer om te springen met energie”, zegt Dombrovskis in De Tijd.
• De Commissie wijst op de deal die de Europese ministers van Financiën in het voorjaar maakten: maatregelen moeten net “tijdelijk én gericht” zijn. Een permanente verlaging van de btw op energie is net het omgekeerde. “70 procent van de steunmaatregelen in Europa gaat te breed, en is bijgevolg te duur.”
• Maar erger: de Commissie vroeg in het voorjaar al de lidstaten met een hoge schuldgraad, waaronder zeker België, om niet meer te gaan uitgeven dan wat de economische groei op lange termijn zou kunnen goedmaken. Dat is expliciet niet gebeurd: de Belgische uitgaven zijn net felst gestegen van heel de EU.
• Komt daarbij dat België al op het strafbankje zit: de pensioenhervormingen van deze zomer hebben netto net een negatief effect, en gaan straks meer kosten aan de overheid, in plaats van minder. Daardoor is een schijf van 1 miljard euro aan herstelfondsen bevroren, als sanctie.
• Dat alles ergert de Commissie. Omdat het beleid van de lidstaten om de geldbeugel open te gooien, en met steun te strooien, dus niet doelgericht is.
• Maar ook omdat die budgettaire expansie net fundamenteel ingaat tegen wat men op monetair vlak doet, waar men net aan het krimpen is: de Europese Centrale Bank verhoogt de rente telkens, om de inflatie tegen te gaan, die eigenlijk aangewakkerd wordt door het beleid van de lidstaten. Een bijzonder domme, vicieuze cirkel, zo lijkt.
• “Brede en langdurige maatregelen van de lidstaten doen net de inflatie pieken. Dat leidt tot verstrakking in het monetair beleid. De ruimte voor budgettaire maatregelen krimpt dan net”, zo waarschuwt de Commissaris. Want de rentelast steeg ondertussen al fors: ook België krijgt het straks behoorlijk benauwd, als het de torenhoge staatsschuld moet blijven aflossen en een rentesneeuwbal vermijden.

Vandaag op de agenda: Spitsroeden lopen voor de premier én voor De Bleeker.

• Bepaald een onprettige boodschap dus voor Vivaldi, uitgerekend op het moment dat premier De Croo straks in de Kamer een aantal vragen moet beantwoorden over zijn begroting, tijdens het traditionele vragenuurtje.
• De fundamentele boodschap van Vivaldi en de premier, tijdens de State of the Union, dat er “structureel” wel degelijk werk is gemaakt van een gezondere begroting, zal daar frontaal worden aangevallen door de oppositie. Geloofwaardigheid wordt het toverwoord.
• Daarbij is het wat te makkelijk om enkel De Bleeker en haar kabinet een “materiële fout” te verwijten, waardoor er plots 1,7 miljard euro extra begrotingstekort bij kwam. Pitbull Sander Loones (N-VA), die de kat de bel aanbond in het dossier, schermt immers nu al met de namen van de ministers die tekenden, op die fameuze ‘algemene toelichting’ die De Bleeker begin deze week loste, bij de begroting, en waarin men plots veel scherper rekende.
• Op die documenten staat uiteraard de naam van De Bleeker, maar ook die van Vincent Van Peteghem (cd&v) als minister van Financiën, maar ook Vincent Van Quickenborne (Open Vld) als minister van Justitie. “Wie lag er dan allemaal te slapen, de 24 medewerkers van De Bleeker, maar ook de 63 cabinetards bij Van Peteghem én de 68 bij Van Quickenborne?”, zo vraagt Loones zich af. Met anderen woorden: de ‘materiële fout’ zat dus toch behoorlijk breed.
• Dat maakt het alvast wat moeilijker voor De Croo om straks simpelweg enkel zijn partijgenote De Bleeker opnieuw onder de bus te gooien. Die kreeg deze week al klappen te verwerken, zowel achter de schermen, als uiteindelijk op de bühne, toen ze moest slikken dat de begroting weer aangepast werd.
• Diezelfde De Bleeker moet overigens vandaag zelf nog aan de slag in de Commissie Begroting, die vanavond in spoedzitting bijeenkomt. Daar zal elk woord dat ze zegt gewikt en gewogen worden: niemand van de Vlaamse liberalen wil nog ruis op de lijn met de premier, of er volgen consequenties.
• Het is daarbij uitkijken naar de uitleg over de 400 miljoen euro die ook in de oefening zat van De Bleeker: zij telde plots de hoogst onzekere dividenden van de Nationale Bank ook niet meer mee in 2023 én rekende wel nog een extra stookoliepremie door. Maar vragen aan het kabinet hierover blijven nu al twee dagen onbeantwoord: schrapte De Bleeker die ook, of niet?
• Voor De Bleeker zelf is het een nachtmerriescenario: met een dergelijk mes op de keel is het haast onmogelijk om nog ernstig te werken. En haar reputatie is al helemaal ten grabbel gegooid, door de eigen partij nota bene. De eer aan zichzelf houden, wordt zo hoe langer hoe meer een ernstig te overwegen uitweg.

Gevolgd: Een fel debat in het Vlaams Parlement meteen bij de comeback van Crevits.

• “Ik was in shock, op mijn eerste dag terug.” Hilde Crevits (cd&v) krijgt niet meteen veel cadeaus bij haar terugkeer. Want uitgerekend op het dossier waar haar voorganger Wouter Beke (cd&v) ontslag moest nemen, de controle van de Vlaamse overheid op de kindercrèches, en hoe die fout liep, kwam de Vlaamse regering gisteren alweer erg fel onder vuur.
• Twee nieuwe verhalen van kinderopvang die compleet fout liep, met kinderen die met ducttape werden vastgebonden in ‘Mippie en Moppie’ in Keerbergen en kinderen die door de begeleider werden geslagen en zelf gebeten in het (B)engeltje in Oudenaarde, zorgden voor grote opschudding. Daarbij toonde de minister zich alvast fel empathisch, bij een heleboel verontwaardigde reacties uit het Vlaams Parlement: “Ik kan niet anders dan zeggen: jullie emoties zijn de mijne.” En meer: “Dit ondermijnt het vertrouwen in de overheid.”
• Meteen dringt zich zo één vraag op: wanneer zal men vanuit die overheid, meer bepaald het controlerend orgaan, het Agentschap Opgroeien, conclusies trekken. Toen Beke al maanden eerder moest gaan, redde de topvrouw Katrien Verhegge, van cd&v-signatuur, haar vel. Ze kreeg twee crisismanagers naast zich, als “oplossing”.

De essentie: Een switch aan de top dringt zich op, bij het Agentschap Opgroeien.

• Maar die ingreep lijkt niet meer te volstaan voor de administrateur-generaal van die dienst. Want de twee coalitiepartners van Crevits, N-VA en Open Vld, vroegen gisteren openlijk haar ontslag. Parlementsleden Freya Saeys (Open Vld) en Koen Daniëls (N-VA) volgden elk de onderzoekscommissie na de dood van een baby in een andere crèche, en toonden zich gisteren zeer kritisch.
• “Hoe zeker zijn we dat we hier volgende week of de week nadien niet opnieuw staan met vragen en krantenartikelen over kinderopvanginitiatieven waar iets van geweten was, en waar nu pas wordt ingegrepen?”, stelde Daniëls.
• “Verhegge is verantwoordelijk voor de opvolging en de handhaving in de kinderopvang. Ze bleef aan, maar ze kreeg wel twee crisismanagers. Wel, minister, ik denk dat het toch zeer duidelijk is dat deze maatregel geen zoden aan de dijk heeft gebracht. Integendeel, het vertrouwen is nog meer afgebrokkeld”, voegde Saeys toe.
• Bij Crevits werd erop gewezen dat de evaluatie van Verhegge eind dit jaar eraan komt. De kans dat ze het dan overleeft, lijkt bijzonder klein. Te meer omdat er volgens verschillende Parlementsleden mogelijks nog meer gruwelverhalen dreigen uit te komen: zij hebben in hun job als Parlementslid bij de Onderzoekscommissie de dossiers gezien, en opgemerkt dat er wel nog wat probleemcrèches zijn. En een aantal zijn nog open.
• De oppositie was dan ook bijzonder fel in het debat:
  • De aanpak lag onder vuur: “Ik mis urgentie. Het gaat hier over de veiligheid van onze kleinste kinderen. Echt waar, ik vraag me echt af hoe het er dan bij Kind en Gezin aan toegaat. Het resultaat van de onderzoekscommissie was toch meer dan zomaar een lijstje met aanbevelingen. Dat was het zoveelste signaal dat het fout zat, de zoveelste rode kaart”, zo stelde Hannes Anaf (Vooruit).
  • Meteen werd ook het beleid ten gronde aangevallen, langs links: er is volgens hen te weinig geld: “Is deze Vlaamse overheid van plan om eindelijk, na jaren van vragen, deftig te investeren in de sector van de kinderopvang om eindelijk te zorgen voor kwaliteit overal in de kinderopvang in Vlaanderen?”, vroeg Lise Vandecasteele (PVDA).
  • Ultiem ondergraaft dat het vertrouwen: “U moet nu maar ouder zijn die met een bang hart het kindje nog gaat afzetten in de opvang. Want alle vertrouwen is weg, minister”, zo zei Ilse Malfroot (Vlaams Belang).
  • “Het onveiligheidsrisico in de kinderopvang is vandaag veel omvangrijker dan ooit. Kinderbegeleiders staan onder zo’n gigantische druk dat ongelukken snel gebeurd zijn”, zo sneerde Elisabeth Meuleman (Groen).

Voorlopig nog: “Ja, Dirk Tirez blijft CEO van bpost. Voorlopig.”

• Een beetje nieuws vanuit de Kamer, waar de voogdijminister van bpost, vicepremier Petra De Sutter (Groen) in de commissie vragen over het lot van de CEO van dat bedrijf kwam beantwoorden.
• Om te beginnen is er de vaststelling dat de belofte om “op enkele weken duidelijkheid te scheppen”, niet lukt: nu spreekt De Sutter van “één tot twee maanden”, zo tekende La Libre op. Wat de oorzaak is van die vertraging is niet duidelijk. “Het onderzoek is gaande. Het is onmogelijk om conclusies te trekken of te oordelen zolang de controle niet is afgerond. Ik ken de inhoud van het onderzoek niet.”
• Alles draait rond het krantencontract van bpost, dat jaarlijks meer dan 170 miljoen euro overheidsgeld krijgt om zo tegen goedkoper tarief kranten en tijdschriften voor de grote uitgevers te bussen. Bij de toewijzing van dat contract zou er sprake zijn geweest van onoorbare praktijken, waardoor de prijs artificieel werd opgedreven.
• Een eerste onderzoek van de dienst Compliance leidde tot niet veel, maar dat kwam bij de voorzitter van de raad van bestuur terecht, Audrey Hanard. Die duwde het gaspedaal wél in, en nadat in de Kamer kritisch vragen gesteld werden door Kamerlid Michael Freilich (N-VA), kon bpost niet anders dan communiceren: CEO Dirk Tirez, die blijkbaar in de zaak betrokken is, moest een tijdelijke stap opzij “om het goede verloop van de audit niet te hinderen”.
• Maar De Sutter bevestigde dat Tirez wel degelijk nog ‘in functie is’, juridisch dan. “Dirk Tirez blijft voorlopig CEO van bpost. Hij wordt nog steeds betaald. In een rechtsstaat ben je pas schuldig als het tegendeel is bewezen. Het zou niet juist zijn om hem niet meer te betalen.”
• “Opnieuw wordt de onmacht van De Sutter duidelijk. Begin deze maand klonk het nog fors ‘ik wil snel duidelijkheid, niet langer dan 2 à 3 weken’… nu moet ze opnieuw vaststellen hoe ze de dweil is van bpost”, zo reageerde Freilich.

Om te volgen: Geen indexering van de hogere lonen bij Axa Belgium en BNP Paribas Fortis.

• Toch redelijk straf: AXA in België heeft beslist om een zogenaamd indexplafond te introduceren, waardoor het loon van sommige werknemers niet volledig zal geïndexeerd worden. Alles boven de grens van 5.400 euro wordt niet aangepast aan de inflatie. Dat schrijft De Tijd.
• België is een van de weinige landen in de EU waar de lonen automatisch worden aangepast aan de gestegen levensduurte. Enkel Malta en Luxemburg doen het, maar die pasten door de hoge inflatie het systeem reeds aan.
• Die maatregel is wettelijk mogelijk is omdat bedrijven op sectorniveau zelf kunnen beslissen op welke manier ze de indexering doorvoeren. Volgens de bank-verzekeraar zal zo’n 75 procent van de 3.200 medewerkers de impact van de indexplafond niet voelen. Dat komt omdat het loonpakket van de medewerkers uit meer bestaat dan enkel een basisverloning.
• Ook bij de grootbank BNP Paribas Fortis wordt het loon van de werknemers niet volledig geïndexeerd. De financiële instelling heeft vijf jaar geleden het systeem van een variabele verloning geïntroduceerd.
• Bij BNP Paribas Fortis zijn de lonen geplafonneerd tot ongeveer 5.500 euro bruto. Wie meer verdient, krijgt punten voor alles boven dat plafondbedrag. Die kunnen vervolgens gebruikt worden voor extralegale voordelen, zoals een mobiel budget of een computer. Die zogenaamde unites worden niet aangepast aan de inflatie.

(bg)