De evacuaties in Kaboel gaan door, maar de spanningen lopen op. Westerlingen vrezen een zelfmoordaanslag of een raketaanval. Eén ding is zeker: niet iedereen zal een plaatsje op een vliegtuig hebben om aan de taliban te ontsnappen.

De luchtbrug die Kaboel met de rest van de wereld verbindt – en die voor veel van zijn inwoners de enige geloofwaardige uitweg is – is een grote race tegen de klok geworden. Tot op vandaag controleren de taliban de toegangswegen tot de luchthaven, maar ze verstoren de evacuatie niet. Het lijkt erop dat de taliban de westerlingen tot 31 augustus de tijd geven om het land voorgoed te verlaten. De Amerikanen hopen zich aan dit schema te houden, maar president Biden laat er enige twijfel over bestaan of de deadline eventueel zal worden opgeschoven.

Niets is mogelijk zonder de Amerikanen

De militairen en ambtenaren van vele landen die in Kaboel zijn gemobiliseerd om hun onderdanen en zoveel mogelijk Afghanen die door het islamitische regime worden bedreigd te evacueren, zijn volgens de Hoge Vertegenwoordiger voor de Europese diplomatie Josep Borrell volledig afhankelijk van de Amerikaanse inzet: “De Amerikaanse controle- en veiligheidsmaatregelen zijn zeer sterk. We hebben geklaagd. Wij hebben hen gevraagd zich flexibeler op te stellen. We kunnen onze mensen er niet door krijgen. Maar als de Amerikanen vertrekken, hebben de Europeanen niet de militaire capaciteit om het vliegveld te bezetten en te beveiligen […] en zal de Taliban de controle overnemen. Maar het zal onmogelijk zijn om alle Afghanen die bescherming nodig hebben uit Kaboel te krijgen. Er zijn prioriteiten. We willen onze onderdanen en Afghaans personeel eruit krijgen.”

Ter herinnering: het Amerikaanse leger heeft niet minder dan 6.000 soldaten ingezet om de luchthaven van Kaboel te beveiligen, en andere bataljons wachten op versterkingen uit de Golfstaten. Andere landen, zoals Groot-Brittannië en Canada, hebben een beroep gedaan op hun speciale strijdkrachten om hun onderdanen te evacueren, maar die zijn met minder dan de Amerikanen.

Terroristische dreiging

Niemand weet echter wat er zal gebeuren als deze troepen na 31 augustus nog aanwezig zijn, of zelfs of deze stilzwijgende wapenstilstand tot dan zal duren. De taliban lijken enige internationale legitimiteit te willen verwerven, hetgeen niet gemakkelijk te combineren valt met onverzettelijkheid, maar niemand weet of alle leiders van de beweging met één stem spreken. Bovendien vrezen de westerlingen voor aanslagen door cellen die trouw hebben gezworen aan Daech of Al Qaida, die in de taliban-gelederen kunnen zijn geïnfiltreerd en de luchthaven als doelwit kunnen nemen.

Hoewel een conventionele aanval tot de mogelijkheden blijft behoren, vrezen de aanwezige westerse militairen voornamelijk een zelfmoordaanslag op de luchthaven. Volgens The Times zijn de aanwezige Amerikaanse en Britse soldaten (ongeveer 900) bang om het doelwit bij uitstek te worden.

En deze dreiging legt de operaties sterk aan banden, want ook een aanval op een vliegtuig tijdens het opstijgen is niet uitgesloten: in Afghanistan circuleren luchtafweerwapens, zoals de Amerikaanse Stinger-raketten. Daarom kunnen alleen militaire vliegtuigen, uitgerust met vuurpijlen die zij bij het opstijgen loslaten, in Kaboel aankomen en weer vertrekken, met bijzonder korte wachttijden aan de grond die niet bevorderlijk zijn voor evacuaties. De door de Amerikanen gemobiliseerde burgervliegtuigen worden gebruikt om vluchtelingen uit veilige toevluchtsoorden in de Golfstaten of, in het geval van België, uit Pakistan op te pikken.

Niemand weet hoe deze grote operatie zal aflopen, terwijl de spanningen oplopen. Maar de klok tikt door, zowel voor de soldaten die elk moment in een gevecht terecht kunnen komen, als voor de Afghanen die met elk vliegtuig hun kansen om aan de taliban te ontkomen zien slinken.

(am)

Lees ook:

• Het verbluffende prijskaartje van het materiaal dat het Amerikaanse leger achterliet in Afghanistan
• Hoe de Afghaanse vicepresident en een zoon van commandant Massoud het verzet tegen de Taliban organiseren
• Hoe is het financieel gesteld met de taliban? Vorig jaar haalden ze tot 1,6 miljard dollar winsten binnen