De Europese Commissie heeft woensdag een wet voorgesteld om de invoer van goederen die verband houden met ontbossing te voorkomen. Dat wil ze verwezenlijken door bedrijven te verplichten om aan te tonen dat hun wereldwijde toeleveringsketens niet bijdragen tot de vernietiging van bossen.

De voorgestelde wet legt verplichte zorgvuldigheideisen op voor importeurs. Het gaat om producten met soja, rundvlees, palmolie, hout, cacao en koffie. Ook bepaalde afgeleide producten zoals leer, chocolade en meubelen zullen onder de loep worden genomen. Niet-naleving kan leiden tot boetes die kunnen oplopen tot 4 procent van de omzet van een bedrijf in een EU-land.

Veel Europese bedrijven zijn actief in landen waar milieumisdrijven schering en inslag zijn. Er is momenteel geen brede EU-verplichting voor hen om in milieurisico’s op te sporen in hun wereldwijde toeleveringsketens. Laat staan om ze te verhelpen.

Ontbossing is na verbranding van fossiele brandstoffen de belangrijkste oorzaak van de klimaatverandering. Wereldleiders zijn deze maand op de COP26-top overeengekomen om de ontbossing tegen 2030 te stoppen.

“Om te slagen in de wereldwijde strijd tegen de klimaat- en biodiversiteitscrisis, moeten we de verantwoordelijkheid nemen om zowel in eigen land als in het buitenland op te treden”, zei EU-klimaatbeleidschef Frans Timmermans. “Onze ontbossingsverordening komt tegemoet aan de roep van de burgers om de Europese bijdrage aan ontbossing tot een minimum te beperken.”

Ambitieuze wetgevingspoging

Als de wet door de EU-regeringen en het Europees Parlement wordt goedgekeurd, moeten bedrijven die in de EU actief zijn strengere regels volgen. Zo moeten ze aantonen dat de grondstoffen die zij verkopen in overeenkomst zijn met de wetten van het producerende land. Ze moeten ook kunnen aantonen dat de grondstoffen niet zijn geteeld op land dat na 31 december 2020 is ontbost of aangetast. Die regel geldt zelfs als het producerende land aangeeft dat het wel legaal is.

“De ontbossingsverordeningen die wij op tafel leggen, zijn de meest ambitieuze wetgevingspogingen die ooit zijn ondernomen om deze problemen wereldwijd aan te pakken”, zegt EU-milieucommissaris Virginijus Sinkevičius.

De Commissie hoopt dat de wet tegen 2023 zal worden aangenomen, waarbij grote bedrijven een respijtperiode van 12 maanden krijgen om zich aan de wet te conformeren. Kleinere bedrijven krijgen een respijtperiode van 24 maanden.

“Grote stap voorwaarts”

De Europese Commissie stelde voor om de wet regelmatig te herzien en bij te werken. Op die manier blijft het mogelijk om andere grondstoffen en producten toe te voegen. “De EU-anti-ontbossingswet betekent een grote stap voorwaarts in de strijd om ’s werelds meest bedreigde bossen te beschermen”, zegt Nico Muzi, directeur Europa van de milieugroepering Mighty Earth.

Toch moet volgens hem de wet worden aangescherpt omdat natuurlijke ecosystemen zoals savannen, draslanden en veengebieden buiten beschouwing worden gelaten. Ook rubber, dat een groot risico vormt voor bossen, wordt niet aangepakt.

De voorgestelde wet verplicht bedrijven in de EU om geografische coördinaten te verzamelen die aangeven waar de grondstoffen die ze kopen zijn geproduceerd. Deze locaties worden dan via satellietbeelden gecontroleerd op bosverlies.

Nicole Polsterer, campagneleider bij NGO Fern, verwelkomde de wet, maar voegde eraan toe dat “hoewel vandaag een grote stap voorwaarts is, de aanjagers van ontbossing zullen blijven bestaan zolang er andere markten zijn voor deze goederen.”

Tussen 1990 en 2020 is volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties wereldwijd 420 miljoen hectare bos verloren gegaan.

(lb)