Goedemorgen. Morgen een Overlegcomité en verdere coronaversoepelingen. Niemand die er nog echt om lijkt te geven: er is een andere crisis bezig. En Jan Jambon vervelt op Twitter tot “Jeanneke Heps”.

De sancties die de EU samen met de VS oplegt, slaan Rusland economisch compleet kreupel. Voor de eerste keer in de geschiedenis lijkt een invasie zo niet militair, maar economisch cash betaald te worden: er schiet straks niet veel meer over van de beurs in Moskou, of zelfs de roebel. Rusland raakt zijn olie niet meer kwijt, ook al zijn daar (voorlopig) geen sancties op. De EU nam die maatregelen, goed wetende dat er een stevige prijs zal betaald worden door Europa zelf. Net nu de inflatie de pan uit swingt, en de economie rechtkrabbelde na Covid, dreigt opnieuw een crisis. Zodanig dat alles erop wijst dat de Europese Commissie andermaal de begrotingsdiscipline voor de lidstaten onder het tapijt veegt.

In het nieuws: De Russische economie verdampt.

De details: De energieprijzen pieken tegelijk: 60 procent erbij op een paar dagen.

• Gazprom laat nog gas vloeien door de pijplijn richting Europa: voorlopig laat het Russische gasbedrijf haar grootste klant niet vallen. De vraag is eerder omgekeerd: steeds meer grote handelaren mijden de Russische gigant. Niemand weet of Gazprom straks nog in staat zal zijn te ontvangen of te betalen, laat staan om gas te leveren. De onzekerheid is gigantisch
• Eenzelfde beeld op de oliemarkten, maar nog drastischer daar: Rusland is met een export van 8 miljoen vaten per dag een megaspeler, de Russen krijgen hun olie niet meer aan de straatstenen verkocht.
• De Oeral-olie, de tegenhanger van de referentiemarkt in Europa van Brentvaten in de Noordzee, noteerde al een ongelofelijke 18 dollar per vat lager dan de wereldprijs. Soergoetneftegas, een gigantische olieproducent, lukte er gisteren drie keer op rij gewoon niet in zijn olie te verkopen via de normale procedure: ongeziene toestanden op de oliemarkt, want officieel is er geen boycot op Russische olie: het is zelf opgelegd, er zijn gewoon geen kopers.
• En dat lijkt maar een begin: ‘Big Oil’, spelers als Shell, BP en ExxonMobil, hebben al aangekondigd gewoon weg te trekken uit Rusland. Tegelijk stoomt de olieprijs door naar ongeziene hoogtes.
• Ondertussen regende het gisteren bedrijven die niet langer zaken willen doen met Rusland. De belangrijkste is misschien Maersk, de Deense reder die zich specialiseert in containers: die heeft een enorme invloed op de wereldhandel, en doet voortaan Rusland gewoon niet meer aan met zijn vloot. De boycot van Maersk omvat echter geen voedsel, medische of humanitaire voorzieningen.
• Maar ook zowat alle westerse en Japanse automerken schrappen hun activiteiten, net als kledingketen H&M, die 170 winkels in Rusland heeft. Apple stopt met verkopen, Spotify stopt en Netflix zet alle Russische projecten stil. Plus, Electronic Arts, een van de grootste gameontwikkelaars, schrapt alle Russische teams uit hun FIFA-spelletjes.

The Big Picture: Dit wordt een ongeziene economische klap voor Rusland.

• De Russische munt, de roebel, keldert helemaal, en lijkt richting 50 procent waardeverlies te gaan, op zijn minst. De inflatie (ze was ook al hoog in Rusland voor de invasie) stijgt met al minstens 20 procentpunten, maar eerder richting 50 punten, in amper een week.
• Soortgelijke crisissen in het verleden beloven niet veel goeds voor Rusland:
  • In 1998 crashte de roebel met 75 procent, de economie kromp toen met 5 procent.
  • In 2014 was er ook een enorme terugval, met 50 procent. De economie dipte toen 2,5 procent.
• Fitch, een groot ratingkantoor, verlaagde gisteren de kredietwaardigheid van Rusland naar ‘B’, met als uitzicht ‘negatief’, wat de facto betekent dat men het Russische staatspapier herleidt tot ‘junk’ of rommel.
• De beurs in Moskou is nog steeds niet open gegaan, omdat men vreest voor een complete vernietiging van de waarde. De 31 Russische aandelen die in London genoteerd stonden, zijn 98 procent van hun waarde verloren in de laatste week.
• Woensdag al werden zeven Russische banken afgekoppeld van SWIFT, straks volgen waarschijnlijk Sberbank en Gazprombank, de grootste.
• De Russische banken dreigen los van SWIFT ook om te vallen: een heuse bankrun in Rusland zelf is bezig, mensen staan uren in de rij om geld af te halen. Maar ook bij de buitenlandse takken van onder meer Sberbank is het een slagveld. De drie grote buitenlandse banken in Rusland, Raiffeisen, Société Generale en Unicredit kunnen onder deze omstandigheden onmogelijk daar actief blijven.
• Door de sancties en het verwijderen uit het SWIFT-systeem dreigt zowat heel Rusland ook op de lijst van het FATF te komen: een internationaal taskforce dat witwassen en crimineel geld monitort. De facto is zakendoen met Russische bedrijven straks bijna niet meer mogelijk, laat staan er investeringen doen.
• En tenslotte zijn er de cryptomunten, die tot nu toe een route waren om internationale regels te ontwijken: zowel Bruno Le Maire, de Franse minister van Financiën als Christian Lindner, zijn Duitse collega, onderstreepten gisteren dat de EU die munten niet zal laten ontsnappen aan controles. Frankrijk is de EU-voorzitter, Duitsland leidt er een werkgroep over bij de G7.
• Zo zou de oorlog in Oekraïne ook een enorm effect kunnen krijgen op de cryptomarkt, waar plots alle duistere en criminele transacties onder veel meer toezicht zouden kunnen gaan vallen. De laatste dagen nam de waarde van de Bitcoin en andere cryptomunten toe: er was zoveel vraag naar, onder meer uit Rusland, waar mensen hun geld omzetten in crypto’s.

Speciale aandacht: Steenrijk zijn én Rus, is geen ideale combinatie meer.

• Ook voor de allerrijksten, de fameuze kaste van de oligarchen, lijkt er geen ontspannen aan. In zijn State of the Union kondigde de Amerikaanse president Joe Biden aan dat de oligarchen “hun jachten, hun luxeappartementen en hun privé-jets in beslag zullen genomen worden“. Amerika werkt overigens aan een nieuw, nog strenger pakket, tegen de oligarchen.
• Gisteren namen de Duitsers een jacht van 600 miljoen, eigendom van Alisjer Oesmanov in beslag in Hamburg. De Russische oligarch zal niet langer kunnen zwemmen in zijn gigantisch zwembad, op de jacht.
• Overigens bracht Forbes in totaal 32 van die jachten van oligarchen in kaart, die allemaal via constructies in offshore paradijzen zijn verborgen. De meeste zouden overigens fysiek onderweg zijn naar de Malediven, waar geen uitleveringsverdrag met de VS of de EU is. Al vijf megajachten van de Russen liggen nu daar.
• Het idee achter de oligarchen viseren is simpel: zij hebben jarenlang geprofiteerd van het regime van Poetin, en geven het ook de nodige stabiliteit. Maak hen het leven zuur, en het regime zelf zal wankelen, is de redenering.

De essentie: De sancties werken keihard.

• Wie nog beweert dat economische sancties er toch niet toe doen, moet heel z’n denkkader herzien: de gevolgen voor Rusland, inclusief zijn bevolking, zijn verschroeiend.
• Met een dalende levensstandaard, en economie die krimpt, onrust over het banksysteem en berichten over een oorlog die niet loopt zoals gewenst, komt Poetin zelf stevig onder druk.
• Het Kremlin nam gisteren ook al een flinke PR-bocht: voor het eerst communiceerde men over het aantal doden en gewonden. Rusland gaf 498 doden en 1.500 gewonde soldaten toe. Dat is veel minder dan de inschattingen bij Westerse veiligheidsdiensten: NBC berichtte dat het Pentagon schattingen hanteert van 5.800 Russische soldaten die gedood zijn, wat overeenkomt met cijfers die de Oekraïners aangeven.
• Rusland, en met name Vladimir Poetin, komt zo steeds meer onder druk te staan. Ook internationaal is hij op een week tijd helemaal geïsoleerd geraakt. Rusland leed een verpletterende diplomatieke nederlaag in de Algemene Vergadering van de VN, die de invasie streng en massaal veroordeelde.
• Zelfs China, op papier een bondgenoot van Poetin, houdt zich opvallend stil in het conflict, en schaart zich helemaal niet aan de kant van Rusland. Gisteren lekte in The New York Times het beschamende verhaal dat China aan de Russen vroeg om “zeker niet het offensief te starten tijdens de Winterspelen”, zo beweren bronnen bij de CIA. Uiteindelijk lanceerde Rusland hun offensief op 24 februari, twee dagen na het einde van de spelen.

De consequentie: Europa gaat onvermijdelijk ook een prijs betalen voor haar aanpak.

• De Europese Commissie hield gisteren de economische vooruitzichten voor de club van 27 tegen het licht, én de daarbij horende staatsfinanciën van de lidstaten. Het is geen fraai beeld.
• Om te beginnen is er de forecast, de verwachtingen: die zaten op een groei van ‘maar’ 4 procent, door Omikron. Een cijfer plakt de Commissie er niet op, maar Paolo Gentiloni, de Europese Commissaris voor Economie stelde “dat Oekraïne de EU-groei negatief zal beïnvloeden, zeker door de verdere stijgingen van de energieprijs, en flessenhalzen in de aanvoer van producten, plus een gebrek aan vertrouwen”. Hij sprak over een “significant effect”.
• Daarbij komt de inflatie, die al niet onder controle was in de EU voor de crisis. Maar door de energieprijzen, die nog eens omhoog schoten, wordt dat mogelijks nog erger. Bruno Le Maire, de Franse minister van Financiën, had het over “telkens 0,2 procent inflatie erbij, wanneer de energieprijzen met 10 procent omhoog gaan.” Voor februari schat men de inflatie voor heel de EU op liefst 5,8 procent.
• De gevolgen voor België zijn niet min: onze groeiramingen waren al de laagste van heel de EU, met maar 2,6 procent, terwijl de inflatie het hoogst was van heel Europa. Die dodelijke cocktail gaat nu verder.
• Daarbij is het kijken naar wat de ECB, de Europese Centrale Bank, gaat doen: hoe lang kunnen zij nog renteverhogingen afhouden en spreken van een “niet-structurele inflatie”?

Geen verrassend nieuws: De Europese Commissie laat opnieuw dus de begrotingsteugels vieren.

• Meteen hintte Gentiloni, een Italiaanse socialist, ook weinig verrassend op een verlenging van de soepele begrotingsregels voor de EU.
• Die Maastrichtnormen, die maximaal een begrotingstekort van 3 procent voorzien, én een maximale schuld van 60 procent van het BNP, waren al sinds de pandemie geschorst: logisch, zowat alle lidstaten kampten met dieprode cijfers tijdens covid.
• De bedoeling was dat 2022 de terugkeer naar de ‘normaliteit’ zou inluiden, en het ‘Europees Stabiliteit- en Groeipact’ terug in werking zou treden. Quod non dus.
• Meteen is er ook geen traditioneel strafbankje van de EU, voor landen die “een verhoogd toezicht” krijgen: België zou daar hoe dan ook bij geweest zijn. Net als Spanje, Griekenland, Frankrijk, Cyprus, Italië en Portugal is de schuld bijzonder hoog. Die zogenaamde Club Med-landen hebben allemaal een staatsschuld boven de 109 procent.
• Zo verdwijnt voor België, alweer, de Europese stok achter de deur om iets te doen aan de begrotingsontsporingen. De cijfers voor België ogen nochtans dramatisch: Voor 2022 verwacht men een tekort van 5 procent op de overheidsfinanciën. In absolute cijfers is dat 25 miljard euro.
• De bereidheid van Vivaldi om iets te doen aan die begroting is zeer lauw, ondanks de grote woorden van onder meer staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open Vld).
• Met een algemene golf van toename in defensieuitgaven in Europa én de roep naar nieuwe maatregelen om de energieprijzen te dempen, lijkt het ondenkbaar dat de federale regering nu plots het roer omgooit. Het tegendeel is eerder plausibel: nog verdere tekorten, nu er weer geen Europese stok achter de deur is.

Het Europese antwoord: Een prestigieuze top in Versailles.

• Frankrijk is de EU-voorzitter van het moment, én Emmanuel Macron zit middenin een kiescampagne, al doet hij liefst alsof dat niet zo is, door te focussen op “zijn werk” en de wereldcrisis.
• Een ideale setting dus voor de Fransen om een grote top bijeen te roepen, waarom niet in Versailles, het patserige paleis van de voormalige Franse koningen. Daar moeten volgende week een aantal spectaculaire knopen worden doorgehakt, zo hoopt Macron te forceren.
• Daarbij zet men fors in op energie, waar men antwoorden zal willen geven om niet langer afhankelijk te zijn van het Russische gas. Het blijft koffiedik kijken met wat men dan wel afkomt.
• De kans dat daar overigens het voorstel van Tinne van der Straeten (Groen), de Belgische energieminister, wordt aangenomen om de gasprijzen te plafonneren, wat ze uitgebreid in de Belgische media aan de man bracht, is bijzonder klein: naar verluidt steunde enkel Griekenland dat idee bij een vorige EU-bijeenkomst.

Genoteerd: Vivaldi blijft in Oekraïne-modus.

• Wie we nog niet gehoord hadden in de crisis rond Oekraïne, is Vincent Van Quickenborne (Open Vld). Maar die zou geen minister zijn, van Justitie in deze, als hij niet toch altijd een methode vindt om ook in het nieuws te komen.
• En kijk: België gaat zich aansluiten bij het VK, en formeel het Internationaal Strafhof in Den Haag vragen om “de vermeende oorlogsmisdaden tegen de menselijkheid in Oekraïne te onderzoeken”. “Zelfs voor president Poetin zijn er regels in een oorlog. Burgers aanvallen is een oorlogsmisdaad”, voegde premier Alexander De Croo (Open Vld) er nog aan toe.
• De openbare aanklager van dat tribunaal, Karim AA Khan, gaf gisteren overigens aan dat hij, na vragen van 39 landen, een onderzoek opstart naar oorlogsmisdagen.
• Overigens zette De Croo gisteren ook de puntjes op de i over het leveren van wapens aan Oekraïne. Want over de 5.000 machinegeweren van FN Herstal, de oude FNC’s, had Theo Francken (N-VA) beweerd “dat die zonder munitie zouden geleverd worden”.
• “Geen idee waar dat gerucht vandaan kwam, maar het was altijd al duidelijk dat de wapens mét munitie geleverd zouden worden”, zo stelde De Croo in de Kamer. Francken stelde “dat hij andere informatie had”, maar “was blij” en bood z’n excuses aan.
• Aan La Dernière Heure stelde Sammy Mahdi (CD&V), de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, die erg in de kijker loopt door de crisis, dan weer dat de golf vluchtelingen “belangrijker is dan diegene in 2015”, die toen een asielcrisis uitlokte. “Dit wordt een echte test voor Europa. Toen waren er 1,3 miljoen vluchtelingen over de tijd van één jaar. Hier zijn we één week ver in de crisis, en zijn er al 1 miljoen.”
• Overigens hebben de Vlaamse TV-zenders van VRT, SBS en DPG Media, die de golf van sympathie en solidariteit aanvoelen, de handen in elkaar geslagen voor een grote Oekraïne-actie. Ook daar draven Mahdi en De Croo straks dus ook ongetwijfeld op.

Ook nog op de agenda: Morgen is er nog eens een covid-hoogmis, een Overlegcomité.

• We zouden het haast vergeten, nu de focus helemaal is verlegd op Oekraïne: er is morgen een nieuw Overlegcomité om de maatregelen tegen covid te bespreken. Maar de ballon lijkt helemaal leeggelopen nu de cijfers enkel maar in de goede richting gaan.
• Wat zeker op de agenda staat: code geel. Die meest zachte code zou er kunnen komen, volgens de cijfers ergens in de derde week van maart: het gaat om 65 ziekenhuisopnames per dag en 300 bedden op intensieve zorgen. Maar die cijfers lijken wel erg streng, om nog weken te moeten wachten, terwijl andere landen zoals het VK en Denemarken, al lang alles gelost hebben.
• Dus mogelijks is het al vroeger aan de orde. Dat zou meteen betekenen dat onder meer de algemene mondmaskerplicht vervalt. Het enige wat blijkbaar zeker overeind blijft: CO2-meters in gesloten ruimtes. Die zijn dan ook weinig mensen tot last.
• En zelfs het afschaffen van het CST, de zogenaamde covidpas, staat mogelijks op de agenda: hoeveel zin heeft het nog om dit systeem overal te blijven toepassen, zelfs op korte termijn? Verwacht wordt dat er zeker vanuit de Vlaamse regering, met minister-president Jan Jambon (N-VA) druk komt om dat aan te passen.
• Vanuit de N-VA was immers wel wat kritiek te horen: “Ik begrijp niet waarom de premier het Overlegcomité pas op 4 maart wil samenroepen om naar code geel te gaan. De trend van de cijfers is overduidelijk, zowel in binnen- als buitenland. Waarom onze gezinnen dan geen krokusweek zonder covidmaatregelen gunnen?”, zo liet N-VA-voorzitter Bart De Wever vorige week nog weten. Maar premier Alexander De Croo (Open Vld) gaf dus geen kick, en liet de agenda zoals ze was.
• Dat het einde van de pandemie in zicht is, blijkt misschien nog het duidelijkst over de mogelijke nieuwe job voor de coronacommissaris Pedro Facon. Die komt uit de stal van Open Vld, en zou genoemd worden als nieuwe nummer twee bij het RIZIV, zo schrijft De Tijd. Facon pleitte onlangs nog voor het “niet loslaten” van de pandemie, waarbij hij alweer waarschuwde “dat die niet voorbij is”.

Opgemerkt: Het Twitteraccount van Jan Jambon (N-VA), aka “Jeanneke Heps” werd gehackt.

• De bijna 90.000 volgers van Jan Jambon, de Vlaamse minister-president, konden zich gisteren eerst in de koffie verslikken, en zich vervolgens wel wat vermaken, als ze het Twitteraccount van Jambon in het oog hielden.
• “Het CST is afgeschaft. Zie zo moeilijk is dat toch niet”, zo meldde Jambon plots op Twitter. Zijn profiel was plots ook aangepast, waarbij de naam “Jeanneke Heps” verscheen.
• Verder begon Jambon een hele reeks aangebrande tweets te retweeten, die zich vooral richten tegen de corona-maatregelen, maar die ook onder meer uithaalden naar “neonazi’s” in het leger van Oekraïne, de ‘Big Pharma’, de hoge taksen op brandstoffen, verplichte vingerafdrukken én de te grote overheid: een cocktail die niet zou misstaan bij Breitbart of een ander extreemrechts mediaplatform.
• De woordvoerder van Jambon moest reageren: “Het Twitteraccount van minister-president Jan Jambon is vandaag gehackt door onbekenden. De nodige stappen om dit op te lossen, zijn gezet. Er wordt ook klacht neergelegd bij de politie.”
• Maar snel werd het niet opgelost: het gekaapte account bleef heel de dag bijzonder, in het antwoorden op reacties. De beste was ongetwijfeld toen iemand simpelweg aan Jambon (of liever zijn account) vroeg: “Gehackt?”, waarop die antwoordde: “Nee, hesp.”
• En ook opvallend: één andere politicus leek zich wel erg te amuseren met de nieuwe beheerders van het account van Jambon: Tom Van Grieken, de voorzitter van Vlaams Belang. “Seg Jan, samen een regering vormen? Het is het moment”, tweette die. “Schaffen we die regering(en) niet gewoon af?” zo kreeg hij als antwoord.