Door de coronacrisis bloedt niet alleen onze horeca, maar ook alle toelevering. Vooral wijnhandelaars dreigen de zoveelste dupe te worden van de verplichte sluiting die in het worstcasescenario nog tot begin mei aansleept. Hoe zwaar weegt de impact echter nu al? En zijn er commercieel vluchtwegen om de cashstroom en flessenrotatie desondanks op gang te houden? Vier getuigenissen uit de (volle) kelders. 

Bij Ad Bibendum, een van de belangrijke wijnspelers op onze markt, met 23 jaar ervaring op de teller plus vestigingen in Sint-Truiden, Antwerpen en Gent, volgen de crisismeetings zich aan hoog tempo op. Johan Monard: ‘De verplichte sluiting hadden wij echt niet verwacht. Aangezien bijna 70% van ons omzetcijfer in de horeca wordt gerealiseerd, bij overigens zeer solvabele zaken, raakt deze beslissing ons zwaar. Het regent immers al dagen annulaties vanuit de sector omdat klanten, die weken zonder inkomen zitten, eerlijk bekennen dat ze niet meteen zullen of kunnen betalen.’

‘Routeplanningen voor leveringen die we anders met moeite rondkrijgen wegens te veel bestellingen, moeten we nu zeer kritisch bekijken: loont het wel onze chauffeurs uit te sturen voor zo weinig flessen tegen zo’n hoge kost? Bovendien weten we nu nog niet exact hoeveel horecazaken na deze sluitingsperiode zullen sneuvelen en we dus definitief kwijtraken als klant. Dat verlies is nu nog koffiedik kijken.’

‘Dat verlies kan je later nooit ophalen’

Johan Monard van Ad Bibendum

Ad Bibendum zit bovendien op een enorme stock. ‘Bevoorradingstekorten zijn niet ons probleem, want we hebben ruim twee miljoen flessen in voorraad, dus voor elk type wijn of stijl hebben we wel genoeg alternatieven. Maar je ‘dood kapitaal’ moet nog wel voldoende roteren en geld opbrengen.’

‘Ondertussen zijn er immers nog recente bestellingen die we  wereldwijd hadden geplaatst onderweg en kan je bepaalde allocaties van unieke domeinen – waar soms zo lang voor deze exclusiviteit gevochten werd -, niet annuleren of uitstellen. Je moet deze engagementen wel financieel honoreren om de goede verstandhouding met de producenten intact te laten. Terwijl ondertussen de eigen rekeningen, zeker van de Staat, blijven toestromen.’

Bij particuliere klanten lijkt in dit stadium de verkoop nog ‘normaal’, alhoewel: ‘Zaterdag verplicht sluiten, trekt ook een dikke streep door onze rekening, want normaal is dat onze drukste dag in de winkels. Dat verlies kan je later nooit ophalen.’

‘Maar ondertussen mogen supermarkten wel tijdens het weekend openen en zo extra graantjes meepikken van de wijnverkoop. Want veel klanten maken liever minimale verplaatsingen, dus een flesje wijn kan wel mee in hun supermarktkarretje. We gaan dus intern nog goed overleggen hoe we ook ons cliënteel een extra voordeel kunnen geven als ze blijven aankopen. En aangezien onze vertegenwoordigers nu niet op klantenbezoek kunnen, laten we hen ook input geven in de lancering van onze totaal vernieuwde webshop die binnen enkele maanden staat ingepland.’

Shake-out onvermijdelijk

Ook Kris Windmolders van het nog jonge wijnbedrijf Anverres voelt de hete adem van de markt: ‘Wat de particuliere verkoop betreft, merken we wel dat een groeiende groep inspeelt op onze speciale promoties die we net gelanceerd hebben. Dat is positief, maar compenseert allerminst de omzet die we normaal op opendeurdagen, events of beurzen zouden draaien.’

‘Hetzelfde met onze webshop. Vorig jaar introduceerden we een nieuwe website en we zullen onze online communicatie en aanwezigheid op bestelplatformen beslist intensifiëren, maar die extra omzet zal waarschijnlijk op korte termijn toch eerder beperkt blijven.’

‘Toekomstige faillissementen zijn een groter probleem. Op middellange termijn zullen een paar grootschalige wijnhandelaren uit de markt vallen.’

Kris Windmolders van wijnbedrijf Anverres

Andere creatieve oplossingen? ‘Leveringen in de regio Antwerpen zijn nu gratis vanaf 50 in plaats van 100 euro. Maar grote extra kortingen geven, gaat altijd ten koste van de winstmarge. Bovendien creëert dit een verwachtingspatroon naar de toekomst, dus ben ik hiermee heel voorzichtig.’

De horeca maakt wel twee derde van de huidige omzet uit, dus door de sluiting verwacht Anverres alleen in dit segment zeker 6% krimp: ‘Een aantal horecaklanten levert ondertussen wel menu’s aan huis en biedt daarbij ook een fles wijn aan als optie. Hoe succesvol dergelijke acties gaan zijn, is nog te vroeg om nu al te beoordelen. En zelfs na de sluitingsperiode, binnen of na de huidige huidige termijn van drie weken, verwachten we niet meteen een stormloop die alle inkomensverlies zal compenseren.’

Ook hier echter geen sprake van voorraadfricties: ‘Momenteel hebben we voldoende stock, want die was terug in opbouw met het oog op de lente en de zomer. Maar als de problemen langer aanslepen, zullen sommige producten misschien toch uitgeput geraken.’

Hoe groot is dan de potentiële schade in zijn totaliteit? ‘Puur omzetmatig tot 3 april schat ik dat verlies op 8 à 10%. Maar een veel groter probleem zie ik naar toekomstige faillissementen. Los van de cashflow die nu ook wekenlang stokt, gaat dit niet alleen bij de horeca maar ook bij een aantal toeleveranciers zoals wijnimporteurs, groothandelaars in voeding et cetera enorme problemen geven. Specifiek voor mijn sector verwacht ik op middellange termijn dus dat vooral een paar grootschalige wijnhandelaren uit de markt zullen vallen.’

Budget herbesteden

Identieke geluiden bij Alhambra (Melle-Gent), een bekende specialist inzake Portugese en Spaanse wijnen. Carine Goedertier, een van de zakenpartners: ‘We hadden net besloten onze sluitingsdagen aan te passen, zodat we ook rustig onze altijd maar toenemende administratie konden voltooien en toch een beetje vrije tijd overhouden. Maar plots moeten we wekenlang verplichte ‘rust’ nemen, want er zijn zo weinig dringende leveringen.’

‘De voorbije dagen werden er door restaurants zoveel bestellingen afgebeld, maar ook voor evenementen, concerten en recepties waarvoor we normaliter telkens honderden flessen moesten leveren.’

‘Wat particulieren betreft kregen we wel veel klanten over de vloer, zonder hamstertoestanden, zeker niet het type wc-papierkopers. Wat opviel was dat veel bezoekers een ‘babbel’ nodig hadden en naast flessen zaterdags ook kazen of pata negra kwamen kopen, kwaliteitsproducten voor thuis. Wat ik persoonlijk wel mis zijn inderdaad die dagelijkse klantencontacten. Wij hebben geen pure webshop, dus het internet kan ons omzetverlies niet compenseren.’

‘Wij blijven als ondernemers wel in het ongewisse.’

Carine Goedertier, een van de zakenpartners van Alhambra

Toch startte Alhambra een andere campagne op: ‘Onze traditionele voorjaarsdegustatie, waarbij telkens ook tientallen wijnbouwers opdagen, moesten we noodgedwongen afblazen. Daarom hebben we net een mailing uitgestuurd waarbij we alle flessen die normaliter tijdens dat weekend op tafel stonden nu aan een speciale promotieprijs aanbieden: vijf kopen, één fles gratis. Want heel het budget dat nu wegvalt om al die buitenlandse wijnbouwers te ontvangen en te logeren  – hotel, taxi, maaltijden, vluchten,… – investeren we in deze omstandigheden liever in dit kortingsaanbod richting cliënteel.’

Eén ding moet haar nog van de lever: ‘Wij blijven als ondernemers wel in het ongewisse. Wat gebeurt er, bijvoorbeeld, met camions die vanuit Portugal of Spanje met onze bestelling vastzitten, met partijen die wij natuurlijk een heel lange tijd niet kunnen verkopen? Wat zal Vadertje Staat doen qua btw of accijnzen? Krijgen wij eventjes ademruimte en een uitstel van enkele maanden om die facturen te betalen, terwijl we toch weinig omzet genereren? Op dat vlak krijgen wij als wijnhandelaar geen enkele informatie vanuit de overheid. We moeten alles uit de media oppikken.’

Consument zal veranderen

Italië is natuurlijk het zwaarst getroffen Europese land. Hoe schat Gianfranco Raineri – zaakvoerder bij Raineri Distribuzione, al 50 jaar invoerder van Italiaanse wijnen en foodspecialiteiten met wijnshops in Genk en Gembloux – de getormenteerde Belgische wijnmarkt in? ‘Voorlopig blijft onze wijnverkoop aan particulieren nog stabiel, maar we voelen wel dat consumenten een afwachtende houding aannemen. We zullen zeker een paar extra creatieve acties opzetten, maar zeker geen paniekreacties’, klinkt het.

Een heel ander verhaal is de nichehoreca: ‘Voor onze wijnafdeling is 70% van onze omzet horecagebonden, dus de krimp daar is enorm. Onze omzet kan daardoor op termijn misschien wel halveren. Gelukkig zaten we al een tijdje in een enorme groeifase. Maar het komt wel hard aan.’

Ook hier gelukkig geen bevoorradingsbottleneck: ‘Zelfs als grenzen sluiten, kunnen ze Europees nooit de voeding- en drankeneconomie totaal stopzetten. Wijnproducenten zijn volop nieuwe jaargangen aan het bottelen, wijngaarden moeten gesnoeid worden en de natuur gaat zijn gang, dus druiven zullen geplukt moeten worden, net zoals koeien gemolken en kaas gemaakt.’

‘Een groeiende groep zal voortaan bewuster consumeren: meer lokale, artisanale en ecologische bioproducten waarderen en kopen, ook op wijngebied.’

Gianfranco Raineri, zaakvoerder bij Raineri Distribuzione

‘Onze Parmigiano Reggiano van 36 maanden oud moeten we binnen drie jaar ook kunnen aanbieden, hetzelfde voor de Parmaham die minsten 18 maanden rijpt. In België komen de aardbeien en de asperges eraan. En zo zijn er enorme veel zaken waar niemand aan denkt en waarvan men de impact onderschat.’

Hoe dan toch de effecten nu reeds evalueren? ‘Ik verwacht dat een aantal horecazaken deze crisis niet te boven komt en dat de herstart heel geleidelijk zal verlopen. De economische naweeën zullen maanden tot zelfs jaren duren, zeker qua buitenlands toerisme. Amerikanen en Aziaten zullen niet meer zo vlug richting Europa reizen en de horeca die daar afhankelijk van is, zal dus nog een hele poos lijden.’

Raineri ziet wel kans op een veranderend consumentengedrag: ‘Natuurlijk zijn er consumenten die zich geen bal aantrekken van het algemeen belang, maar mijn buikgevoel zegt me dat een groeiende groep voortaan bewuster zal consumeren: meer lokale, artisanale en ecologische bioproducten waarderen en kopen, ook op wijngebied.’