De Europese Centrale Bank heeft geen plannen om haar pandemiesteun uit te doven en houdt de rente wellicht langer dan verwacht laag. Economen vrezen dat de volgende generaties wel eens de rekening gaan betalen.

In het nieuws: Drie nieuwsberichten van vorige week geven aan in welke richting de Europese economie evolueert:

• De Nederlandse woningprijzen stijgen in een tempo dat in twintig jaar niet meer gezien is.
• De opgetelde staatsschuld van de eurozone overschrijdt voor het eerst de kaap van 100 procent van het bruto binnenlands project, mijlenver van het bijna vergeten Maastrichtnorm, 60 procent.
• De Europese Centrale Bank bevestigde voorlopig niets te gaan veranderen aan haar soepel monetair beleid. Volgens de analisten van ABN Amro moeten we nu rekening houden met het aanhouden van het huidige lagerentebeleid tot minstens ergens in 2024.

QE voor de eeuwigheid? “Laag voor nog langer en QE voor bijna altijd”, zo vatten de ING-economen het huidige monetaire beleid samen. QE staat voor “quantitative easing”, waarbij de centrale bank vers geld in de economie pompt door obligaties en effecten op te kopen.

• Begin juni werd nog gespeculeerd op een uitdoving van de noodsteun en mogelijk zicht op renteverhogingen. Maar daar lijkt nu geen sprake meer van.
• Al voor de coronacrisis werd erop gespeculeerd dat QE het “nieuwe normaal” is voor centrale banken.
• Als gevolg van de pandemiesteun, waarbij de ECB bedrijven en overheden van goedkoop krediet voorzag door zelf de obligaties te kopen, is het hek van de dam. Het balanstotaal van de ECB bedroeg begin 2020 nog minder dan 5.000 miljard dollar en stond begin deze maand al op 7.900 miljard dollar.
• “Een verlenging van PEPP, het noodprogramma voor de pandemie, verder dan maart 2022 lijkt in toenemende mate waarschijnlijk”, zeggen de ING-economen.

Monetaire doping. Omdat de ECB ook massaal staatsobligaties van Europese lidstaten koopt, raken hun belangen almaar inniger verstrengeld. Het fenomeen is ook elders in de wereld merkbaar.

• Flossbach von Storch, een van de grootste vermogensbeheerders van Duitsland, ziet het zo: “Om te voorkomen dat deze grote tekorten een te zware last worden voor de schatkist, moeten centrale banken de regeringen helpen door goedkoop geld ter beschikking te stellen. Het begrotingsbeleid levert het hout om het economische vuur brandende te houden, terwijl de centrale banken de zuurstof leveren.”
• De fondsenreus wijst op de parallellen met Japan: “Op basis van de totale staatsschuld in de eurozone, heeft de ECB bijna 21 procent van de uitstaande staatsschuld in handen. Dit percentage zal blijven stijgen als de obligatieaankopen doorgaan zoals gepland. We naderen daardoor langzaam de situatie in Japan, waar 39 procent van de totale staatsschuld al in handen is van de centrale bank.”

Krijgen jongeren straks de rekening? Economen wijzen op tal van nefaste gevolgen, waar vooral de jongere generaties mee te maken zullen hebben.

• Door het ECB-vangnet worden staten worden niet geprikkeld om het zuiniger aan te doen. Dat kan leiden tot zwakke begrotingsdiscipline met een oplopende staatsschuld, waarmee de volgende generaties mee opgezadeld zullen zitten.
• Mensen die vandaag jonger zijn dan 45 jaar dreigen de dupe te worden, omdat ze door de lekkende staatskas bij pensionering minder zullen ontvangen dan hun ouders en grootouders.
• Maar er zijn ook onmiddellijke gevolgen: de bijna nulrente maakt woonkrediet erg goedkoop, mede waardoor de vastgoedprijzen in heel Europa de hoogte inschieten. Volgens sommige experts dreigt de eerste woning voor jongeren onbetaalbaar te worden zonder financiële steun van familie.
• Omdat de inflatie hoger is dan de spaarrente, zijn er geen mogelijkheden om met sparen extra koopkracht op te bouwen.

“Ponzi-schema” Fondsenbeheerder Flossbach von Storch vergelijkt het huidige beleid zelfs met Ponzifraude.

• “Deze financieringsmethode, die doet denken aan een Ponzi-schema, waarbij de winsten van eerdere deelnemers aan het spel worden betaald door de nieuwkomers, wordt slim verhuld door centrale banken als tussenpersoon te gebruiken. Een dergelijke ‘perpetuum mobile’-machine kan alleen werken zolang de mensen de toekomstige waarde van geld niet in twijfel trekken.”
• Volgens veel aanhangers van cryptomunten zal dat vertrouwen vroeg of laat wegsmelten.
• Door de complexe constructie beseffen de jongere generaties mogelijk niet goed wat er aan de gang is. Flossbach von Storch: “Het is opmerkelijk hoe deze vorm van indirecte overheidsfinanciering, die uiteindelijk niet meer is dan een rekening die toekomstige generaties zullen moeten betalen, ons vandaag zo natuurlijk en onschadelijk voorkomt.”