Woensdagochtend raakte de Vlaamse regeringsvorming opeens in een stroomversnelling. Voorzitters Sammy Mahdi (cd&v) en Melissa Depraetere (Vooruit) bleken, met enige gereserveerdheid weliswaar, bereid om de formatiegesprekken op te starten. N-VA kwam daarop al snel met een formateur, Matthias Diependaele (N-VA). En Diependaele wacht evenmin: donderdag zit hij al samen met Mahdi en Depraetere.

In het nieuws: Diependaele schiet uit de startblokken als formateur.

• “Ik kijk ernaar uit de komende weken een sterk Vlaams regeerakkoord te smeden met mijn partij N-VA, Vooruit en cd&v”, zo reageerde Diependaele gisteren op zijn aanstelling als formateur. De vastberadenheid om er samen uit te komen, wordt alvast vandaag verdergezet. Want Diependaele gaat direct aan de slag met de startnota van zijn partijvoorzitter en informateur Bart De Wever (N-VA). Hij zal die nota bespreken met Mahdi en Depraetere.
• Verder wordt er ook gekeken of er consultaties komen met het middenveld: de verschillende belangenorganisaties die de verbinding tussen politiek en burger moeten zijn. Denk hierbij aan de werkgeversorganisaties of de Boerenbond.
  • In Wallonië besloten partijvoorzitters Georges-Louis Bouchez (MR) en Maxime Prévot (Les Engagés) om het grondig aan te pakken. Ze houden een tiendaagse consultatieronde met allerlei organisaties. Het is dus nog even afwachten wat de Vlaamse plannen zijn.
• Maar het belangrijkste blijft toch de startnota. Daarbij had Mahdi eerst nog aanpassingen gevraagd van De Wever, maar toen Vooruit overstag ging, volgde hij ook. Dat wil echter niet zeggen dat alles nu heel makkelijk zal verlopen, want zowel cd&v als Vooruit hebben een aantal bezwaren.
  • Zo hield Mahdi het op “een aantal fundamentele zaken die voor ons ontbreken en een paar elementen waar wij fundamenteel anders naar kijken”. Voor Depraetere “zien we op bepaalde vlakken nog onvoldoende tegemoetkomingen.”
• “De nota is geen voorafname op het regeerakkoord”, wilde de Vooruit-voorzitter duidelijk laten weten. Er moet dus nog flink overlegd worden om tot een uiteindelijke tekst te komen. Daarbij lijkt elke partij andere accenten te leggen.

Toch nog wat verschillen

De details: Welke verschillen brengen de drie partijen mee aan tafel?

• “De kiezer heeft op 9 juni gestemd voor een warmer en socialer beleid in Vlaanderen”, meent Depraetere. Daarbij zet Vooruit stevig in op thema’s als onderwijs, zorg en kinderopvang, bevoegdheden waar de partij straks graag zelf een minister op zet. ‘Gratis warme maaltijden voor elk kind’ was een symbolische maatregel voor Vooruit in de kiescampagne.
• Ironisch genoeg moest ook het woonbeleid van Diependaele het vaak ontgelden. Als Vlaams minister van Wonen wil Diependaele de huurprijs van sociale woningen voor niet-werkenden optrekken. Dat voorstel viel niet goed bij de socialisten. De drie partijen zijn het wel eens over een andere verstrenging: de kennis van het Nederlands zou een toelatingsvoorwaarde worden voor het krijgen van een sociale huurwoning.
• Ook cd&v heeft nog wel een aantal punten. Zo wil men meer geld voor de kinderopvang en een hogere kinderbijslag. Daar verschilt de partij dan weer met Vooruit, die wil besparen op kinderbijslag in ruil voor extra budget in de kinderopvang.
• Cd&v blijft kritisch kijken naar het stikstofakkoord en hoopt om de boeren niet nog striktere uitstootnormen te moeten opleggen. N-VA kwam al met de verdere reductie van de veestapel, maar daar wil cd&v niet in mee. De grote vraag die boven de landbouwdossiers hangt, is een Europese. Want nu de EU de Natuurherstelwet toch goedkeurde, zal natuurbehoud hoog op de agenda komen.
• N-VA tenslotte wil aandringen op een voorzichtig budgettair beleid. Op federaal niveau zijn de standpunten van De Wever gekend: flinke besparingen om de begrotingsachterstand weg te werken. Door de nieuwe Europese regels heeft hij een stok achter de deur. Maar ook op Vlaams niveau wil men een begroting in evenwicht behouden. De extra uitgaven die cd&v en Vooruit vragen, worden vanuit N-VA wat getemperd.
• En N-VA-kopstukken denken ook aan hervormingen. “Minder subsidies, minder regels, meer kerntaken en meer weerbaarheid” is de wens van Theo Francken (N-VA). Ook Sander Loones (N-VA) brengt het communautaire mee aan tafel: “Minder België, meer Vlaanderen. Minder verspilling, meer daadkracht”, is zijn wens. Daarbij postte Loones een foto van zichzelf met in zijn hand Vlaanderen en Brussel die zich wat afsplitsen van Wallonië.

Diependaele is ideaal voor N-VA

Opgemerkt: Met Diependaele heeft N-VA de ultieme figuur om de formatie te leiden.

• Jan Jambon (N-VA) als formateur leek geen optie meer. Na de veto van Vooruit om geen doorslag van de vorige regering te maken, moest de uittredende Vlaams minister-president plaats ruimen voor Diependaele, die beter ligt. Een wit blad, als het ware.
• Verder is Diependaele een standvastige hand, die als nauwlettende ‘boekhouder’ Vlaams minister van Financiën was. De hand op de knip houden is hem wel toevertrouwd. En dat is handig als De Wever uiteindelijk een federaal akkoord uit de brand kan slepen. Als er federaal bespaard wordt, dan dreigt het niet te ontsporen op Vlaams niveau.
• En Diependaele kan dus ook streng zijn, getuige zijn woonbeleid. Daarmee heeft N-VA iemand in huis die een rechtser accent in het regeerakkoord kan leggen. De vrees dat cd&v en Vooruit het akkoord volledig naar zich toetrekken, is dus ook van de baan.
• Met een dergelijk profiel zou Diependaele snel van formateur naar Vlaams minister-president kunnen evolueren, als de formatie slaagt. N-VA geeft mee dat dit “geen voorafname is op de invulling van eender welke toekomstige functie”en maakt dus nog een beloftes.
• Over een mogelijke einddatum wil ook geen enkele partij spreken. Maar cd&v koesterde eerder al de hoop aan het einde van de zomer eruit te zijn. Een mogelijke richtdatum kan 23 september zijn, wanneer de Vlaams minister-president normaal zijn Septemberverklaring met jaarplan voorstelt.