In veel Oost-Europese landen staat de democratie op de helling, zo waarschuwt een Amerikaanse denktank. Vooral Polen en Hongarije zitten in een neerwaartse spiraal.
In een nieuw rapport, dat 29 landen in Centraal- en Oost-Europa onder de loep neemt, schetst Freedom House een negatief beeld van de staat van de democratie in de regio. Hongarije en Polen springen eruit door hun ‘ongeëvenaarde democratische achteruitgang’ in het afgelopen decennium, maar ook andere landen staan er nu slechter voor dan tien jaar geleden.
‘De verspreiding van autocratie in Europa en Eurazië heeft verstrekkende gevolgen, niet alleen voor de regio, maar ook voor de wereld’, zegt Michael Abramowitz, president van Freedom House. ‘Democratisch gekozen leiders keren zich af van de democratie en creëren hun eigen kromme realiteiten om de macht te consolideren en te behouden. Door hun successen tot nu toe geven deze antidemocratische regimes een voorbeeld en wakkeren ze de opkomst van autoritaire regimes in de buurlanden aan.’
Dezelfde strategieën
Volgens de denktank volgen de leiders die zich tot antidemocratische vormen van bestuur hebben gewend vergelijkbare strategieën. Zo heeft de Hongaarse premier Viktor Orban een ‘model voor de onderdrukking van onafhankelijke media’ op poten gezet dat zich sindsdien heeft verspreid naar Polen en Servië. Daarnaast gingen de regeringen van Hongarije en Polen beide vol in de aanval tegen de LGBT-gemeenschap en de etnische minderheidsgroepen in hun land.
Ook in Rusland en Wit-Rusland is de repressie het afgelopen jaar aanzienlijk toegenomen, zo stellen de auteurs. Het gewelddadige optreden tegen prodemocratische betogers in Wit-Rusland, de poging van het Kremlin om Aleksej Navalny te vermoorden en het recente machtsvertoon van het Russische leger langs de grenzen met Oekraïne tonen volgens de denktank aan hoe ver deze regimes bereid zijn te gaan om aan de macht te blijven.
Besmettelijk
‘De achteruitgang van de democratie in Europa en Eurazië is zeer verontrustend, vooral in de context van vijftien opeenvolgende jaren van democratische verslechtering op mondiaal niveau’, zegt Zselyke Csaky, onderzoeksdirecteur voor Europa en Eurazië bij Freedom House. ‘Autoritarisme is niet een louter nationaal probleem, maar een probleem dat zich kan verspreiden en hele regio’s en zelfs continenten kan besmetten.’
‘Europese democratieën en maatschappelijke groeperingen moeten hun krachten bundelen om prodemocratische bewegingen te steunen in landen waar het autoritarisme terrein wint’, voegt ze eraan toe. ‘Verandering moet van binnenuit komen, maar om deze inspanningen een kans te geven en het antidemocratische tij te keren, moeten de Europese democratieën en hun partners het veld ruimen, het goede voorbeeld geven en de leugen dat autocratie een levensvatbaar alternatief voor democratie is, uit de wereld helpen.’
(lb)