Verwacht geen wonderen wanneer om 15 uur liefst 19 politici aanschuiven op het Overlegcomité, speciaal bijeengeroepen over de energiecrisis. Een viertal maatregelen, een federaal pakketje, werd gisteren door de Kern al beslist: er komt een ‘noodbijdrage’ van de energiesector die superwinsten boekt, ook de verwachte verlenging van het sociaal tarief en verlaagde btw tot maart en het verlagen van de thermostaat in openbare gebouwen naar 19 graden. Dat staat in schril contrast met de Vlaamse regering, waar minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) met een bazooka schoot op het initiatief van een Overlegcomité. “Overleg over wat?”, vroeg ze zich af, want volgens haar “had Vlaanderen haar huiswerk al op orde”, en “had ze geen zin in eindeloos gepalaver en shows organiseren”. Meteen kreeg ze het deksel op de neus van Conner Rousseau (Vooruit), die de afgelopen dagen de aantrekker was van het energiedossier, en zo’n Overlegcomité had geëist. “Werk mee, in plaats van nu al te zagen”, zo sneerde die. Vanmorgen herhaalde hij z’n aanval. De al te sterke communicatie van Demir zet de Vlaamse regering zo meteen wat in het defensief, want niets doen lijkt in het huidige klimaat geen optie: zowel bedrijven als gezinnen kreunen onder de gas- en elektriciteitsprijzen.

In het nieuws: “Wie niet naar het Overlegcomité komt om resultaat te boeken, blijft beter thuis. Of gaat op café aan de toog hangen”, dixit Conner Rousseau (Vooruit).

De details: Zuhal Demir (N-VA) krijgt de volle laag van haar ‘maatje’, de Vooruit-voorzitter.

• Een stevige kink in de kabel, tussen twee relatief nieuwe hoofdrolspelers in de Wetstraat. Want dat de jonge socialistische voorzitter en de licht ontvlambare N-VA-minister van Omgeving en Energie goed overeen kwamen, daar maakten ze allebei geen enkel geheim van: etentjes werden gretig, langs beide kanten, op sociale media gedeeld, de afgelopen maanden.
• Een opvallende toenadering tussen Vooruit en N-VA, in de vorm van Rousseau en Demir, maar niet onlogisch: de Limburgse heeft zichzelf een stevig ‘groen’ profiel aangemeten binnen de Vlaamse regering, onder meer in het dossier van de stikstof krijgt ze daarbij de volle steun van de Vlaamse socialisten, nochtans in oppositie in het Vlaams Parlement, tegen coalitiepartner cd&v in.
• Bovendien staat Demir binnen haar partij ook geboekstaafd als lid van de progressieve vleugel: haar signaal, onlangs nog, over toenadering tussen Jong-N-VA en de jongeren van Vlaams Belang, samen op een zomerkamp in Polen, was niet mis te verstaan. Met Demir bij N-VA, zal die partij nooit samenwerken met extreemrechts, was de boodschap.
• Dat ondertussen Bart De Wever (N-VA) himself Demir ook naar voor schoof, als toekomstig materiaal voor het Vlaams minister-presidentschap, maakte het nog interessanter: de socialisten maken er in de wandelgangen geen geheim van dat als zij na 2024 met die N-VA een Vlaamse regering zouden willen vormen, die ook fris, nieuw en progressief leiderschap nodig heeft. Lees: Demir. De puzzel paste dus al, zo leek.
• Van die prille rood-gele liefde was vanmorgen alvast heel weinig sprake, voor wie naar Joe FM luisterde. Daar waren beide protagonisten, Demir en Rousseau, te horen, maar niet gezamenlijk: Demir weigerde dat, “onnodig” vond ze. Wel herhaalde ze haar standpunt: om deel te nemen aan een “hoogmis” zonder veel concrete resultaten, daar zou ze voor passen.

De essentie: Als Demir echt hogere ambities heeft, zal ze toch moeten bijsturen in haar brute aanpak.

• Dat Demir soms bijzonder scherp verbaal uit de hoek komt, en een impulsief kantje aan zich heeft, is gekend in de Wetstraat. Meer nog, ze koketteert ermee. Maar ze bracht zo wel al haar coalitie én eigen partij al nodeloos in gevaar. Heel het PFOS-dossier deed de Vlaamse regering daveren op haar grondvesten, en bedreigt hét grootste prestigeproject van Antwerpen en dus van de burgemeester/partijleider. Verschillende hoofdrolspelers wijzen daarbij naar Demir, die het toch wat voorzichtiger had kunnen aanpakken.
• En ook in andere dossiers, met name dat van de stikstof, wijzen andere leden van de Vlaamse regering op de licht ontvlambare houding, waardoor het zo moeilijk was en is, om met de cd&v van viceminister-president Hilde Crevits (cd&v) een consensus te vinden. “Wil Zuhal op een dag echt de hoogste post op Vlaams niveau, dan zal ze toch moeten leren samenwerken. Nu is ze net een van de oorzaken van de instabiliteit van die coalitie”, zo klonk het deze zomer nog bij een collega-minister.
• En kijk, de toon bij Demir werd wel al wat bijgestuurd vanmorgen: de boodschap, een dag te voren, “dat de Vlaamse regering al lang haar huiswerk gedaan had”, was toch niet helemaal goed geland. Zowel binnen de Vlaamse regering, als in eigen N-VA-rangen werd haar “wat gebrek aan empathie” en “een veel te harde, botte communicatie” verweten. “Wij gaan hier niet het beeld zetten dat ze in de Vlaamse regering niet met de crisis bezig zijn”, zo stelde een minister.
• Vanmorgen zat ook de Vlaamse regering dus samen, om te kijken wat zij van extra inspanningen of maatregelen kunnen nemen. Binnen die coalitie hadden zowel cd&v als Open Vld uitgehaald naar Demir, om aan te geven dat de Vlaamse regering wel degelijk met een eigen lijstje zou moeten komen.
• Op Joe FM gaf Rousseau, die net na Demir dan maar zijn zegje kwam doen, nog eens extra gas. “Het is alle hens aan dek. De factuur moet omlaag. Werk samen“, zo duwde die op de zere plek.
• Ook op Radio 1 ging de groene vicepremier Petra De Sutter (Groen) door op Demir, zonder haar bij naam te noemen. “Natuurlijk moeten we samenwerken tussen de verschillende regeringen. Renoveren en isoleren is bijvoorbeeld een regionale bevoegdheid. Maar neem het voorstel om zonnepanelen te installeren, in ruil voor een sociaal tarief (wat cd&v op tafel legde, red.): dat zit op de twee beleidsniveaus, dus dan heb je echt wel overleg nodig.”
• In de wandelgangen klonk het ondertussen sussend: neen, de politieke liefde tussen Demir en Rousseau is niet voorbij, zo was in kringen rond Demir te horen. Politiek, dat is ook lijntjes openhouden, voor wanneer de tijdelijke storm van het moment weer gaan liggen is.

Ook vastgesteld: Het regent nog steeds ideeën, over wat het Overlegcomité moet doen. Vivaldi is andermaal aan Franstalige kant compleet verdeeld.

• Vanmorgen ging de onvermijdelijke Georges-Louis Bouchez (MR) nog eens in het offensief. Een interview in De Tijd, en passages bij LN24 en RTL waren voldoende om Vivaldi nog eens te overspoelen met blauwe voorstellen, en met veel lawaai.
  • Zijn handige zet: hij claimde met MR een nieuwe piste: een tijdelijke crisisbijdrage van de energieproducenten. Al maanden was daarover hommeles binnen Vivaldi, er moest volgens de groenen een taks op de superwinsten komen, maar dat lag in de uitvoering erg moeilijk, zo opperden meermaals cd&v en MR. Binnen Vivaldi rijpten de geesten dus voor een alternatief: die ‘crisisbijdrage’, een andere manier om de superwinst af te romen. Bouchez deed in een gesprek met De Tijd alsof hij en zijn partij nu de architect zijn.
  • De MR eist tegelijk dat de federale regering niet alleen de btw laag houdt, op 6 procent, maar dat ze de “winst” door de hoge energieprijzen integraal terugstort aan de consument. En alle subsidies voor groene projecten, “die op eigen benen kunnen staan”, moet bevroren worden. Als aanval op de groenen kan dat tellen. Maar daar hield het niet op.
• Zo kreeg de groene minister van Energie Tinne Van der Straeten een zoveelste oplawaai: “Van der Straeten liegt. Er is geen enkel gevaar. Ze moet stoppen met die leugens over de kerncentrales en vijf van de huidige zeven centrales verlengen. Trouwens, als die centrales zou gevaarlijk zouden zijn, waarom zijn ze dan niet al lang stilgelegd?”
• Vanmorgen was er tegelijk Jean-Marc Nollet, de voorzitter van Ecolo, op RTBF: “Het is niet aan de burger om te betalen voor een neo-liberale markt, wanneer die ontspoort“. Zo maakte hij er een ideologische strijd van, met een verwijzing naar de vrijgemaakte Europese energiemarkt. Terwijl Bouchez op een andere zender het dus afschoot, herhaalde Nollet nog maar eens de eis om een overwinstbelasting in te voeren voor de energieproducenten: “Er is wel een weg. Van der Straeten heeft voorstellen klaar, en daarover is unanimiteit”, zo stelde hij wel wat optimistisch.
• Nollet haalde op zijn beurt uit naar Bouchez. “Windmolens zijn de elektrische centrales van de 21ste eeuw. Het is enkel de MR die nog vast zit in de 20ste eeuw.” Hij verweet de MR-voorzitter ook “een gebrek aan respect voor de premier en Van der Straeten”.
• Om het compleet te maken, gaf ook de PS, via vicepremier Pierre-Yves Dermagne, vanmorgen in Le Soir, haar visie. Daarbij één duidelijke boodschap: geen besparingen op kap van de burgers. En ook: geen prijzenplafond enkel voor België, “dat is ofwel een dommigheid, ofwel een leugen, als men dat voorstelt“, zo zette hij het scherp.

Wat ligt er nu op tafel? De federale kern bereidde gisteren al het Overlegcomité voor, het meeste is dus al gelekt vanmorgen.

• Om te beginnen toch een speciale vaststelling: straks 19 politici aan tafel, maar de krachtsverhoudingen liggen wat vreemd.
  • Daarvan liefst 5 groene ministers, met Van der Straeten, vicepremier De Sutter, maar ook de Brusselse ministers Elke Van den Brandt (Groen) en Alain Maron (Ecolo) en Waals minister Philippe Henry (Ecolo).
  • Dat is meer dan de liberalen, die met vier zijn: premier Alexander De Croo, vicepremier Vincent Van Quickenborne (beiden Open Vld), MR-vicepremier David Clarinval en van de Franse Gemeenschap Pierre-Yves Jeholet (ook MR).
  • De socialisten zijn ook met vier, Vooruit-vicepremier Frank Vandenbroucke en drie PS’ers: vicepremier Dermagne en de Brusselse en Waalse minister-presidenten Rudi Vervoort en Elio Di Rupo.
  • Cd&v en N-VA hebben elk maar twee ministers rond de tafel: vanuit de Vlaamse regering Jan Jambon en Zuhal Demir voor N-VA, en Hilde Crevits en vicepremier Vincent Van Peteghem voor cd&v.

• Gisteren kwam de federale kern al samen, om de agenda van hun kant voor te bereiden. Daarbij trokken naar verluidt vooral Open Vld met Van Quickenborne en Vooruit met Vandenbroucke de zaak. Daarbij een lijstje punten, dat vanmorgen al uitgebreid gelekt was:
  • De temperatuur in overheidsgebouwen wordt maar verwarmd tot 19 graden, en gekoeld tot 27 graden. Geen verlichting meer op monumenten en openbare gebouwen van 19 uur tot 6 uur.
  • Het uitgebreid sociaal tarief wordt verlengd, net als de lage btw-tarieven op gas en elektriciteit en lage accijnzen op brandstoffen tot eind maart 2023.
  • De overwinsten van de energiesector worden bekeken, de CREG maakt een studie. De consensus is dus dat dit dus via een bijdrage zal gaan, eerder dan via een nieuwe belasting. De federale regering geeft zichzelf een maandje om dat nu eindelijk in orde te brengen.
  • Er komt ook een rondetafel met de grote bedrijven en de KMO’s, om mogelijke maatregelen te bekijken.
  • Met de banken wordt bekeken of de afbetaling van hypotheekleningen kan uitgesteld worden.
  • Daarnaast zijn er ook wat ‘zekerheden’: België heeft zich gegarandeerd voor een bevoorrading van gas uit het VK en Noorwegen voor 62,15 GWh/h gas, terwijl de totale consumptie normaal 47,8 GWh/h bedraagt. Genoeg dus. En ze herhalen nog eens dat Doel 4 en Tihange 3 open blijven, en dat Engie gevraagd is om ook Tihange 2 tijdelijk te verlengen, tot na 31 maart 2023.

Om te volgen: De werkgevers zijn dolgelukkig met die rondetafel, maar de echte strijd gaat straks over de indexering van de lonen.

• Pieter Timmermans, de baas van het VBO, de Belgische werkgeversorganisatie, is al dagen op oorlogspad. Hij hamert op de “energiestorm” waar de Belgische bedrijven inzitten, net als de “competitiviteitsstorm” waar ze mee kampen. Voor beiden pleiten het VBO, net als de Vlaamse werkgevers van Voka, en de middenstandsorganisatie Unizo, voor snel ingrijpen: ze willen een groot overleg tussen regering, werknemers en werkgevers.
• Die ‘rondetafel’ die men nu aankondigt, waarbij ook zal gekeken worden naar mogelijke steun voor bedrijven (in de vorm van subsidies bij energieaankopen, zoals in andere Europese landen al het geval is) is een eerste stap.
• Maar ten gronde is er meer aan de hand: de inflatie piekt nu tot tien procent. Dat betekent concreet dat de Belgische lonen, dankzij de automatische indexering, straks met 10 procent gaan stijgen. In alle buurlanden, behalve Luxemburg, is dat niet het geval: daar bestaat zo’n indexmechanisme niet. In Duitsland waarschuwen de vakbonden zelf voor een loonprijsspiraal. En zelfs bij de kleine buur, in Luxemburg, besliste de paarsgroene regering het indexmechanisme op te schorten.
• Zo komt men bij die “competitiviteitsstorm”: de Belgische lonen dreigen zowel de grote werkgevers als de KMO’s een gigantisch competitief nadeel te gaan opleveren. Al weken proberen Voka en het VBO dat te agenderen. De vraag is of daar straks, op die rondetafel, ook aan bod kan komen.
• Voor Vivaldi ligt het aartsmoeilijk. De PS is radicaal tegen raken aan de index, maar ook de groenen en zelf cd&v zijn als de dood om dat symbolisch dossier op te geven, ondanks de druk in een Europees competitief kader. Voor de liberalen was het tot nu toe een doos van Pandora die ze niet wensten te openen: raken aan de index, is onvermijdelijk ook de loonnormwet van ’96 op tafel gooien. Beide dossiers zijn onlosmakelijk verbonden.

The Big Picture: De hoge inflatie zet druk op de Europese Centrale bank.

• Bijna 10 procent in België, meer dan 13 procent in Nederland, 8,8 procent in Duitsland: de inflatie in augustus breekt opnieuw decennia-oude records. Dat zet druk op de ECB, die volgende week samenkomt, om sneller de rente te doen stijgen.
• Sinds de creatie van de euro is de inflatie immers nooit zo hoog geweest. Bedoeling is dat de rente met 0,5 procent zou stijgen, maar dat zou meteen wel eens 0,75 procent kunnen worden. Onder meer haviklanden zoals Oostenrijk en Nederland dringen daarop aan.
• Want een aantal maatregelen om de energieprijzen te dempen, met een pakket van 9 miljard in Duitsland, lopen in september af. Als dat gebeurt, dreigt de inflatie nog hoger te gaan.
• Een erg vervelende situatie voor landen met veel schulden, vooral in Zuid-Europa, maar waaronder ook België: door de stijgende rente dreigt de kost van die schuld snel toe te nemen, wat extra druk zal zetten op de overheidsfinanciën.

Genoteerd: Niet iedereen is gelukkig met de komst van Legoland.

• Niets dan blije gezichten, gisteren in het Lego Discovery Center, een soort mini-Legoland in een Brussels shoppingcenter. Daar verzamelden de nieuwe uitbater van Legoland in België, Merlin Entertainments, maar ook de PS-kopstukken Paul Magnette en Thomas Dermine, de twee architecten die het internationale merk naar België, en meer bepaald Charleroi haalden. Beiden konden het niet laten even met de Lego-blokjes te spelen, die ruim voorradig zijn in het Discovery Center.
• Alleen, het nieuwe park heeft een prijskaartje: van de 400 miljoen investeringen, neemt het Waals Gewest, via hun investeringsvehicel Sopega, liefst tussen de 90 en 120 miljoen voor de rekening. Ook de FPIM, de federale investeringsmaatschappij, stapt mee in.
• Veel overheidsgeld dus. En dat zet kwaad bloed bij de huidige uitbaters van pretparken in België, volgens hen al “het land met het meeste pretparken per inwoner”. “Dit soort financiering helpt de concurrentie niet vooruit”, reageert de baas van Bobbejaanland, Yves Peeters, in De Tijd. “Ik ben gechoqueerd dat de Belgische overheid steun geeft aan zo’n oververzadigde markt”, reageert Steve Van de Kerkhof van Plopsaland.
• “De vrije markt moet spelen, dit is geen taak van de overheid.” Ze wijzen erop dat de projectie van 1.400 jobs veel te positief is, en gaan “hoe dan ook actie ondernemen”.

Om te volgen: Hoe gaat de Kamer haar vakanties nu organiseren?

• Een dossier dat ongetwijfeld de 150 Kamerleden bovenmatig zal boeien: wanneer volgt nu hun vakantie? De Kamer heeft al de gewoonte om geen werkschema aan te houden zoals een normale werknemer: ze volgen eigenlijk min of meer de schoolvakanties, en gaan in de zomer op verlof vanaf 21 juli, tot zowat midden september. Belachelijk lang dus. Het Vlaams Parlement doet een tikje beter: die gaan meteen na de Septemberverklaring van de minister-president weer vol aan de bak. Maar ook daar: erg lange vakanties, zeker als je alle schoolvakanties meetelt.
• Alleen: federaal is er nu wel een issue. Want de Franse Gemeenschap heeft voortaan een ander vakantieschema: wat minder lang in de zomer (de Franstalige leerlingen zijn sinds maandag al terug op school), en langere vakantieperiodes gedurende het jaar. Zo is de eerstkomende herfstvakantie in Franstalig België meteen twee weken lang.
• Insiders zien het al komen: zeker aan Franstalige kant wil men in de Kamer nu het ritme van dat Franstalig onderwijs wel gaan volgen, dat betekent meer verlof gedurende het jaar. Maar als dat gecombineerd wordt met het aanhouden van eenzelfde royaal zomerreces, dan dreigt de Kamer gewoon haar vakantie uit te breiden.
• Vraag is of het zover komt, verschillende fracties zijn het debat aan het opvolgen: in tijden van crisis leeft uiteraard het besef dat dit geen ‘optimaal’ signaal zou zijn. Maar als het aankomt op zelfregulering blijft de Kamer bijzonder slap werk leveren: onder meer de erg hoge pensioenen en de ontslagvergoedingen bleken maar erg moeilijk hervormd te worden.