Vandaag beloven minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) en premier Alexander De Croo (Open Vld) duidelijkheid in het dossier van een militair die verdween met een heel wapenarsenaal en een dreigende afscheidsbrief. Korporaal Jürgen C. kwam voor op de lijst van hoge dreiging die het OCAD hanteert. Maar toch kreeg hij, na enkele tuchtstraffen, plots toegang tot een wapendepot van Defensie, waaruit hij raketlanceerders en machinegeweren meenam toen de stoppen doorsloegen. Dedonder vroeg ‘uitleg’ aan haar Chef Defensie en aan de baas van de militaire inlichtingendienst ADIV, maar is wel zelf politiek verantwoordelijk.

In het nieuws: Een klopjacht duurt al bijna 48 uur.

De details: Die roept vragen op over hoe Defensie met dreigingen van binnenuit omgaat.

• Straks in de Kamer komen er ongetwijfeld scherpe vragen. Want de zaak die België nu al twee dagen in zijn greep houdt en de voorpagina’s van alle kranten pakte, brengt pijnlijke vaststellingen aan het licht.
• Alles draait rond Jürgen C., een beroepsmilitair met bijzonder veel ervaring die plots verdwijnt. Daarbij laat hij een dreigbrief achter aan het adres van ‘virologen en politici’, die zijn vrijheden hebben beknot. Erger is dat hij uit een militair depot een hele reeks zware wapens meeneemt, gaande van granaten over vier raketwerpers tot de beruchte P90-machinegeweren van FN Herstal die het leger gebruikt.
• De zaak eindigt in een klopjacht, waarbij de man ook nog boobytraps in zijn wagen legt en zich vervolgens meer dan vermoedelijk in een bos in Limburg verschanst.
• In zowat alle kranten staan nu de details van zijn dossier te lezen. Dat roept politiek scherpe vragen op, en wel hierom:
  • De man stond op een lijst die OCAD, het orgaan dat dreiging in België moet meten, bijhoudt. Het gaat om de lijst met ‘potentieel gewelddadige extremisten’, die zo’n 90 namen bevat. Hij stond bij de categorie rechts-extremisten.
  • De veiligheidsdiensten waren dus goed op de hoogte van de problematiek. ADIV, de interne militaire inlichtingendienst, hanteert eveneens een lijst van potentieel extreemrechtse militairen. Dat zijn er blijkbaar een 30-tal. Maar Jürgen C. was de enige beroepsmilitair die ook op de veel zwaardere OCAD-lijst stond.
  • De man kreeg twee tuchtsancties van Defensie het afgelopen jaar: een omwille van racistische uitspraken op het internet en een tweede omwille van doodsbedreigingen die hij tegenover Marc Van Ranst uitte.
  • Dat hij openlijk bevriend was met Thomas Boutens – een voor terrorisme veroordeelde ex-militair die kopstuk was van de neonazistische groepering Bloed, Bodem, Eer en Trouw (BBET) – maakte behoorlijk wat veiligheidsdiensten ongerust.
  • Dat alles leverde hem bovendien in juli 2020 een ondervraging door de politie op. De Staatsveiligheid was immers te weten gekomen dat de man op zoek was naar het adres van Van Ranst.
• Het vreemde aan heel deze waslijst aan ‘rode vlaggen’, is dat de man door de tuchtsancties zijn positie bij de Militaire Politie verloor en naar een logistieke functie overgeplaatst werd. Hij mocht geen buitenlandse missies meer doen, wat bij de betrokkene tot grote frustratie leidde. In de plaats werd hij mee verantwoordelijk voor het wapendepot in Leopoldsburg, waardoor de korporaal net rechtstreeks toegang kreeg tot een heel arsenaal.

The big picture: De hele affaire is meer dan pijnlijk voor Defensie. Rollen er straks koppen?

• Gisterenochtend was dit meteen hét thema op het kernkabinet. Want dat dit ernstige vragen oproept, is wel duidelijk. Zelfs al vielen er als bij wonder in het hele verhaal nog geen slachtoffers: Jürgen C. wordt nog steeds door honderden politieagenten en militairen gezocht.
• Minister van Defensie Dedonder was tegelijk gisteren niet bijzonder snel met een reactie. Ze liet ’s ochtends de communicatie over aan de militaire vakbonden, die dan maar gretig in het gat sprongen.
• In de loop van de dag kwam wel een mededeling, waarbij ze meteen de verantwoordelijkheid binnen Defensie intern doorschoof: ‘Ik heb een intern onderzoek bevolen en heb ook aan de chef Defensie en de directeur van ADIV gevraagd mij te informeren over de procedures voor de screening van personeelsleden die banden hebben met extreemrechts.’
• Maar of het zo simpel zal zijn om naar de legerbaas en het hoofd van het ADIV te wijzen, lijkt politiek gezien een utopie. En herhalen dat voor ‘extremisme bij Defensie geen plaats is’, zoals de mededeling verder ook nog las, lijkt al te karig in heel deze affaire.
• Premier Alexander De Croo (Open Vld) begreep gisteren wel meteen de politieke urgentie. Op VTM-nieuws verklaarde hij: ‘Defensie en de veiligheidsdiensten moeten met een analyse komen over wat er is gebeurd, maar vooral met een voorstel om te vermijden dat dit in de toekomst nog kan gebeuren.’ Wordt ongetwijfeld vervolgd dus.

Genoteerd: Geen sancties tegen Israël vanuit België.

• De soep werd behoorlijk minder heet gegeten dan dat ze werd opgediend, gisteren op het federale Kernkabinet. Daar lag de kwestie van het Palestijns-Israëlisch conflict op tafel.
• Daarover had onder meer Groen-voorzitter Meyrem Almaci flink op tafel geklopt en sancties geëist tegen producten van kolonisten in de bezette gebieden.
• Maar daarvan was vrijwel meteen geen sprake meer: niemand in de regering wil dat België zich veel verder zou wagen dan de andere Europese landen. En bovendien wil niemand van de Kern dat de zaak in eigen land zou escaleren door het conflict vanuit Brussel mee op te poken.
• Toch kregen de groenen wel een troostprijs. Voor producten uit de bezette gebieden geldt in de EU in principe al dat ze aan strengere regels onderhevig zijn, alleen wordt dat bij import uit Israël niet echt afgedwongen: niemand weet precies wat waar vandaan komt.
• België zou via diplomatiek overleg binnen de EU partners proberen te vinden om die controles toch strikter te gaan maken en zo wel degelijk een onderscheid af te dwingen.
• Overigens blijft één man zich in het conflict profileren, politiek gezien dan: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez. Die haalt vandaag in De Standaard nog eens uit naar het pleidooi van Almaci om sancties tegen Israël te nemen. ‘Wie daarvoor pleit, doet dat voor electorale doeleinden. Er zal niet één leven door gered worden.’

Ook genoteerd: De EU trekt een streep door het opheffen van patenten van Covid-vaccins.

• Joe Biden stelde het voor, tot grote vreugde van links in Europa. En in België kondigde de minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit) aan dat de federale regering er onomwonden voor zou gaan pleiten, waarna er toch wat hommeles ontstond in de Vivaldi-ploeg.
• Die politiek-ideologische breuk over het verplicht vrijgeven van de intellectuele rechten op de vaccins en met name de revolutionaire mRNA-technologie die ermee gepaard gaat, loopt niet alleen door de Belgische regering. In het Europees Parlement stonden christendemocraten, liberalen en conservatieven er tegenover socialisten en groenen. Die eerste groepen – waarvan CD&V, Open Vld en N-VA lid zijn – stemden uiteindelijk tegen.
• Zo lijkt het voorstel voor de EU definitief gekelderd. Daar was al langer grote druk van Duitsland, dat een bloeiende farma-industrie heeft en niet enthousiast was om zomaar de vaccintechnologie cadeau te doen ‘om de Derde Wereld te helpen’. De facto betekent dit immers dat vooral China de handen op deze gegeerde techniek kan leggen. Momenteel beschikken de Chinezen over enkele vaccins van eigen fabricaat, maar die zijn van minderwaardige kwaliteit.
• De EU werkt nu aan een alternatieve manier om de ontwikkelingslanden goedkoop massale voorraden vaccins te bezorgen. Een verdere verhoging van de productiecapaciteit en de uitrol van het Covax-programma van de EU moeten dat garanderen.

Een vaststelling in de Wetstraat: Jan Jambon (N-VA) blijft in de hoek waar de klappen vallen.

• Het blijft een moeilijk meetbaar fenomeen in politiek, maar het bestaat wel: eens een politieker aangeschoten wild is, kan de schade snel oplopen. Het is dat fenomeen dat Jan Jambon, de Vlaams minister-president, lijkt mee te maken.
• Het optreden van de Vlaamse regering in heel de coronacrisis is al enkele keren heel stevig onder vuur gekomen. En het stevige optreden, vooral verbaal, dat Jambon als minister van Binnenlandse Zaken in tijden van terrorisme-aanvallen groot maakte, lijkt daarbij contraproductief in de crisis die hij nu moet beheren: spierballen werken minder bij kritiek over een medische of communicatieve blunder.
• Al maanden gist die situatie, waarbij Jambon het niet onder de markt had, maar het vooral zijn collega Wouter Beke (CD&V), Vlaams minister van Welzijn, was die in een schietkraam stond. Met de succesvolle vaccinatiecampagne op kruissnelheid lijkt die laatste zich te kunnen rehabiliteren.
• Tegelijk toonde Jambon zich bijzonder gretig om zijn graantje mee te kunnen pikken in de race naar de heropening van de maatschappij. Maar daarbij blijkt andermaal pijnlijk dat de Vlaamse minister-president niet meer in een staat van genade verkeert. Zijn passage op ATV, waarbij hij stelde dat tuinfeesten enkel konden met professionele cateraars, was een klassiek voorbeeld van onnodig negatieve politieke aandacht naar zich zuigen.
• De afwikkeling van de affaire gebeurde zo mogelijk nog stunteliger. Want wat Conner Rousseau (Vooruit) wél kan met verve, namelijk in het lichtvoetigste programma van heel het Vlaamse televisielandschap gaan zitten om vervolgens netjes een op maat verpakte politieke boodschap af te leveren, bleek voor Jambon veel te hoog gegrepen. De setting van een glitterende tv-studio, de gibberende sfeer rond de aankondiging van de tuinfeesten, het geheel overgoten met de nodige lachsalvo’s op commando: het deed pijn aan de ogen.
• Dat Jambon het daarbij op een politiek akkoordje gooide met zijn buddy Alexander De Croo (Open Vld), die als premier groen licht gaf om dan maar unilateraal nieuwe regels af te kondigen in de show bij Gert Verhulst, leidde dan weer tot kwaad bloed bij CD&V en Vooruit, toch coalitiepartners in de federale regering en de jure nog altijd bevoegd voor het dossier, eerder dan Jambon. Zowel Joachim Coens (CD&V) als Rousseau presenteerden daarop de rekening: ze schoten opnieuw op Jambon.
• Vervolgens lag de minister-president alweer een namiddag onder vuur in zijn eigen Vlaams Parlement. De oppositie had een topdag, in de wandelgangen van de meerderheid klonken een paar zure oprispingen aan het anders van hun ‘grote leider’. Zowel op radio als televisie maakten VRT-analisten een eerder vernietigende balans op voor de Vlaamse regeringsleiders, vanmorgen volgden nog enkele commentaarstukken in de kranten. Het zijn al betere dagen geweest voor ‘sterke Jan‘.