De leegstand in de Belgische winkelstraten is voor het elfde jaar op rij gestegen. Op 1 januari stond 10,3% van de winkels leeg. Het gaat wel om de kleinste stijging sinds 2008. Een jaar geleden stond nog 10,1% van de winkelpanden leeg in België, in januari 2019 is dat cijfer opgelopen tot 10,3%, blijkt uit cijfers van dataverzamelaar Locatus. De leegstand in de retail is nu dubbel zo groot als bij het uitbreken van de economische crisis in 2008. Toen was slechts 5,1% van de commerciële ruimtes buiten gebruik.

Ook in de VS gaat het bloedbad onverstoord verder

In de Verenigde Staten werden in 2017 ruim 6.000 winkels gesloten, goed voor een totale winkelruimte van 9,5 miljoen vierkante meter. Vorig jaar gingen minder winkels dicht, maar groeide de totale oppervlakte van de gesloten winkels. Die werd aangedikt met nog eens iets minder dan 15 miljoen vierkante meter, aldus berekeningen van vastgoedspecialist CoStar Group. Dat lag onder meer aan de sluiting van alle ‘Toys ‘r Us’-vestigingen.

Dat miljoen vierkante meter buiten gebruik raken is niet geheel verwonderlijk. De VS tellen gemiddeld 5 vierkante meter aan winkelruimte per inwoner, vergeleken met 2 meter voor een Europeaan. al is dat geen garantie voor wat zich aan de andere kant van de Atlantische Oceaan gebeurt. Want ook in het VK wordt 1 op elke 5 Britse pond nu al online uitgegeven.

4.000 sluitingen

In een poging om hun keten te redden zullen retailers ook de volgende maanden weer honderden vestigingen sluiten. Voor anderen zat er niets anders op dan de boeken neer te leggen. Business Insider stelde een lijst op van de in de VS aangekondigde sluitingen voor 2019. Het gaat opnieuw om 4.000 winkels.

Amazon

Vooral de e-commerce is de grote boosdoener: zo worden in de VS tweederde van alle boeken, muziek en films nu online gekocht, net als tweevijfde van alle kantoorbenodigdheden en speelgoed. Ook een kwart van alle kledij wordt nu online gekocht.

In meer dan 50 Amerikaanse steden levert Amazon aan de abonnees van zijn Prime-dienst de bestelde goederen binnen de 2 uur en dat zonder extra kost.

Hoe harder winkels hun best doen om met Amazon te concurreren, hoe meer geld ze verliezen. Het logistieke luik en de daarvoor vereiste infrastructuur kannibaliseren de winstmarges van de winkels. Volgens de bank Morgan Stanley moet een retailer voor elk procentpunt dat hij aan e-commerce-aandeel wint, een half procentpunt van zijn marge inleveren. Niet dat dit Amazon stoort. Van elke extra dollar die dit jaar online zal worden gespendeerd, zal 50 dollarcent op de rekening van Amazon terechtkomen.

Vaak wordt naar de boom in e-commerce verwezen als een alternatief voor winkelpersoneel wiens baan wordt bedreigd. Jobs in e-commerce en warenhuizen nemen inderdaad een steeds groter deel van het werknemersbestand in. Ze vormen nu het equivalent van 10,1% van alle retailjobs, vergeleken met 8% tien jaar geleden. Amazon rekruteert aan een verschroeiend tempo.

Jobs, maar wel slecht betalende jobs

Maar het gaat wel degelijk om slecht betalende jobs. Voor Amazon zat er vorig jaar dan ook weinig anders op dan 350.000 van zijn 575.000 werknemers loonopslag te geven. De aankondiging volgde op een wetsvoorstel van de onder jongeren zeer populaire senator Bernie Sanders.

Sanders noemde het wetsvoorstel de Stop BEZOS Act, wat staat voor “Stop Bad Employers by Zeroing Out Subsidies Act” (Stop slechte werkgevers door een einde te maken aan  subsidieprogramma’s).

Sanders voert al langer strijd tegen de opkomst van het ‘winner takes all’-kapitalisme, dat heeft geleid tot een kleine, maar zeer machtige groep miljardenbedrijven en de steeds verwaterende invloed van Amerikaanse vakbonden. Beide fenomenen hebben de onderhandelingspositie van werknemers verzwakt en die van de CEO’s verder versterkt.

Sanders trok zich daar weinig van aan en mikte op het potentiële reputatieverlies van de techreuzen.

© Getty Images

Andere vaardigheden en A.I.

Dat e-commerce steeds meer jobs kost is volgen sommigen niet direct een probleem. Burning Glass, een bedrijf dat vacaturetrends analyseert, ontdekte eerst zelfs een positieve trend: tussen 2014 en 2016 werd het jobverlies in de traditionele retail gecompenseerd door nieuwe jobs in e-commerce, warenhuizen en tech jobs in de sector. Maar de vaardigheden die daarvoor nodig zijn, verschillen doorgaans sterk van wat traditionele winkelbedienden kunnen.

Volgens Burning Glass vereist 78% van de jobs in e-commerce een universiteitsdiploma, vergeleken met amper 12% in de traditionele retail. Zelfs 53% van de jobs in geautomatiseerde warenhuizen vergt een diploma.

Zelfs wie niet van winkelen houdt, begrijpt dat dit een signaal van economisch onheil is.

De jobs in de retailsector zijn in de VS zeer zichtbaar. 4,3 miljoen mensen werken als verkopers en 3,3 miljoen als kassiers. Bovenvermelde sluitingen zullen tienduizenden mensen hun baan kosten. Lege winkelcentra zijn een teken van massale werkloosheid.

Gevreesd wordt dat de werkgelegenheid van miljoenen mensen in het gedrang komt. Steeds meer winkelketens nemen ondertussen ook hun toevlucht tot zelfscankassa’s, meer A.I. en robots.

© Mastercard

_Conclusie

Amerikanen, maar ook Europeanen, die zo gewend zijn aan shoppingcentra met een enorme variëteit aan verleidelijke goederen, zullen stilaan moeten wennen aan steeds meer lege winkels.