Zelden is er zoveel opschudding ontstaan rondom de verandering van taalregels als deze week. ‘Groter dan’ of ‘groter als’ zouden allebei mogen, een dubbele negatie is geen taboe meer en als klap op de vuurpijl pleiten eminente taalprofessoren, zoals professor Sandra van de Universiteit Antwerpen in een recente column- om de dt-regel bij de vuilnishoop te zetten. De vraag stelt zich echter of we ons niet over de verkeerde prioriteiten druk maken.

Toen de ANS (Algemene Nederlandse Spraakkunst) – de referentie voor de Nederlandse grammatica- zijn zegen uitsprak over een aantal nieuwe taalregels, kon je de virtuele kloof tussen leeftijdsgeneraties duidelijk zien. Heel wat voornamelijk oudere commentatoren – meestal journalisten – voelden dit aan alsof alle zekerheden wegvielen. ‘Het kan wel zijn dat alles sneller gaat, dat virussen en klimaatverandering ons leven nu domineren, maar laat ons toch tenminste onze Nederlandse grammatica behouden’ moet de redenering zijn geweest. Iedereen had daarvoor argumenten. En allemaal hadden zij in zekere zin gelijk.

Het belang van onderwijs

Als je echter wat afstand neemt, lijkt dit debat voor bij te gaan aan de essentiële uitdagingen waar ons onderwijs voor staat.

Onderwijs is in de recente geschiedenis in de westerse wereld het fundament geworden van onze beschaving. Zeker sinds de Verlichting en de Industriële Revolutie is het belang hiervan toegenomen. Als maatschappij investeren we zeer veel in onderwijs. Het is ook het onderwerp dat de meeste mensen beroert. Ouders worden er elke dag mee geconfronteerd en het roept altijd hevige emoties op, zeker als het niet goed loopt met het kind.

Het belang voor onze economie

De Industriële Revolutie maakte het voor de ontwerpers van het curriculum echter zeer gemakkelijk om de prioriteiten in de leerstof te bepalen. Daar we arbeiders, boekhouders, ingenieurs en verkopers nodig hadden om onze economie aan te zwengelen, was de hiërarchie van vakken snel bepaald: wiskunde, exacte wetenschappen en talen bovenaan, daartussen de humane wetenschappen en helemaal onderaan de kunsten. Dit is wereldwijd in alle onderwijssystemen het geval, zoals Ken Robinson – in de meest bekeken Ted Talk ooit -duidelijk maakte. 

Vlaanderen zakt weg 

Dit verklaart onze obsessie met de PISA-scores. Die geven een indicatie van het niveau van ons onderwijs in vergelijking met andere landen. Deze vergelijking wordt echter enkel gemaakt in de 3 domeinen die volgens de PISA-score tellen. Met name wetenschap, wiskunde en talen. Dit verklaart ook deels waarom we in Vlaanderen alsmaar scherper reageren als er een verandering is in het onderwijs is. We merken dat we in deze internationale rangschikking steeds verder wegzakken in absolute, maar ook in relatieve termen. En dat doet pijn, zeker voor onze politici. 

Het eens zo geroemde Vlaamse onderwijs, dat erin slaagde om een heel hoog gemiddeld niveau van studenten af te leveren, is al vele jaren aan het afbrokkelen. De PISA-cijfers liegen niet. De daling zet zich onherroepelijk voort. Het afschaffen van taalregels is de zoveelste nagel in de doodskist voor zij die pleiten voor een veel strengere opleiding.

De inflatie aan diploma’s 

Misschien is dit een goed moment om eens stil te staan bij de vraag hoe ons onderwijs vooruit moet. Er is vandaag één grote strategie die als een rode draad door het hele beleid loopt. We trachten zoveel mogelijk jongeren een diploma te bezorgen. Niet alleen willen we dat ze afstuderen aan het middelbaar onderwijs, maar een diploma aan de hogeschool en universiteit is vandaag ook al een vereiste. In de Verenigde Staten heet deze politiek ‘No Child Left Behind’.

Unesco berekende dat er de volgende 30 jaar meer mensen zullen afstuderen in de wereld dan in de hele menselijke geschiedenis. Deze inflatie aan diploma’s maakt wel dat de waarde ervan sterk is afgenomen. 

Geen vaardigheden maar attitude

Er zijn geen simpele oplossingen. Ken Robinson heeft het meest radicale voorstel. Hij pleit om alle testen af te schaffen en naar een zeer gepersonaliseerd onderwijs te evolueren waar elke leerkracht, in samenwerking met het kind, op zoek gaat naar zijn passies. Technologie kan hier een grote steun bieden.  Het beroep van leerkracht moet dan ook sterk geherwaardeerd worden, alsook het onderwijs van de kunsten. Hij pleit om te cultiveren wat ons uniek en verschillend maakt van alle andere levende wezens: ons inbeeldingsvermogen en onze creativiteit. De piramide moet dan ook omgedraaid worden.

De bekende joodse denker-filosoof Yuval Harari pleit dan weer voor een instelling die je toelaat om permanent te leren en te veranderen, zoals hij op ons Newsweek evenement bepleitte. Niemand weet vandaag hoe de jobmarkt er de volgende 20 jaar zal uitzien, wat maakt dat er bovenal flexibiliteit vereist is.

Wat zeker is, is dat nadenken over de beste weg voorwaarts vandaag veel belangrijker is dan de verandering van een taalregel. De economie van de toekomst hangt ervan af, alsook het welzijn van onze maatschappij.

De auteur Xavier Verellen is actief in de ‘Internet of Things’ industrie. Binnenkort komt zijn eerste boek Human Park uit.