De discussie over de dt-regel en hoe streng we die moeten blijven toepassen in de toekomst is nog niet gaan liggen, of er is al een nieuwe taalrel. In de nieuwe versie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) blijken heel wat aloude grammaticaregels namelijk op de schop te gaan.

De Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) is in 1984 ingevoerd als een zo volledig mogelijke beschrijving van de grammaticale aspecten van het hedendaagse Standaardnederlands, in zijn geografische en stilistische verscheidenheid. In 1997 verscheen de herwerkte versie ANS2 en dit jaar komt de langverwachte ANS3 uit. Een deel daarvan is nu al beschikbaar, de andere hoofdstukken worden het komende jaar aangepast.

Het is belangrijk om te vermelden dat het doel van de organisatie nooit is geweest voor te schrijven hoe iets moet, maar om de vormen en constructies die in het taalgebruik voorkomen, te registreren en bespreken. De vele ‘versoepelingen’ die in de nieuwe versie van 2021 staan, zijn dus niet per algemeen aanvaard als juist. Vaak vermeldt ANS zelfs expliciet dat het gaat om regionaal of informeel taalgebruik.

Kleiner als …

‘Kleiner dan’ en ‘even groot als’ is de regel die tot nu toe altijd aangeleerd werd. In de praktijk worden ‘dan’ en ‘als’ echter al heel vaak door elkaar gebruikt. Daarom erkent ANS beide opties nu ook.

‘In de praktijk komen beide varianten al heel erg lang voor. Taalkundig gezien kan je dan ook niet zeggen dat het ene beter is dan het andere. Een grammatica die de realiteit van het taalgebruik goed wil beschrijven, moet de gebruiker informeren dat het constructies zijn die allebei kunnen’, legt linguïst Timothy Colleman (UGent) uit in Nieuwe feiten op Radio 1.

Hele grote neus

Aangezien ‘hele’ iets meer zegt over het bijvoeglijke naamwoord ‘grote’ is het een bijwoord en moet je dus eigenlijk ‘heel’ zeggen. Een bijwoord kan namelijk niet verbogen worden zoals een bijvoeglijk naamwoord. In de praktijk gebeurt dat echter wel heel vaak met sommige bijwoorden.

‘Sommige bijwoorden kan je perfect verbuigen, maar dat is niet overal het geval. “Een erge vriendelijke jongen” klinkt bijvoorbeeld heel vreemd’, zegt Colleman.

Nooit geen …

Twee ontkenningen heffen elkaar in principe op, dus een meervoudige negatie is foutief. In de praktijk hoor je echter vaak: ‘Ik geef je nooit geen cadeaus meer.’ De ANS erkent dat nu ook als ‘correct’ informeel taalgebruik.

(am)