Cyprus werkt aan de uitbouw van een register dat tot de identificatie zou moeten kunnen leiden van de reële eigenaren van de duizenden bedrijven die op het eiland zijn geregistreerd. Die ingreep zou een einde moeten maken aan de ondoorzichtige en complexe structuren die bij deze ondernemingen vaak moet worden vastgesteld. Een exodus van malafide entiteiten wordt niet uitgesloten.

Met zijn gebrek aan transparantie heeft Cyprus het volgens critici voor vele criminelen mogelijk gemaakt om de buit van hun illegale praktijken te verbergen en wit te wassen.

Russen

Half maart wordt met de invulling van het bedrijvenregister begonnen. Hieruit moet duidelijk worden welke partijen in realiteit achter deze ondernemingen schuil gaan. Onder meer wordt vermoed dat vele bedrijven met een Cypriotische hoofdzetel in werkelijkheid in handen van Russische groepen zijn.

‘De bedrijven krijgen zes maanden de tijd om de vereiste gegevens te verzamelen en over te maken’, aldus woordvoerders van het Cypriotische ministerie van handel en industrie, dat het project coördineert.

De Europese Unie eist al langer dat zou worden opgetreden tegen de praktijken die criminelen zouden toelaten hun buit te verbergen. Voorstanders van de ingreep merken op dat het register voor Cyprus een belangrijke ommekeer kan zijn.

‘Critici merken immers al geruime tijd op dat Cyprus een magneet is voor allerhande malafide figuren die hun illegaal opgebouwde rijkdom achter allerhande façade-bedrijven verbergen’, aldus het persbureau Reuters. ‘Cyprus torst al lang het beeld van een rechtsgebied dat blindelings, zonder enige vragen te stellen, geld van investeerders aanneemt.’

Het Cypriotische gouden paspoort was daar ook al een voorbeeld van. Dat werd vorig jaar na aanwijzingen van mogelijke corruptie abrupt afgebroken.

Hooiberg

Actievoerders zeggen dat de identificatie van de uiteindelijke eigenaar van een Cypriotisch bedrijf vaak met het zoeken naar een speld in een hooiberg moet worden vergeleken. Er is volgens hen vaak sprake van een administratief spoor dat begint met een labyrint van lokale bestuurders en vervolgens verwijst naar entiteiten in andere landen met gunstige fiscale regimes, om vervolgens ergens hopeloos vast te lopen.

‘Dergelijke lege bedrijven zijn populaire entiteiten om geld wit te wassen’, zegt Mair Martini, financieel analist bij Transparency International.

‘Sinds de strengere fiscale controles die vorig jaar in Cyprus werden ingevoerd, hebben al een aantal ondernemingen het land verlaten om zich elders te registreren’, benadrukt ook Katerina Antoniou, specialist fraudebestrijding bij Deloitte. ‘Het nieuwe bedrijfsregister kan dan ook voor een nieuwe exodus van een reeks ondernemingen zorgen.’

In eerste instantie zouden overheidsinstanties op verzoek toegang tot het register kunnen krijgen. De Cypriotische overheid zegt te hopen dat het definitieve systeem, met verschillende toegangsniveaus, tegen eind dit jaar beschikbaar zou zijn. Sommige corruptiebestrijders zeggen echter dat er meer moet worden gedaan.

Tranparency International klaagt er daarbij over dat er nog steeds geen sprake is van een openbaar register, zoals nochtans door de Europese Unie wordt vereist. ‘Om echt effectief te kunnen werken, moet het register bovendien ook aan andere databases, zoals onroerend goed, kunnen worden gekoppeld’, voert Mair Martini aan.

(tb)