‘Beste landgenoten, morgen zullen we lessen moeten trekken uit wat we vandaag meemaken. We zullen vragen moeten stellen bij het model waaraan onze wereld nu al decennialang vasthoudt en dat nu al zijn gebreken blootlegt. Vragen stellen ook bij de zwakheden van onze democratieën. Het uitbesteden aan derden van onze voedselketen, onze bescherming, onze capaciteit om voor elkaar te zorgen, onze leefomgeving, is gewoon waanzin. We moeten de controle over deze zaken heroveren.’
Bovenstaande woorden zaten verborgen in een speech die de Franse president Emmanuel Macron een tweetal weken geleden gaf. Dat gebeurde ter gelegenheid van de aankondiging van ingrijpende lockdownmaatregelen.
In die speech had hij het over de gevolgen van deze crisis voor het economische model dat onze wereld nu al decennialang regeert. Maar door de focus op de lockdownmaatregelen ging deze passage grotendeels aan de mainstreammedia voorbij.
De coronacrisis legt op onverbiddelijke wijze de zwakheden van ons economisch model bloot, zei de Franse president.
Macron bezocht dinsdag in de Franse stad Angers een productieplaats voor mondmaskers, waar hij zijn stelling opnieuw kracht bijzette. ‘Morgen zal niet meer op gisteren lijken’, zei Macron. ‘We moeten onze nationale en Europese soevereiniteit heropbouwen. Daarvoor moet Frankrijk opnieuw meer gaan produceren.’
Afhankelijk van Rusland en China
De voorbije weken is duidelijk geworden in welke mate EU-lidstaten afhankelijk zijn geworden van Rusland en China voor medisch materiaal. Op Twitter verschenen foto’s en filmpjes van in Rome gelande Russische IL-76 vliegtuigen, die 8 mobiele medische teams en medisch materiaal naar Rome vlogen, artsen en verpleegsters inbegrepen.
Aleksandar Vučić, de president van aspirant-EU-lid Servië stelde het nog scherper: ‘China is het enige land dat ons helpen kan. Europese solidariteit bestaat niet en is een sprookje. China is onze vriend en broer.’
De voorbije decennia hebben westerse landen grote delen van hun productie naar Azië overgeheveld. Enkel en alleen omdat kapitalisme winstbejag nastreeft door productiemiddelen in te zetten waar ze goedkoopst zijn. Volgens de CEO van de Franse farmareus Sanofi wordt 60 tot 80 procent van alle actieve farmaceutische ingrediënten vandaag in India en China geproduceerd. Met als gevolg dat Belgisch verplegend personeel in de huidige levensbedreigende omstandigheden voor hun mondmaskers afhankelijk zijn geworden van de goodwill van Jack Ma.
Ook Patrick Artus, de hoofdeconoom van de zakenbank Natixis, voorspelt in een nota aan zijn klanten ‘het einde van het neo-liberale kapitalisme’, dat nu al enkele decennia onze economie beheerst.
De bank voorspelt 4 economische gevolgen van de coronaviruscrisis
- Deglobalisatie: we zullen opnieuw meer lokaal produceren.
- Er komt een duurzame stijging van de overheidsuitgaven voor gezondheidszorg, werkloosheidsuitkeringen, bedrijfsondersteuning. Ook komt een einde aan de budgettaire bezuinigingen en de belastingconcurrentie.
- Overheden zullen tot het inzicht komen dat de staat moet ingrijpen om strategische industrieën te definiëren en te ontwikkelen. Denk daarbij aan nieuwe technologieën, farma, hernieuwbare energieën, …
- Diezelfde overheden zullen begrijpen dat een sociaal beleid voortaan de bescherming van de ganse bevolking moet nastreven. Niet van een deel ervan. Die idee zou zelfs in de Verenigde Staten ingang vinden.
Volgens Artus betekent dit alles het einde van het ‘neoliberale kapitalisme’, waarbij werd gekozen voor globalisering, de vermindering van de rol van de staat en de fiscale druk, privatiseringen van cruciale industrieën en in sommige landen een gebrek aan sociale bescherming.