De uitbraak van de coronacrisis heeft de dominantie van marktleiders nog aanzienlijk versterkt. Dat fenomeen kan de groei op middellange termijn afremmen en een belangrijke belemmering vormen voor innovatie en investeringen. Dat blijkt uit een rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF).

De onderzoekers zeggen dat een aantal cruciale indicatoren van marktdominantie tijdens de coronacrisis een stijgende curve laten optekenen. Daarbij wordt onder meer verwezen naar prijsverhogingen en de concentratie van inkomsten onder de vier grootste partijen van een sector. Het fenomeen moet volgens de onderzoekers gedeeltelijk worden toegeschreven aan een toegenomen aantal faillissementen onder invloed van de coronapandemie, al is dat fenomeen niet alle landen vastgesteld. Die faillissementen zorgden ervoor dat een aantal concurrenten voor marktleiders zijn weggevallen.

Winnaars

‘Door de uitbraak van de pandemie heeft de marktconcentratie in de geavanceerde economieën minstens een even hoog niveau laten optekenen als tijdens de eerste vijftien jaar van deze eeuw,’ benadrukt Kristalina Georgieva, directeur van het Internationaal Monetair Fonds, in een commentaar op de resultaten van de studie. ‘Zelfs in industrieën die van de coronacrisis hebben kunnen profiteren – zoals de digitale sector – behoren de dominante spelers tot de grootste winnaars.’

Het rapport noemde geen specifieke bedrijven, maar wees wel de technologische industrie aan als de economische markt met de sterkste machtsconcentraties. ‘In de technologiesector lagen de prijsstijgingen twee keer hoger dan in de algemene economie de voorbije twintig jaar,’ heet het.

‘In de technologiesector hebben marktverstorende bedrijven twee decennia geleden een aantal gevestigde ondernemingen verdrongen. Die gewezen uitdagers zijn vandaag echter de dominante partijen in hun sector geworden. Maar zij worden niet meer met dezelfde concurrentiedruk van nieuwe rivalen – die nochtans hun plaats als uitdager hebben ingenomen – geconfronteerd.’

Fusies en overnames

‘De opkomst van kunstmatige intelligentie en andere digitale modellen hebben ervoor gezorgd dat de machtsconcentraties op de markten verder zijn toegenomen, terwijl het werk van regelgevers bemoeilijkt dreigt te worden,’ zeggen de onderzoekers nog. ‘De regelgevende instanties moeten ervoor zorgen dat consumenten meer dan één platform kunnen gebruiken.’

‘Het risico bestaat immers dat platformen met een grote marktmacht misbruik zouden kunnen maken van hun dominante positie, waardoor gebruikers en potentiële nieuwe innovatieve concurrenten schade zouden kunnen oplopen.’

‘Een drijvende kracht achter de machtsoncentraties was de activiteit op de markt van fusies en overnames,’ aldus nog het rapport. ‘De nationale mededingingsautoriteiten moeten bij de bescherming tegen een overdreven concentratiebeweging dan ook een grotere waakzaamheid aan de dag leggen.’

Tevens wordt geadviseerd om over te gaan tot een verbod op onderlinge afspraken die marktleiders zouden maken om onder meer elkaars klanten niet in te pikken. (evb)